Onze telefoons kunnen steeds kwalitatievere foto’s nemen. Daarnaast bestaan er enorm veel filters om de vintage look op Instagram te krijgen. Toch grijpen jongeren terug naar wegwerpcamera’s, analoge rolletjes en 2000-camera’s. Op Tiktok merk je duidelijk de trend, bijna iedereen heeft zo’n camera om speciale gelegenheden vast te leggen. Waarom kiezen we voor een stap terug in de technologie?
Al sinds 2017 kondigt deze trend zich aan, toen supersterren met analoge camera’s op de rode loper verschenen. Frank Ocean op het Met Gala en Timothée Chalamet tijdens de Oscars in 2020 klikten erop los. Later kun je deze foto’s terugvinden op aparte Instagram-accounts, de zogenaamde Finsta’s, zoals Gigi Hadid op @gisposable. Deze accounts lijken een verzet tegen de perfecte plaatjes op Instagram.
Renaat Bogaert, docent fotografie en beeldcultuur aan Thomas More Mechelen, vertelt dat analoge fotografie nooit is weggeweest. “Het zijn golven die weggaan en weer terugkomen. De reden dat analoge fotografie nu weer helemaal terug is, is omdat mensen even genoeg hebben van de snelle hapklare smartphonefotografie. Je neemt foto’s met je telefoon zonder dat je erbij nadenkt. Met een analoge camera komt er veel meer bij kijken. Je bent verplicht om na te denken wat je fotografeert, omdat je maar een bepaald aantal foto’s kan nemen. Dit is eigenlijk een tegengewicht tegen onze versnelde cultuur. Het is een soort van romantiek, een hang naar een trager verleden.”
“Mensen hebben een overdosis aan alles wat hapklaar is” – Renaat Bogaert (docent fotografie en beeldcultuur, Thomas More)
Lina Benhaj fotografeert sinds 2021 met een analoge camera. Zij voelt de populariteit ook stijgen, vooral omdat de prijzen van de camera’s stijgen. “De camera’s zijn allemaal tweedehands, want ze worden niet meer gemaakt. Daardoor worden ze voor veel geld verkocht. Er is ook een groot tekort aan rolletjes in mijn camerawinkel in Brussel. Je moet echt snel zijn om de juiste te pakken te krijgen, want hier zit veel variatie in. Kies je voor kleur of zwart-wit, een speciaal effect en het aantal beelden? De prijzen voor deze rolletjes zijn het afgelopen jaar bijna verdubbeld. Tegenwoordig betaal ik 10 tot 17 euro voor een rolletje. Daardoor wordt het wel een dure hobby.”
Sociale media helpen de trend groeien
Op de populaire app Tiktok is de trend verder gegroeid. De hashtag #filmcamera heeft ondertussen al 616,7 miljoen kijkers. Tiktok-accounts zoals @hijoflacko geven je meer informatie over de technische kant van analoge camera’s. Het geeft ook meer info over de verschillende camera’s die je kan kopen. Verder vind je ook veel accounts zoals @userferp op Tiktok. Zij post regelmatig haar ontwikkelde foto’s in een video.
Studente journalistiek Lina Benhaj (19) heeft ook een apart Instagram-account voor haar analoge foto’s. “Ik ben geïnspireerd door een ander account op Instagram. Toen ik haar account zag, vond ik dat echt heel tof. Ik heb toen mijn oude fotografieaccount, @lina_disposable, weer tot leven geroepen. Ik deel het graag met andere mensen die dat ook mooi vinden.”
Bogaert geeft aan dat sociale media de trend onder de aandacht heeft gebracht bij een groot publiek. “Mensen willen origineel zijn, meer impact hebben. Als je analoge foto’s online plaatst, dan toon je dat je iemand bent die meerdere lagen heeft. Je denkt na over dingen die je maakt. Normaal gesproken begin je pas met analoge fotografie als je echt wil experimenteren met fotografie. Maar als je op sociale media beslist om iets origineel te doen, moet je op zoek naar iets beeldends. Analoge fotografie is dan een goede optie en zo is het waarschijnlijk bij een groter publiek terechtgekomen.”
Een meer ecologische optie voor een wegwerpcamera vind je op je smartphone. De Dispo-app is een afkorting voor disposable camera. Dat vat het concept ook goed samen. Net zoals bij echte camera’s kijk je slechts door een kleine zoeker. Bij de weergave van de zoeker op je scherm merk je al dat er een nostalgische filter over je camera staat. Alle foto’s die je ermee maakt, kun je pas de volgende dag om 9 uur zien. Het is hier dus ook even wachten voordat ze ‘ontwikkeld’ zijn. Je kunt de foto’s ook digitaal met je vrienden delen, iets wat moeilijker wordt met een echte wegwerpcamera.
Lina Benhaj vindt retrofilters op je telefoon minder mooi. “Je neemt te snel foto’s met je telefoon. Daardoor verdwijnt het symbolische verhaal achter je foto. De tijd die het neemt om te ontwikkelen, zorgt voor een hergeboorte van je werk. Je ziet je foto voor een tweede keer, maar eigenlijk was je al vergeten dat je die gemaakt had. Dat geeft echt betekenis aan je foto’s.”
“Je neemt te snel foto’s met je telefoon. Daardoor verdwijnt het symbolische verhaal achter je foto” – Lina Benhaj (analoge fotografe)
Bogaert heeft als student zelf nog met analoge camera’s moeten werken. Daardoor geniet hij enorm van de digitale camera en het comfort ervan. ‘Ik mis analoge fotografie niet, maar ik snap perfect dat jongeren er een meerwaarde uit willen halen. Ik merk ook bij mijn studenten dat er meer interesse is voor fotografie. Ongeveer zeven jaar geleden vroeg iedereen om smartphonefotografie, maar er is opnieuw interesse voor spiegelreflexcamera’s. Als je daarmee leert werken, is de stap naar een analoge camera klein.”
Hierna de 2000 digicam?
De volgende trend kondigt zich ook al aan: de digitale camera uit de jaren 2000. Dat is te danken aan de huidige modetrend Y2K, die terugkijkt naar de trends rond de eeuwwisseling. Verschillende sterren zoals Bella Hadid en Charli D’Amelio zijn al gespot met deze cameraatjes. Ook de hashtag #digitalcamera is al 151,3 miljoen keer bekeken op Tiktok. Gebruikers van de app omschreven het als schattig, kitsch en kunstzinnig. Je kan er meer foto’s mee maken en het is gemakkelijker dan wegwerpcamera’s. Je moet geen filmrolletjes laten ontwikkelen, waardoor deze trend ook nog eens een stuk goedkoper wordt. And last but not least: het is ook nog eens goed voor het milieu. Vaak ligt er thuis nog zo’n toestel, anders zijn ze tweedehands snel gevonden.
Docent Renaat Bogaert ziet de digicam’s eerder als een korte trend. “Dan heb je iets wat je in beeld wilt brengen, maar dan weet je op voorhand dat het van slechte kwaliteit gaat zijn. Dat is bij analoge fotografie niet het geval, als je een beetje investeert in je toestel. Ik denk dat deze trend meer voortgaat op het trendy gedeelte, om sfeer en apartheid in je beeld te creëren.”
Ook studente Lina Benhaj sluit zich bij de mening van Bogaert aan. “Met analoge fotografie kan ik veel creatiever zijn, maar ik vind kwaliteit ook belangrijk. Zo’n 2000-cam heeft minder goede resolutie en kwaliteit, dus ik zou daar niet veel geld in steken. Analoge fotografie heeft meer mogelijkheden.”
Op zoek naar imperfectie
Bogaert denkt dat de trend vooral populair is door onze zoektocht naar afwijking. “Fotografie heeft door digitale camera’s bijna de perfectie bereikt, maar de perfectie is ontzettend saai. Iedereen kan goede beelden maken zonder kennis. Daardoor gaan we op zoek naar afwijking. We willen interessant blijven en het verschil maken. We willen ook iets tastbaar. Alles zit in de cloud, maar daar is weinig verbinding mee.”
Bogaert wijt het fenomeen aan de generatiekloof. “Omdat je het zo goed hebt meegemaakt toen er geen alternatieven waren, ben je nu blij met de mogelijkheden van de digitale wereld. Maar ik geef de jongeren volledig gelijk dat ze zich laten charmeren door de wereld van de analoge fotografie.”
