(MO*) Studio Brussel blies zonet 30 kaarsen uit en kroont zichzelf tot jongerenzender die eindelijk volwassen wordt, maar in werkelijkheid beleeft het hele medium radio een collectieve midlife crisis. Is volwassen worden te midden een bende beukende jonge veulens op de muziekmarkt wel zo’n goed idee, vraagt Olivier Roegiest van Binair01 zich af.
Parallel muziekuniversum
De tijd dat radiomakers exclusief het muzieklandschap uittekenden ligt definitief achter ons. Almaar meer muziekliefhebbers volgen de fakkel die alternatieve platformen van radiostations overnamen. Wat zich vroeger underground afspeelde, verhuist nu naar het voorplan en vult met gemak vooraanstaande cultuurhuizen zoals de Gentse Vooruit of de Brusselse Bozar. Nieuwe muziektendensen beperken zich niet langer tot de keuze van de nationale media, maar gaan vlot over grenzen en culturen heen.
Eindeloze muziekwolk
Het spreekt voor zich dat de groeiende interesse voor uitheemse, niet-cultuureigen muziek verbonden is met de fysieke globalisering. Maar het is absoluut haar digitale evenknie die zorgt voor de praktische uitvoering ervan. Muziek uit alle hoeken van de wereld is intussen zo alomtegenwoordig dat ze in haar ontelbare verschijningsvormen niet langer past onder de arbitraire noemer “wereldmuziek”, een achterhaald referentiekader waarin de klassieke media hopeloos blijven steken.
Want er is in snel tempo veel veranderd. Muziek die tot voor kort onbereikbaar was, incorporeren we nu haast automatisch in ons eigen cultuurpatroon. Wannes van de Velde speelt flamenco. Gipsyswing, van oorsprong zigeunermuziek, is razend populair bij hordes lindyhoppers. De Berlijnse dj Shantel maakt traditionele Roemeense muziek hip en opent in hartje Berlijn de bucovina club. De historische Roemeense regio staat nu voor vernieuwende balkan dance music. Amper een maand geleden vulde Balkan Trafik een hal tjokvol springgraag jong volk in de Bulex in Brussel.
Oorverdovende radiostilte
Het verbaast des te meer dat muziek die nieuwe muziekorganisaties en hun groeiende publiek oppikken, nauwelijks of geen airplay krijgt. Het medium “radio” is ingedommeld. Het schopt niet meer tegen schenen en zet geen trends meer in gang.
Tien jaar geleden plakte er op iedere zichzelf respecterende studentenfiets een stevige Stubrusticker. Niemand identificeert zich anno 2013 nog met een radiozender, omdat ze elke zin voor kritische reflectie verloren hebben en hooguit muziektrends volgen in plaats van ze zelf te lanceren. Over wereldwijd erkende, vernieuwende artiesten valt een hermetische etherstilte eens ze over een bepaalde imaginaire cultuur- of taalgrens heen gaan.
Jongerenzenders zoals Studio Brussel recycleren eindeloos variaties op dezelfde rockmuziek, evoluties van hiphop, en tot-dubstep-omgevormde-drum’n’bass-dance. Dat maakt hen blind voor muziek die zich buiten dat Angelsaksische triumviraat bevindt, ook al sluiten internationaal gerenommeerde bands zoals Balkan Beat Box, La Ruda, Dunkelbunt, Caravan Palace, Ojos De Brujo of Babylon Circus uitstekend aan bij hun boodschap en hun doelpubliek.
Het keurslijf waarin radiozenders zichzelf jaren geleden gewrongen hebben, legt hen in de huidige globale context teveel beperkingen op. Ze lopen braaf in de pas van de Live Nations van deze wereld, en draaien het hele jaar door dezelfde grijze rondjes.
Op Schuermansbivak
De programmatie van Studio Brussel lijkt één lange reclamespot voor de grote commerciële Vlaamse dance- en rockfestivals. De Duyster uitzondering en een occasionele laatavonduitzending te na gelaten, herhalen alle programma’s dezelfde hotlist muziek, verpakt in een bijzonder genietbaar maar volkomen oppervlakkig format dat verstoken blijft van elke genuanceerde mening.
Geen enkele presentator haalt het in zijn hoofd zich kritisch uit te laten over de bands die het tot de affiche van een Vlaams festival schoppen en in dwingende exclusiviteitspakketten worden geboekt: ze zijn allemaal even fantastisch. Tien maanden lang poederen programma-samenstellers het Werchtergras, en twee maanden per jaar mag de hele meute op Schuermansbivak naar de purperen pukkelweide. Alsof er geen nieuws te rapen valt buiten de festivalmoesson.
Hokjes, schotten en gaten
De werkelijke motor van de huidige muziekevolutie is de digitale muziekwolk die muziekorganisaties geduldig uitpluizen en over alle grenzen heen met miljoenen gebruikers delen. Nieuwe muziekorganisaties gaan veel flexibeler om met het eindeloze internetaanbod.
Die complementariteit aan het conventionele radio- en clubcircuit zorgt voor een bijzonder waardevolle diversiteit die vóór de komst van online muziekdiensten in het geheel ontbrak. Het muzieklandschap differentieert gelijklopend met de multiculturele samenleving, maar daar is op onze eenzijdige radiozenders niets van te merken.
Hoog tijd dat de wereld buiten de radiostudio eens gaten prikt in de noppendekens van de Reyerslaan. Tip voor Jan Van Biesen: het publiek van binair01 heeft zijn wekker geprogrammeerd op StuBru, en gaat ’s avonds loos op balkanbeats, cumbia, electro-gipsyswing, Franse ska, Spaanse rumba en alles wat daar nog meer tussen steekt.
© 2013 - MO* - Olivier Roegiest
Olivier Roegiest is voorzitter van vzw Binair01, een platform voor onderbelichte muziekgenres en stijlen. Op zaterdag 6 april organiseert binair01 voor de tweede keer een gypsy & balkanfestival in de Gentse Vooruit.
Dit artikel verscheen eerder op MO.be en kadert in een samenwerking tussen StampMedia en een aantal onafhankelijke nieuwsmedia waaronder MO*.
