“Wanneer Afro-Belgen problematische of racistische incidenten aankaarten, worden ze te gemakkelijk als aanstellers afgeschilderd”, schrijven Lieven Miguel Kandolo (24) en Emmanuel Iyamu (26). Ze zijn beiden Afro-Belgen. Met respectievelijk jongerenvereniging Kolamela en studentenvereniging AYO willen zij het zelfbewustzijn van jongeren uit de Afrikaanse diaspora versterken.
Dit opiniestuk verscheen eerder op De Morgen.
Maandagochtend op sociale media. Het verhaal van twee zwarte jonge vrouwen die op Pukkelpop door een aantal witte jongemannen werden belaagd en vernederd. Op één van de beelden is te zien hoe de jongeren, nota bene tijdens het concert van de Afro-Amerikaanse rapper Kendrick Lamar, uit volle borst en schaamteloos zongen: “Handjes kappen, Congo is van ons! Diamanten rapen, de Congo is van ons.”
De beelden lijken voor zich te spreken en sloegen velen met verstomming. De verontwaardiging vertaalde zich in de gretigheid waarmee het verhaal werd gedeeld. “Hoe is zo’n flagrant racisme in 2018 nog mogelijk?”, klonk het. Wij, Belgische jongeren met Afrikaanse roots, kunnen wel een aantal verklaringen bedenken.
Onwetendheid zou op het eerste zicht een verklaring kunnen zijn. Maar ‘Congo is van ons’ verraadt toch op z’n minst een zekere kennis over het koloniale verleden van België. Niet onwetendheid, maar de ongevoeligheid ten aanzien van die bloedige koloniale geschiedenis is dan ook een betere verklaring.
"Daar waar velen hun verontwaardiging en afschuw toonden, stonden anderen toch ook weer klaar om het racisme te relativeren"
Die ongevoeligheid vertaalt zich ook in de reacties op het incident. Daar waar velen hun verontwaardiging en afschuw toonden, stonden anderen toch ook weer klaar om het racisme te relativeren. Wanneer Afro-Belgen problematische of racistische incidenten aankaarten, worden ze te gemakkelijk als aanstellers afgeschilderd. Volgens de relativisten kruipen we te snel “in een slachtofferrol” terwijl niemand van ons op zulke incidenten zit te wachten.
Wat er op de weide van Pukkelpop is gebeurd, bewijst alleszins dat er nog een lange weg valt af te leggen naar de dekolonisatie van onze mentaliteit. Een weg naar het besef en de erkenning van de schade die de Europese kolonisatie heeft aangericht. Die erkenning zal deuren openen voor een dialoog en de pijn verzachten die de Congolese, en bij uitbreiding de Afrikaanse, diaspora in België dagdagelijks voelen. Onze gemeenschap wordt dag in, dag uit geconfronteerd met vooroordelen, racisme en discriminatie die hun voedingsbodem vinden in het koloniale denken.
Dialoog en respect tussen verschillende bevolkingsgroepen kweek je niet zomaar, zeker niet wanneer je in je eigen bubbel leeft. Verenigingen zoals Kilalo, Hand in Hand vzw en Kuchukua Hatua vzw werken keihard om een steen in de rivier te verleggen.
"‘Handjes kappen, de Congo is van ons’ herinnert ons eraan dat wij als samenleving nog niet in een inclusief België leven"
Toch vragen wij ook aan media, beleidsmakers en de onderwijskoepels hierin het voortouw te nemen. Wanneer jongeren bijvoorbeeld op de school op een correcte, en verder ook op een niet-eurocentrische, manier worden onderwezen over ons koloniaal verleden, zullen zij niet langer onwetend, maar ook niet langer ongevoelig blijven.
‘Handjes kappen, de Congo is van ons’ herinnert ons eraan dat wij als samenleving nog niet in een inclusief België leven. Een België waar iedereen zich veilig thuisvoelt en Belg mag zijn, ongeacht zijn of haar huidskleur of afkomst. Waar we niet enkel ‘de coole’ zwarte cultuur omarmen, maar ook de menselijkheid van zwarte mensen die die cultuur creëren, respecteren.
We denken alvast dat als het volk de bewustwording begint te dragen van het problematische aan onze samenleving, we al een grote stap vooruit hebben gezet. Enkel zo kan de mogelijkheid ontstaan dat we als samenleving dit problemen makkelijker gaan zien, begrijpen, én onszelf er in de toekomst voor behoeden.
