Wekenlang wachtte een heleboel Vlamingen in spanning af: wat zou er gebeuren in ‘GR5’, de serie op zondagavond? Niet alle kijkers waren zich ervan bewust, maar terwijl ze keken, luisterden ze ook naar de tijdloze gedichten van een van de grootste Nederlandse dichters van zijn generatie: Rutger Kopland.
Zondag 10 mei was de laatste aflevering van de psychologische roadthriller ‘GR5’. Een serie waarin Michiel, Zoë, Ylena, Asim en de ouders van Lisa hopen meer duidelijkheid te krijgen over wat er met Lisa gebeurd is. Zij verdween toen zij het Grote Routepad 5 (GR5) wilde uitwandelen. Het verhaal neemt je mee naar de prachtige landschappen langs de GR5. Ze sluiten naadloos aan bij de beelden die Rutger Kopland schetst in zijn gedichten.
Dromerig en gevoelig
Voordat Michel, Zoë en Ylena beslissen om samen de GR5-route te bewandelen om hun gemeenschappelijke vriendin Lisa te herdenken, neemt Karen Mahieu - de moeder van Lisa - hoofdpersonage Zoë apart. Enkele jaren eerder vond zij een papiertje op het nachtkastje van Lisa. Het is het startschot voor het mysterie dat rond de verdwijning van Lisa hangt, want het papiertje lag er nog niet in de zomer dat Lisa vertrok en niet meer terug zou komen. De tekst die op het papiertje staat, maakt alles nog meer verdacht:
‘Onderweg is een pad geen pad meer
de lucht geen lucht meer
een thuis geen thuis meer.
Alleen de rivier weet waar naar ze stroomt.
Wees gelukkig als je aan mij denkt.’
Het zou een gedicht van Rutger Kopland kunnen zijn. Lisa was een dromerige en gevoelige twintiger. Tijdens de tocht hield ze een dagboek bij waarin ze beschrijft wat ze meemaakt en hoe ze zich voelt. Het dagboek wordt, na haar verdwijning, teruggevonden. De vrienden nemen het mee en lezen er elke dag uit voor, om Lisa dichtbij te hebben. Ze nemen niet enkel haar dagboek mee, maar ook een dichtbundel van Rutger Kopland. Lisa was een grote literatuurliefhebber en fan van de Nederlandse dichter.
Verlies en verdriet
De gedichten van Kopland kenmerken zich door eenvoudig taalgebruik, wat het toegankelijk maakt om te lezen. Kopland schuwt geen grote thema’s zoals verlies, vergankelijkheid en verdriet. Doordat hij deze emoties niet expliciet vermeldt, maar laat doorschemeren, geeft hij ruimte aan de lezer. Wat het dan weer dragelijk maakt. Zijn gedichten zijn eerder een lichte maaltijd, in plaats van eentje die moeilijk te verteren is. Het is dan ook niet gek dat Rutger Kopland lange tijd een van de meest gelezen dichters van Nederland was.
In de serie komen de hoofdpersonages zichzelf tegen. Ook onderlinge conflicten komen aan de oppervlakte. Waren zij wel zo’n goede vriendin, geliefde of ouder voor de verdwenen Lisa? Tijdens het verloop van het verhaal ontdekt de kijker dat de vriendengroep niet enkel een tastbare rugzak meeneemt tijdens de tocht, maar ook een verleden dat hen maakt tot de volwassenen die ze geworden zijn.
Reflectie om wat er is en wat er van binnen in ons gebeurt, is een kenmerk van de gedichten van Rutger Kopland. Wie lange tochten maakt als Lisa en haar vrienden, komt zichzelf wel eens tegen. De toppen van de Vogezen, de bossen in het zuiden van Frankrijk, de rivieren in Wallonië zijn daar een uitstekende omgeving voor. Elke aflevering opende telkens met één van Koplands gedichten: ‘Weggaan’.
‘Weggaan is iets anders
dan het huis uitsluipen
zacht de deur dichttrekken
achter je bestaan en niet
terugkeren. Je blijft
iemand op wie wordt gewacht.
Weggaan kun je beschrijven
als een soort van blijven. Niemand
wacht want je bent er nog.
Niemand neemt afscheid
want je bent er nog.’
In GR5 bewijzen de makers dat poëzie best meer aanwezig kan zijn in de publieke ruimte, zonder dat het saai of elitair wordt. Gedichten zijn er niet enkel voor de poëzieliefhebber of de intellectueel, maar kunnen er ook zijn voor ‘de gewone mens’, die al dan niet zoekende is.
De gedichten van Rutger Kopland waren eerder een rustig kabbelend beekje tussen de andere stormen in de serie, maar dat neemt niet weg dat de afgelopen weken heel wat Vlamingen geluisterd hebben naar de gedichten van een van de grootste dichters van zijn tijd. En dat ze tijdloos zijn, wisten de makers ook.
