De afgelopen editie van het filmfestival in Cannes had de meeste genomineerde vrouwelijke regisseurs ooit. Dat was deels te danken aan de vrouwen die er hun stem hebben laten horen. Toch is het nog zeer duidelijk dat de vrouwelijke regisseurs, juryleden en actrices die prijzen winnen, in de minderheid zijn in de filmindustrie.
Dit jaar werden voor het filmfestival van Cannes 51 films opgenomen in de officiële selectie. Daarvan waren er 14 films die door vrouwelijke regisseurs werden gemaakt. Dat komt overeen met 27,5 procent: een nieuw hoogtepunt voor zowel regisseurs als voor het filmfestival. De afgelopen 72 jaar hebben er juryleden gezeteld, maar slechts 172 daarvan waren vrouwen. Voor elke editie is er ook een voorzitter, maar over de 72 jaren heen waren er slechts 12 vrouwen die tot voorzitter gekozen werden. De eerste vrouwelijke voorzitter was Amerikaanse actrice Olivia de Havilland in 1965. In 2018 was dat Cate Blanchett.
De jury die beslist over de filmcategorieën Un certain regard, Caméra d’or, kortfilms en de algemene categorie zijn met 24 juryleden. Daarvan zijn er 10 vrouwen. Ook hier zijn zij in de minderheid.
In 2016 beweerde Cannes-directeur Thierry Frémaux dat het kleine aantal vrouwelijke regisseurs in de selectie lag aan het feit dat er te weinig waren. “Volgens een onderzoek van het onderzoekscentrum van San Diego Universiteit is het aantal vrouwelijke regisseurs in de wereld slechts 7 procent. Daarvan is maar een klein aantal aanwezig op het festival. Wat je in Cannes ziet is een gevolg, niet een oorzaak. Er zijn nu eenmaal minder vrouwelijke regisseurs,” aldus Frémaux in het Britse tijdschrift voor de internationale filmindustrie Screen Daily.
"Vrouwen zijn geen minderheid en toch zegt de huidige samenleving het tegenovergestelde." - Actrice Cate Blanchett
82 luide stemmen
Twee jaar na de uitspraak van Frémaux liepen er 82 vrouwen op de rode loper in Cannes, waaronder Ava DuVernay, Kristen Stewart, Marion Cotillard en Salma Hayek, om te protesteren tegen de discriminatie en povere vertegenwoordiging van vrouwen in Cannes. Actrice Cate Blanchett en filmregisseur Varda gaven een speech.
“Vrouwen zijn geen minderheid en toch zegt de huidige samenleving het tegenovergestelde. We staan nu samen op deze trappen als een symbool voor onze vastberadenheid en betrokkenheid,” aldus Blanchett en Varda in Cannes. Een dag later ondertekende directeur Frémaux een belofte om ongelijkheid van gender op internationale filmfestivals te verbeteren.
De toekomst is nu
Regisseur Riyaana Hartley kreeg al eerder te maken met de ongelijke verdeling tussen mannen en vrouwen op het festival. “Ik ben blij dat er dit jaar meer vrouwen in Cannes zijn,” zegt ze. “Mijn eerste keer op het filmfestival was ontmoedigend. Alle beslissingen werden genomen door mannen. De filmindustrie kan haar werk niet goed doen als alles rond de mannelijke perceptie draait. We hebben mannen én vrouwen nodig om deze industrie te laten draaien,” aldus Hartley.
Hartley ’s studio Love Entertainment streeft dan ook naar een betere vertegenwoordiging van vrouwen in de filmindustrie. In Cannes toonde ze haar documentaire Beyond, waarin ze racepiloten Tatiana Calderon, Carmen Jorda, Beitske Visser, Alice Powell, Vicky Piria, Amna Al Qubaisi, Hamda Al Qubaisi en Giovanna Amati die hun weg naar succes vinden. De documentaire is gebaseerd op het verhaal van Lella Lombardi, de eerste en voorlopig laatste vrouw die in 1975 een punt wist te scoren in de Formule 1-competitie. Een groot deel van de documentaire gaat over de sponsors van racepiloten. Die vormen vaak een barrière voor vrouwen om deel te nemen. Veel sponsors onderschatten het talent van de racevrouwen, met als gevolg dat ze als minderwaardig behandeld worden. Terwijl een sponsor belangrijk is voor netwerkuitbereiding, omzet, naamsbekendheid en imago – iets waar mannen dan wel de kans toe krijgen om uit te bouwen.
‘Vrouwelijke racepiloten zouden de helft van de podiums innemen, mochten ze de juiste sponsors en steun krijgen,” zegt Hartley. “Ze hebben een betere intuïtie, en dat is cruciaal op de racebaan. De racevrouwen zijn het ideale voorbeeld van een kampioen. Mensen hebben geen idee dat vrouwen al decennialang vechten voor de top. Iedereen hoort te weten wie ze zijn. De volharding en het zelfvertrouwen zijn prachtig. Dit geldt voor alle vrouwen waar dan ook ter wereld. We moeten onze stem laten horen en niet wachten op wat de toekomst ons zal brengen. De toekomst is nu en die is vrouwelijk,” glundert ze.
“Er is vandaag meer vraag naar een vrouwelijke kijk op de dingen, maar mensen moeten nog afkicken van het mannelijk perspectief, en dat vraagt tijd."
Talent maakt succes
De Belgische regisseur Flo Van Deuren was samen met vier andere vrouwen geselecteerd voor de categorie Cinéfondation. Ze maakte de film Bamboe, die het verhaal vertelt van een door bamboe overwoekerde uithoek van een dorp waar een bende meisjes woont. Centraal staan de thema’s puberteit, liefde, tienermeisjes en volwassen worden. Ook Van Deuren merkt de beperkte aanwezigheid van vrouwen in de filmindustrie op. “Er is vandaag meer vraag naar een vrouwelijke kijk op de dingen, maar mensen moeten nog afkicken van het mannelijk perspectief, en dat vraagt tijd. Ik heb zelf nog geen nadelen ervaren als regisseur, maar ik kreeg wel minder snel steun bij mijn afstudeerproject door mijn jonge leeftijd. Ik werd als een klein meisje behandeld. Terwijl geslacht uiteindelijk geen rol speelt. Talent maakt een film succesvol.”
Vrouwonvriendelijke prijsuitreiking
Vrouwen strijden al jaren voor een betere behandeling en betere representatie in de filmindustrie. Toch besliste de jury op het festival van Cannes ook dit jaar om de Palm d’honneur aan de Franse acteur Alain Delon te geven. Dat viel bij velen in de verkeerde aarde. Vooral bij Amerikaanse feministe Margherita B., die met haar manifest 19.000 handtekeningen verzamelde tegen Delon. “Delon is een vrouwenhater, homofoob en racist,” zegt ze. “Hij sympathiseert met extreem-rechts, is van mening dat vrouwen hardhandig aangepakt moeten worden en dat homostellen geen kinderen mogen krijgen.” In de Franse krant 20 Minutes verdedigde de festivaldirecteur Frémaux de beslissing van Cannes echter: “We veroordelen bepaalde uitspraken, maar de vrijheid van meningsuiting blijven we respecteren,” aldus Frémaux.
Eén vrouw, één Palm d’or
Op de rode loper in Cannes waren er in de afgelopen decennia echter wel een paar uitblinkers. Eén vrouw wist in 1993 de prijs Palm d’or te bemachtigen: Jane Campion met The Piano en in 1946 prijkte Barbara Virginia pronkte met haar surrealistische film Tres dias sem Deus op de affiche van de eerste editie. In 2017 won Sofia Coppola de prijs voor beste regisseur dankzij de film The Beguiled, een remake van Clint Eastwoods film uit 1971. Coppola was in 71 jaar tijd de tweede vrouw die deze prijs in ontvangst mocht nemen. De Russische Yuliya Solntseva deed het haar voor in 1961 met de film Chronicle of Flaming Years.
Het lijkt erop dat het filmfestival telkens wel een kleine stap zet, maar nog een lange weg te gaan heeft. Zeven decennia later heeft het nog steeds zijn belofte niet vervuld om vrouwelijke artiesten in de spotlights te zetten.
