Een dame uit Herentals dreigt een GAS-boete te krijgen omdat ze vier bankuittreksels weggegooid heeft in een openbare vuilnisbak. Een ambtenaar vond de papiertjes tijdens zijn dagelijkse afvalexpeditie en opende een grootschalig onderzoek.
Het is weer zover. Steevast is er een ambtenaar die vindt dat het tijd is om nog eens zot te doen en komen de GAS-boetes nog eens in het nieuws. Plaats van de feiten deze keer: Herentals. In juni van dit jaar vindt een ambtenaar vier bankuittreksels in een openbare vuilnisbak en opent een dossier voor sluikstorten, meldt 'Het Laatste Nieuws'. Maar dat is niet voldoende: de vaststeller start een onderzoek naar 'het afvalpatroon' van de dame in kwestie.
Dit specifieke geval werpt, opnieuw, heel wat vragen op bij de manier waarop lokale besturen omgaan met de macht die de GAS hen geven. Vragen die de overheden steevast afdoen als onterechte kritiek of riooljournalistiek. Een hand in eigen boezem weigeren ze echter te steken.
War on trash
De stad Herentals, bestuurd door sp.a en CD&V, laat haar ambtenaren regelmatig openbare vuilnisbakken doorzoeken op huishoudafval. Vinden ze identiteitsgegevens, dan starten ze automatisch een dossier op. Een hele klus, maar Herentals kreunt nu eenmaal onder een waar sluikstortprobleem. Althans, dat wil de sanctionerend ambtenaar van de stad ons doen geloven in Het Laatste Nieuws. “Heel wat inwoners deponeren hun huisafval in openbare vuilnisbakken”, klinkt het.
Laten we eens kijken hoe groot het probleem echt is. De 'war on trash' leidde in 2012 tot 95 sancties voor sluikstorten, 61% van het totale aantal GAS in de stad. De stad telde vorig jaar bijna 27.500 inwoners. Als we ervan uitgaan dat de sancties enkel naar Herentalsenaren gingen, dan betekent dat dat 0,34% van alle inwoners beboet is voor sluikstorten. 0,34%. Juridisch gezien mag afval doorzoeken legaal zijn, proportioneel is het in deze alvast niet.
Bedenkelijke basis
Ook de inbreuk zelf werpt vragen op. Mevrouw Baum wordt beschuldigd van sluikstorten op basis van het artikel dat stelt dat geen huishoudelijk afval gedeponeerd mag worden in openbare vuilnisbakken. Enkel vuilnis van ter plaatse geconsumeerde goederen mag daar weggegooid worden. De vraag die meteen rijst, of zou moeten rijzen: kan je vier papiertjes beschouwen als huishoudelijk afval? Je vindt een vergeten papiertje in je broekzak en je gooit dat snel in de vuilnisbak die je net passeert: heel normaal, toch?
Een bedenking die gepareerd wordt door de stad, want de ambtenaar kon niet weten dat mevrouw Baum slechts enkele papiertjes had weggegooid. Dat de bewijsstukken los in de bak lagen en dus niet in een (half)gesloten zak, kon nochtans een eerste aanwijzing geweest zijn. Dat de papieren vlak bij een bank weggegooid waren, en dus 'ter plaatse geconsumeerd zijn', kon ook nog aanleiding gegeven hebben tot kritisch denken. Maar dat blijkt geen vereiste te zijn bij de aanstelling van de vaststellende ambtenaren.
Wat ook verbaast, is het onderzoek dat de ambtenaar op eigen houtje instelde. Hij achterhaalde dat mevrouw Baum samenwoont met haar dochter en hij besloot na te gaan hoeveel vuilnis het gezin buitenzet voor de ophaling en stelde een 'afvalpatroon' op, zonder in dialoog te gaan met het gezin. Vermeld het woord 'dialoog' en de ambtenaren horen het donderen in Keulen. Maar goed, zijn besluit: te weinig afval dat te onregelmatig buitengezet wordt en dus moeten de vrouwen wel aan sluikstorten doen. Zo weinig mogelijk afval produceren is voortaan een bewijs van sluikstorten en niet van milieubewust zijn. Al had de vrouw, toegegeven, de bankuittreksels ook niét kunnen afdrukken, dat was nog milieubewuster geweest.
Schuldig verzuim
Mevrouw Heylen spreekt op basis van de 0,34% over een groot probleem, maar slaagt er wel in dit dossier te relativeren. “Als blijkt dat wij een vergissing hebben begaan, verdwijnt de zaak”, klinkt het. Het siert haar dat ze de deur naar seponering op een kier zet. Maar ze gaat voorbij aan het feit dat ondertussen de burger wel door de hele mikmak van papieren en verweren moet gaan. Én dat de ambtenaar zijn bevoegdheden als vaststeller wel heel breed interpreteert door te blijven graven tot hij een grotere stok vindt om de hond te slaan. “Gefundeness Fressen, letterlijk en figuurlijk”, schaterde Justitiewatcher Jan Nolf, toen ik hem het verhaal vertelde. Achtervolging in plaats van vervolging.
De afgelopen maand heb ik met verschillende burgemeesters gepraat over hun standpunt omtrent GAS in hun stad of gemeente. En regelmatig hoorde ik kritische geluiden. Zoiets valt alleen maar toe te juichen. Op zo'n moment is het echter een, frustrerende, reality check wanneer het systeem toch nog misbruikt blijkt te worden. Willen de beleidsvoerders dat de kritiek op de GAS stopt, dan moeten ze voor eigen deur vegen. Ze zouden de media dankbaar moeten zijn om de aanzet te (blijven) geven tot debat en reflectie. Jammer genoeg kiest de regering steevast, zoals met de nieuwe GAS-wet, voor een aanmoediging van het huidige beleid.
't Is dus gebeurd: de GAS-boetes komen nog maar eens in het nieuws met een belachelijk, absurd, pietluttig dossier. En dat terwijl ik onlangs de les werd gespeld door een sanctionerend ambtenaar van de provincie Vlaams-Brabant over de manier waarop media omgaan met de GAS: ze worden altijd maar in het absurde getrokken. Dat de gemeenten en steden er zélf blijven in slagen het systeem belachelijk te maken, beseffen de ambtenaren en beleidsvoerders niet. Achtervolgingswaanzin ten top.
© 2013 – StampMedia – Gunther Malin
Dit opiniestuk werd gepubliceerd door Het Nieuwsblad - online op 09/10/2013
Dit opiniestuk werd gepubliceerd door De Wereld Morgen op 09/10/2013
