De maand februari staat in de Verenigde Staten voor een maandlange herdenking van sleutelfiguren en –momenten en bewegingen in de Afro-Amerikaanse geschiedenis. Onder de naam Black History Month vinden een maand lang events plaats, gaande van informatieve discussies tot live entertainment en interactieve activiteiten. Een nobel doel, of net niet?
Hoewel de raciale kwestie enorm geëvolueerd is doorheen de tijd, geven de gebeurtenissen van vandaag de dag aan dat er nog steeds een lange weg te gaan is. Het blijft noodzakelijk om deze geschiedenis te herdenken. Het blijft belangrijk de baanbrekende burgerbewegingen te erkennen die de samenleving positief hebben gevormd.
Toch vormt deze maandlange viering vandaag de dag steeds meer het onderwerp van kritiek. Enerzijds zijn er deze die het belang ervan gewoonweg miskennen, anderzijds is er een duidelijke beweging ontstaan waarbij men de black history als geïntegreerd onderdeel wil zien van de Amerikaanse geschiedenis; als black history slechts één maand gevierd wordt, wat zegt dit dan over de overige elf maanden van het jaar?
In België bestaat er niet zoiets als een Black History Month. België, een land dat een rijke koloniale geschiedenis kent, lijkt zowel op school als in media nauwelijks aandacht te besteden aan deze kwestie. Is het vieren van een Belgische Black History Month een remedie voor deze vergetelheid?
© Renaldi Andreia
Renaldi Andreia (Congo), 24 jaar, PR & Marketing ninja
“Ik ga er geen doekjes om winden, op vlak van black awareness staan we in België een pak achter. Enerzijds denk ik dat mensen die hier deel uitmaken van de Afrikaanse diaspora gewoon nog niet willen wakker schieten. Wij vormen hier een stilzwijgende minderheid in tegenstelling tot in de VS, waar het echt een real thing is.
Anderzijds is de koloniale geschiedenis ook nog steeds gewoon een enorm gevoelige topic binnen de Congolese gemeenschap. Vooral omdat er een sterk geloof heerst in het feit dat alles wat Congo nu op dit moment overkomt, een gevolg is van deze afgrijselijke periode.
Een Black History Month kan een belangrijke en educatieve rol spelen, overal ter wereld. Toch heb ik wel een andere invulling voor ogen van deze maand dan in de Verenigde Staten. Ik zou ook kiezen voor een minder geladen term dan Black History Month. Als we in België bereid zijn om een soortgelijke beweging op poten te zetten, laat het dan een positieve en inspirerende periode zijn waarin issues en thema’s zoals een carrière opbouwen, automotivatie en personal branding worden besproken ter bevordering van ALLE minderheden.”
© Don Moussa
Don Moussa (RDC & Congo-Brazza), 29 jaar, Beleidswerker superdiversiteit & armoede (Ambrassade), Ondersteuner jeugdhuizen voor en door etnisch-culturele minderheden (Formaat)
“Het valt niet te ontkennen dat het ontstaan van een Black History Month een belangrijke symbolische overwinning is voor de Afro-Amerikaanse gemeenschappen in Noord-Amerika. Toch is deze overwinning enigszins dubbel. Hoe moeten we de overige elf maanden dan interpreteren? White History Months? Voorlopig juichen we de tendens van deze erkenning van de zwarte man in de geschiedenis toe. De VS zijn tenslotte aangever in heel wat tendensen, dus kan en zal dit, mits de juiste zichtbaarheid ook een weerslag hebben op andere landen met een aanwezige zwarte gemeenschap, zoals bijvoorbeeld België.
België kent ook een groot koloniaal verleden, maar dit is niet zo goed gearchiveerd als de Amerikaanse. Of dit lijkt althans zo. Opnieuw is een nuancering hier op zijn plaats: de Amerikaanse koloniale geschiedenis is meer dan vijfhonderd jaar oud, de Belgische is minder dan tweehonderd jaar oud. De Afro-Amerikaanse is daarenboven zo lang aanwezig in de Amerikaans samenleving dat er geen onderscheid gemaakt kan worden op basis van de oorspronkelijke afkomst. De zwarte gemeenschap in Vlaanderen is daarentegen geen homogene groep. Binnen het Belgisch diversiteitsdebat gaat het vaak steeds over de grootste minderheden aanwezig in ons land: de Sub-Saharaanse gemeenschap vormt een minderheid binnen deze minderheid en blijft daarom vaak onder de radar in het debat. Een Black History Month kan dan voor een nieuwe bewustwording zorgen en ervoor zorgen dat deze gemeenschap zich beter kan positioneren binnen het diversiteitsdebat.
Persoonlijk pleit ik voor een soortgelijk Black History Month initiatief in België, om de Sub-Saharaanse gemeenschap die België rijk is, meer in de kijker te zetten. Dit onder meer omdat er een nood is aan meer zichtbaarheid van rolmodellen die representatief zijn voor ALLE bevolkingsgroepen in onze maatschappij. Zo’n initiatief zou deze vraag deels kunnen opvangen. Als we er in België in slagen om een soortgelijk initiatief op te richten, dan zal dit ongetwijfeld een proces van lange adem worden. Ook de Amerikaanse Black History Month stond er niet onmiddellijk maar is gegroeid uit een Negro History Week. Een dag zou geweldig zijn, een week prachtig, een maand een overwinning.”
© Bob Van Mol
Tracy Bibo – Tansia (Congo), 26 jaar, uitgesproken feminist en parlementair medewerker in het Brussels parlement
“Ik heb de Black History Month, zoals deze gekend is in de Verenigde Staten, altijd enorm inspirerend gevonden. Ondanks een lange traditie van onderdrukking (tot op de dag van vandaag), zorgt deze maand naar mijn mening voor een versterkt gevoel van samenhorigheid binnen deze gemeenschap en positieve identiteitsvorming. Om dit te betrekken op België, een land dat over een eigen & toch rijke koloniale geschiedenis beschikt, denk ik dat er een aantal redenen zijn dat dit hier niet “gevierd” wordt. Een eerste reden is dat trots zijn op de eigen huidskleur een complex gegeven is. Deze soort van trots wordt in België nog te vaak geassocieerd met anti-wit. Ver buiten onze grenzen, zoals in de Verenigde Staten, gebeurt dit ook nog steeds. Denk maar even terug aan de nieuwe plaat van Solange Knowles “Seat at the table”. Op dit album staat een quote van Tina Lawson dat mijn punt duidelijk maakt: “What's irritating is when somebody says, you know, 'They're racist!' 'That's reverse racism!' or 'They have a Black History Month, but we don't have a White History Month!' Well, all we've ever been taught is white history: so why are you mad at that? Why does that makes you angry? That is to suppress me and to make me not be proud."
Dit hangt samen met de tweede reden en volgens mij de kern van het probleem. De geschiedenis die wij op de schoolbanken meekrijgen wordt verteld vanuit een westers, Europees, wit perspectief. De zwart-Afrikaanse gemeenschap in België is opgegroeid met dit beeld en weet gewoonweg te weinig af van de “volledige” geschiedenis van hun voorvaderen en de meerwaarde hiervan voor Europa en het Westen in het algemeen. De geschiedenis van Congo is meer dan de koloniale geschiedenis die wij onderwezen krijgen. Er was reeds een cultuur en beschaving voor 1885. Het is pas wanneer we deze tekortkomingen in de wijze waarop geschiedenis wordt onderwezen toegeven, dat we kunnen spreken over een gelijkheid tussen alle gemeenschappen.
Als huidig cultureel centrum van Europa vind ik het logisch dat het in België ook gevierd zou worden. Met een eigen invulling van deze maand kunnen de kans grijpen om een nieuwe elan te geven aan het migratieverhaal van vele zwart-Afrikaanse Europeanen. Op die manier erkennen we de meerwaarde van deze gemeenschap wat voor mij een cruciaal gegeven is. Door de bijdragen op alle maatschappelijk vlakken (kunst, cultuur, wetenschap) te erkennen en herdenken, kan dit ook hier in België voor een positieve identiteitsvorming zorgen.”
© Evelyne Assoba
Evelyne Assoba (Congo), 23 jaar, studente ergotherapie aan de AP Hogeschool
“Persoonlijk vind ik dat de geschiedenis die op de schoolbanken onderwezen wordt, relevant moet zijn voor alle individuen, ongeacht de etniciteit. Omwille hiervan sta ik volledig achter een concept als Black History Month. Toch is het ontstaan ervan tegelijk te betreuren omdat het net duidt op het feit dat de betrokkenheid van een hele etnische gemeenschap bij wijze van spreken gewoon onder het vloerkleed wordt geveegd, alsof ze nooit iets betekend hebben. De Afro-Amerikaanse gemeenschap zou zich ook moeten kunnen identificeren met de geschiedenis en wat ze tot nu toe hebben verwezenlijkt. De Afro-Amerikaanse gemeenschap heeft in belangrijke mate bijgedragen tot de samenleving die de Verenigde Staten nu is. Daarom zou ze gewoonweg ALTIJD erkend moeten worden, op gelijke wijze dat dit gebeurt bij witte sleutelfiguren in de geschiedenis. Dus niet enkel in de maand februari, maar doorheen het hele jaar zou deze geschiedenis een plaats moeten krijgen in het onderwijscurriculum.In een ideale wereld zou dit al lang feit geweest in plaats van fictie. Tot dit werkelijkheid wordt, vrees ik dat een Black History Month een noodzakelijk gegeven is.
Omdat de situatie in de Verenigde Staten niet te vergelijken is met de situatie hier, vind ik niet dat er nood is aan een Belgische equivalent van een Black History Month. Of toch niet in eenzelfde context als de Amerikaanse versie. Dit omdat zwarten in België zich meer identificeren met hun land van herkomst, dan enkel hun huidskleur zoals in de VS het geval is. Als het aankomt op de gehele zwarte gemeenschap in België, bestaat er niet zoiets als een “algemene” zwarte geschiedenis. De kolonisatie van Congo zou wel beter bestudeerd moeten worden aangezien het wel degelijk deel uitmaakt van de Belgische geschiedenis. Het is evenwaardig aan alle andere Belgische geschiedenisfeiten en zou dus even uitgebreid aan bod moeten komen. Ik zou het zelf nog een stap verder durven nemen en zeggen dat de economische, culturele en sociale situatie in Congo voor de kolonisatie, ook besproken zou moeten worden. En tegelijk ook deze van in België en hoe deze een elkaar beïnvloed hebben. De relatie België-Congo stopt niet plots bij de onafhankelijkheid van het land en dus zou de geschiedenisles daar ook niet mogen stoppen. Er moet ook gewezen worden op de impact van de kolonisatie op de huidige toestand in Congo.
Als we praten over iets vieren in België, dan vind ik niet dat er slechts één etnische groep moet worden gevierd. België telt een heleboel aantal verschillende etnische gemeenschappen. Ik zou opteren voor een Diversity Month, waarbij verschillende gemeenschap en diversiteit an sich gevierd worden. Een maand waarin belangrijke figuren met etnisch diverse achtergronden in de kijker worden gezet en een licht wordt geworpen op hoe zij hebben bijgedragen of dit nog steeds doen aan de Belgische geschiedenis. Dat zou in mijn ogen, positiviteit, samenhorigheid en motivatie promoten.”
© 2017 – Versiety/StampMedia –Ikram Annouri
Dit artikel werd gepubliceerd door DeWereldMorgen.be op 09/02/2017
Dit artikel werd gepubliceerd door MO* - online op 16/02/2017
