Van de Belgische meisjes werd al 91% geconfronteerd met seksuele intimidatie op straat. Maar ook een derde van de jongens (28%) kreeg er al mee te maken. Dat bijkt uit een onderzoek van Plan International, dat zich inzet voor meisjes-en kinderrechten wereldwijd. Om onze grootsteden veiliger te maken, wil het project Safer Cities steden transparanter maken en de mogelijkheden om seksuele intimidatie te melden, laagdrempeliger.
Nageroepen of nagefloten worden op straat, ongewenste aanrakingen, achtervolgingen: het maakt voor negen op de tien Belgische meisjes en vrouwen deel uit van de dagelijkse realiteit. Sterker nog, uit het onderzoek van Plan International bleek ook dat in 90% van de gevallen geen enkele omstaander hulp biedt aan de slachtoffers. Omstaanders weten vaak niet hoe ze moeten reageren of wat ze moeten doen om het slachtoffer te beschermen. Daarom focust Plan International zich ook op die omstaanders en reiken ze tips uit om tussen te komen. Zo kan je met het slachtoffer een praatje maken en hem/haar op die manier afleiden van de dader.
Een rokje of een joggingbroek?
Het project Safer Cities streeft naar meer veiligheid op straat. Begin februari organiseerde Plan België de J500, een online samenkomst van Belgische en Spaanse jongeren die samen aanbevelingen uitdachten voor een nieuw beleid rond de aanpak van seksuele intimidatie op straat. “Naar buiten gaan moet leuk zijn. Het zou daarbij niet mogen uitmaken of je een kort rokje of een joggingbroek draagt,” zegt Naomi (17), die als Belgische jongere deelnam aan het initiatief.
Safer Cities biedt een platform waar je je de plaats waar je te maken kreeg met seksuele intimidatie kunt melden. Op die manier krijg je een overzicht van de zogenaamde blinde vlekken in de verschillende steden. Deze blinde vlekken zijn plekken in de stad waar mensen niet van weten dat het buurten zijn waarin seksuele intimidatie makkelijker plaatsvindt. Door ze aan te geven op de map van Safer Cities, worden die pijnpunten blootgelegd.
Daarna stelt Plan, in samenwerking met het lokaal bestuur maatregelen op om die bepaalde plek veiliger te maken. Denk maar aan een donker steegje waar dan een verlichtingspaal wordt geïnstalleerd. Maar ook meer politiecontrole aan de stations, een heg die gesnoeid wordt waardoor je geen dode hoek meer hebt, …
Wat doet Madrid, de veiligste stad ter wereld?
Tijdens de J500 waren ook lokale politici uit Spanje te gast . Zij vertelden hoe ze in hun stad de veiligheid garanderen van meisjes en vrouwen die zich onveilig voelen op straat. Zo kun je er in Madrid en Barcelona voor kiezen dat de bus je ’s avonds voor de deur afzet, zodat je geen lange afstanden meer naar huis moete wandelen in het donker. Ook in Sevilla zijn er ’s avonds vrijwilligers (die je kan herkennen aan een fluovestje en polsbandje) waar je naartoe kan stappen als je lastig wordt gevallen tijdens het uitgaan. Zij ontfermen zich dan over de slachtoffers.
Daarnaast legt Spanje de focus op burgerparticipatie. Tijdens wandelingen kunnen jongeren zelf aangeven op welke plekken ze zich onveilig voelen. Op die manier krijgen de intiatiefnemers meer inzicht in waar de blinde vlekken in de grootsteden zich bevinden.
Verder is er in Madrid een crisiscentrum dat 24/24 open is voor slachtoffers van seksueel geweld of seksuele intimidatie. Slachtoffers zijn er namelijk heel de dag door en niet enkel ’s avonds, zoals velen denken. “Vaak gaan mensen er vanuit dat seksuele intimidatie enkel ’s avonds gebeurt, terwijl het op elk moment van de dag kan plaatsvinden”, zo stelt Isabel Díaz Ayuso (PP), de gouverneur van Madrid. Het crisiscentrum biedt daarom een belangrijke houvast in de strijd tegen seksuele intimidatie in de stad.
In 90% van de gevallen biedt geen enkele omstaander hulp aan de slachtoffers.
Ik ben niet alleen
“Dankzij het plaatsen van de pin op het platform, merk je dat een plek zoals het Astridplein in Antwerpen al meerdere pins heeft. Op dat moment weet je dat je onveilige gevoel niet onterecht was,” zegt Heidy Rombouts, nationaal directeur van Plan International. “Je weet nu: ik ben niet alleen. Het platform heeft ook heel wat geografische voordelen, omdat die knelpunten in de steden nu duidelijker in kaart worden gebracht.”
Rombouts haalt ook het belang aan van het luisteren naar jongeren, omdat zij de beste suggesties kunnen doen voor mogelijke oplossingen. “We vertrekken vanuit hun persoonlijke ervaringen en kunnen daardoor sneller praktische suggesties doen. Daarom is het J500 evenement ontzettend waardevol geweest.”
“Vaak gaan mensen er vanuit dat seksuele intimidatie enkel ’s avonds gebeurt, terwijl het op elk moment van de dag kan plaatsvinden."
Gaan en staan waar je wil
Naomi (17) uit Wijnegem is jongerenactivist bij Plan België en zet zich al enkele jaren actief in voor het verdedigen van meisjes- en kinderrechten. “Naar buiten gaan zou leuk moeten zijn, of het nu onderweg is naar vrienden, naar school of wanneer je thuiskomt van het feesten. Het zou niet mogen uitmaken of je een kort rokje of een joggingbroek aan hebt. Daarom hoop ik ook dat de beleidsmakers hier mee de schouders onder zetten om een zo veilig mogelijke stad te kunnen creëren. Een stad waar iedereen kan gaan en staan waar die wil, zonder dat het uitmaakt welke kledij je draagt.”
Yousri (20) uit Brussel is jongerenactivist bij Plan België. Via een fotoproject kwam hij in aanraking met getuigenissen over seksuele intimidatie, dat moedigde hem aan om actief mee te denken over hoe dat kan aangepakt worden in de steden. “Als ik naar buiten ga, kom ik niet zoveel in aanraking met seksuele intimidatie. Door me in te zetten voor Safer Cities, heb ik wel meer inzichten rond de problematiek gekregen. Het is een zaak die ons allemaal aangaat, zowel jongens als meisjes. Daarom wil ik ook actief meedenken over mogelijke oplossingen, zodat we kunnen evolueren naar veilige steden. Steden waarin we doen wat we willen doen en niet hoeven na te denken over of het veilig is of niet.”
Vijf concrete ideeën
Dit zijn de vijf thema’s waar jongeren aanbevelingen over formuleerden:
- Jongerenparticipatie: Ontwikkel een online platform waar jongeren hun mening kunnen geven en oplossingen kunnen voorstellen tegen seksuele intimidatie.
- Sensibilisering: Voeg gendergelijkheid als onderwerp toe aan het school curriculum om te praten over discriminatie, seksualiteit en gendergerelateerd geweld zoals seksuele intimidatie
- Onderwijs: Aanwezigheid van professionals zoals psychologen en laagdrempelige emotionele ondersteuning in scholen
- Publieke ruimte: Maak ‘veilige plaatsen’ in vrijetijdszones met posters en borden die uitleggen hoe je seksuele intimidatie (als omstaander) kan tegengaan
- Openbaar vervoer: Creëer een noodnummer voor seksuele intimidatie in het openbaar vervoer zodat veiligheidspersoneel snel kan ingrijpen
Na de eerste fase, is het nu de beurt aan de politiek om de woorden om te zetten in daden. Verschillende lokale politici gaan met de aanbevelingen aan de slag. “De stem van jongeren en hun eigen ervaringen zijn essentieel in dit debat,”zegt Jinnih Beels (Sp.a) Schepen voor Onderwijs en Jeugd in Antwerpen. “Net zoals onze jeugdorganisaties en scholen, creëren organisaties als Plan België een veilige omgeving voor jongeren om in alle openheid over seksuele intimidatie te spreken. Die veilige omgeving trekken we door naar onze pleintjes en andere plaatsen in de stad waar jongeren samenkomen.”
Zelf slachtoffer van seksuele intimidatie?
- Praat erover met een vertrouwenspersoon uit je omgeving.
- Bel, mail of chat met de jongerentelefoon Awel via awel.be of via 102.
- Neem contact op met een zorgcentrum na seksueel geweld via seksueelgeweld.be via 09/332.80.80 of zsg [at] uzgent.be (in Gent) of via 02/535.45.42 of CPVS [at] stpierre.bru.be (in Brussel).
- Roep professionele hulp in bij een dienst voor slachtofferhulp van een Centrum Algemeen welzijnswerk via caw.be (er zijn 11 centra verspreid in Vlaanderen).
- Neem contact op met een psycholoog of een seksuoloog van een Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg in je buurt via geestelijkgezond.be.
- Bel of surf naar de hulplijn 1712 waar je terecht kan met vragen over (lichamelijk, psychisch of seksueel) geweld, misbruik en kindermishandeling.
- Bij Teleonthaal kan je anoniem je verhaal kwijt als je het moeilijk hebt. Dit op het nummer 106 of via chat.
- Wil je klacht indienen, dan kan je contact opnemen met de politie.
