VRT Nieuws toonde voorbije week drie foto's van tieners die zichzelf verminkt hadden voor de Blue Whale Challenge. In VTM Nieuws en in enkele kranten verscheen één foto van zelfverminking. “We moeten oppassen voor copycats”, waarschuwt Kirsten Pauwels, directeur van het Centrum ter Preventie van Zelfdoding. “Maar we moeten ook de ernst van het fenomeen benadrukken”, klinkt het bij VRT en het federaal parket.
Bij de Blue Whale Challenge worden kwetsbare jongeren aangezet tot het uitvoeren van vijftig opdrachten in vijftig dagen. Telkens een tikkeltje ingrijpender. Het is de ‘mentor’ die de jongeren de opdracht geeft om zichzelf te verminken en uiteindelijk zelfs van het leven te beroven.
Vorige zomer werd in ons land de eerste klacht over die challenge ingediend. Op dit moment zijn er bij het federaal parket achttien dossiers bekend van tieners die meededen of wilden meedoen. Er vielen nog geen doden.
Op het randje
De challenge was de voorbije week een item in verschillende media. Op foto's die op VRT Nieuws getoond werden, was de zelfverminking duidelijk te zien. Drie verschillende foto's verschenen er, één daarvan zelfs meerdere keren. De foto's waren niet van Belgische jongeren. Ook VTM Nieuws en enkele kranten toonden een foto van automutilatie.
“We vragen om voorzichtig te zijn met de beelden die bij zo'n berichtgeving getoond worden. Omdat ze tot copycats kunnen leiden”, stelt Kirsten Pauwels, directeur van het Centrum ter Preventie van Zelfdoding. “Als we naar de mediarichtlijnen over zelfdoding kijken, zijn de foto's die getoond werden op het randje. Of er zelfs over.”
Kirsten Pauwels voegt er wel aan toe dat de focus in dit verhaal niet moet liggen op de mediabeelden. Het is voor haar vooral belangrijk dat er wordt gesproken met jongeren die voelen dat ze onder druk gezet worden. En dat er kan gesproken worden over zelfmoordgedachten.
Belangrijke waarschuwing
“Met dit item, en dus ook met de beelden, was het de bedoeling om de ernst van de hype te benadrukken”, reageert Anne Stroobants, communicatieverantwoordelijke van VRT. “De Blue Whale is lang zogezegd ‘fake news’ geweest. Er werd beweerd dat het niet klopte dat er veel slachtoffers waren. Die beelden illustreerden dus dat er wel degelijk problemen waren.”
"We beseffen dat het om een heel gevoelig item ging", vervolgtPhilip Heymans, themachef justitie bij VRT Nieuws. "Daarom is er ook lang gediscussieerd of we het wel in de aandacht zouden brengen. Uiteindelijk hebben we beslist om dat toch te doen, aangezien het federaal parket en Child Focus het zo belangrijk vonden om jongeren en hun ouders te waarschuwen."
"Bij zo'n item moet beeldmateriaal worden gebruikt dat niet alleen de gruwel aantoont, maar ook voor ouders een aanwijzing kan zijn waarop ze moeten letten om hun kinderen aan te spreken", gaat Heymans verder. "We beseffen dat de grens heel dun is, maar we hebben ons best gedaan om aan de juiste kant te blijven. Door een reactie te vragen aan professor Portzky en de zelfmoordlijn te vermelden, hopen we een evenwichtig item te hebben gemaakt."
Openlijke communicatie
Het federaal parket besliste om openlijk te communiceren over de Blue Whale Challenge. Eric Vander Sypt, woordvoerder van het federaal parket zei hierover tegen VTM Nieuws “dat het een weloverwogen beslissing is geweest.”
“We merken dat het leeft bij jongeren”, vertelde Vander Sypt aan VTM. “We denken dat de preventie en waarschuwing nu belangrijker zijn dat het fenomeen doodzwijgen.” Die beslissing zou volgens het federaal parket in samenspraak met Child Focus genomen zijn.
Wie met vragen zit over zelfdoding, kan terecht bij de Zelfmoordlijn (1813 of www.zelfmoord1813.be).
© 2017 – StampMedia – Stien Verdick
