Het Suikerfeest is sinds begin deze week afgelopen, wat betekent dat de Ramadan er dus helemaal op zit. De vastenmaand staat in het teken van bezinning, solidariteit en liefdadigheid en is ieder jaar weer een maand waar heel wat moslims naar uitkijken. Dat gold dit jaar ook voor Levi (22), als niet-moslim deed hij ook mee aan de vastenmaand. “Voor moslims is het vasten doorgaans een sociaal gebeuren, terwijl het voor mij net omgekeerd was.”
Ruim een maand geleden begon voor de zo’n twee miljoen moslims ter wereld de Ramadan, de negende maand op de islamitische maandkalender en traditioneel de vastenmaand voor de moslims. Moslims onthouden zich dan van zonsopgang tot zonsondergang van eten en drinken, geslachtsgemeenschap, roken en streven gedurende deze maand extra naar goed gedrag.
Na een maand vasten wordt de Ramadan afgesloten met de Eid al- Fitr, ook wel het ‘Suikerfeest’ genoemd. Het Suikerfeest is een feestelijke aangelegenheid waarbij moslims het einde van het vastentijd vieren samen met familie en vrienden, elkaar cadeaus geven en er uiteraard veel zoete lekkernijen worden gegeten. In België viel het Suikerfeest voor dit jaar op vrijdag 17 juli.
Tussen de feestvierende moslims in eigen land vierde ook Levi Engels het Suikerfeest. Levi (22) is een student Arabistiek aan de KU Leuven/ Thomas More Antwerpen en is zelf geen moslim. Toch heeft hij dit jaar een hele maand mee gevast. “Door mijn studie Arabistiek kom ik in contact met veel moslims”, steekt Levi van wal. Als zij over hun religie praten gaat het meestal over maatschappelijke of politieke thema’s, maar zelden over hun persoonlijke ervaringen als moslim. Omdat ik daar nieuwsgierig naar ben, wilde ik door mijn deelname aan het vasten meer over hun leefwereld te weten komen.”
Levi filosofeert naar eigen zeggen graag over religie. “Het is onmogelijk om een evenwichtige mening te vormen zonder alle mogelijke standpunten te bekijken, daarom wou ik het vasten minstens een keer meegemaakt hebben. Mijn interesse is zowel persoonlijk als maatschappelijk.”
Hoe reageerde je omgeving toen je hen vertelde dat je een hele maand ging vasten?
Mijn familie en vrienden reageerden overwegend positief. Nadat ik hen ervan overtuigd had dat ik niet van plan was om naar Syrië te vertrekken en dat de gevolgen voor mijn gezondheid wel zouden meevallen, waren ze akkoord. Kritische vragen had ik wel verwacht, maar die krijgen moslims bijna dagelijks, dus dat hoort er een beetje bij.
Heb je je op een bepaalde manier voorbereid op jouw eerste Ramadan ?
Door de examens had ik daar niet zo veel tijd voor. Ik wou graag met een imam gaan praten, maar wegens tijdsgebrek moest ik het doen met wat YouTube filmpjes van mensen die hetzelfde gedaan hadden. Ik probeerde mijn ervaringen zo goed mogelijk te documenteren via wekelijkse artikels op mvslim.com. De reacties op die artikels waren uiteindelijk de grootste hulp en ze hebben de ervaring enorm verrijkt. Ik kreeg tips over hoe ik mijn dag het beste kon indelen, ik leerde dat het vasten meer mentaal dan fysiek is en ik kreeg steun van moslims en niet-moslims. Ook kreeg ik vele tips van andere mensen die alleen vastten zoals bekeerlingen en een enorme lijst aan boeken waar ik nog jaren werk mee zal hebben.
De meeste moslims groeien met Ramadan op – leren vasten wordt ook rustig opgebouwd. Eerst mag je een paar daagjes vasten, het jaar daarop een week, daarna een week of twee en wanneer de tijd er rijp voor is, vast men de gehele maand. Jou stond een grote uitdaging te wachten. Waarom wilde je per se de gehele maand vasten?
Ik hou niet van half werk: ik wilde er volop tegenaan. Zonder die volledige overgave had ik er weinig aan gehad, omdat het interessantste gedeelte pas tegen het einde van de maand kwam. Het laatste gedeelte was moeilijker, maar het gaf ook meer voldoening. Voor moslims is het vasten doorgaans een sociaal gebeuren terwijl het voor mij net omgekeerd was.
De laatste weken was ik met mijn familie in Frankrijk, dus heb ik bijna geen vastende mensen gezien tijdens die tijd. Om de ontelbare maaltijden te vermijden ging ik andere dingen doen: lezen, schrijven, tekenen… Die eenzame momenten waren een aanzet om dieper na te denken over mijn eigen identiteit en overtuiging. Zelfs wanneer ik met de familie aan tafel zat was ik er nooit helemaal bij met mijn gedachten, wat soms wel tot ergernissen leidde.
De innerlijke voldoening die ik eruit haalde was uiterlijk niet zo zichtbaar, dus moest ik mijn omgeving er regelmatig aan herinneren dat ik wel degelijk gelukkig was.
Hoe voelde je je na de eerste vastendag?
Ik had het gevoel dat mijn concentratie licht verbeterde, wat goed uitkwam tijdens de examens. Het was even wennen, maar de reflex om te eten verdwijnt redelijk snel gelukkig.
Voor moslims is de Ramadan een tijd die in het teken staan van solidariteit. Familiebanden worden aangehaald, vrienden en buren worden uitgenodigd aan tafel tijdens de iftar, de maaltijd na zonsondergang… Tijdens de suhoor, de maaltijd voor zonsopgang, eet de familie ook samen. Nu was jij thuis de enige die vastte. Was dit niet moeilijk?
Dat sociale gedeelte had ik inderdaad onderschat. Tussen de examens en vakantie door had ik slechts een keer de tijd om met moslims het vasten te verbreken. Ik heb een grote bewondering voor bekeerlingen na deze ervaring, want ze worden soms vergeten door de moslimgemeenschap.
De meeste moslims passen hun dagactiviteiten aan tijdens de Ramadan en kennen een ander dagritme, gold dit ook voor jou?
Ik was verbaasd over hoe sterk onze dag ingedeeld wordt door maaltijden. Die indeling bleef er wel door mijn familie, dus laat gaan slapen en laat opstaan was moeilijk haalbaar. Omdat ik met mijn familie op vakantie was in Frankrijk, gingen de inspanningen zoals wandelingen en kanotochten ook gewoon door, hoewel ik daar ’s avonds de gevolgen van merkte. Na zo’n zware dag was het eten na zonsondergang extra moeilijk, in tegenstelling tot wat ik verwacht had. Het werd naar het einde van de maand zelfs moeilijk om op gewicht te blijven, maar gelukkig ben ik er dankzij de hulp van mijn familie toch gezond uitgekomen.
Levi: "Inspanningen zoals kanotochten gingen gewoon door, hoewel ik daar ’s avonds de gevolgen van merkte."
Men gaat vast ook niet van uit dat je aan de Ramadan meedoet. Heb je vaak verbaasde blikken gekregen wanneer je eten moest afwijzen?
Toen ik met mijn familie uit eten ging, was het in het restaurant soms wel ongemakkelijk. Maar gelukkig stelde de bediening niet zo veel vragen. Een andere keer was ik op een markt en er was een Marokkaanse vrouw die haar gebakjes verkocht. Ze bood hierbij iedereen aan deze te proeven. Het was toen de enige keer dat ik bijna per ongeluk iets gegeten had. Toen ik vertelde dat ik net als haar moest vasten, reageerde ze enorm enthousiast, waarna ze een hoop gratis extra’s inpakte voor de iftar.
Je hebt een baardje en doet mee aan de Ramadan. Hoeveel mensen dachten dat je bekeerd was en ingestemd hebt met een gearrangeerd huwelijk, voor vijf kamelen met een moslimmeisje?
Die mensen waren er zeker, maar ik denk dat ze bang waren om die gedachte uit te spreken. Ik hoorde het meestal via een omweg. Zo kregen mijn ouders van vrienden en familie te horen dat ze naïef waren en dat ik al lang bekeerd was! Ik laat zulke geruchten voor wat ze zijn, omdat mensen geloven wat ze willen. En wat dat moslimmeisje betreft: waarom niet? Zolang er wederzijds respect is, zie ik daar geen problemen in, en die kamelen mogen ze houden!
De Ramadan is een maand van bezinning. Hoe zit het met jou en spiritualiteit? Ben je gelovig?
Ingewikkelde spirituele vraagstukken houden mij al bezig sinds ik pas kon praten. Het lijkt soms alsof alle mensen zo zeker zijn van hun geloof, maar geloof laat per definitie ruimte voor twijfel. Ik geloof dan weer dat alles een oorzaak heeft, en dat alles wat er gebeurt vastligt in die oorzaak. De verhalen die toegeschreven worden aan die oorzaak zijn voor mij soms te letterlijk en laten weinig ruimte voor gevoel en intuïtie. Religies bieden een perspectief op die oorzaak, maar een definitief antwoord over mijn religie heb ik niet.
Ik probeer van elke religie mooie elementen over te nemen. Een mooi islamitisch element is dankbaarheid. Moslims zeggen dagelijks elhamdulilah , oftewel ‘dank aan God’. Ik probeer dat over te nemen, simpelweg omdat ik er gelukkig van word.
Merkte je veranderingen bij jezelf, op lichamelijk of mentaal vlak?
Op mentaal vlak ben ik zeker veranderd; ik probeer negatieve emoties te vermijden, wat zorgt voor een aangename innerlijke rust. Lichamelijk viel het allemaal best mee, op een paar kilo’s na. Er zijn blijkbaar zelfs mensen die bijkomen tijdens het vasten, maar dat was bij mij zeker niet het geval!
Het eindigde met het Suikerfeest: hoe heb jij dit speciale en vooral zoete gebeuren beleefd?
Ik was net op tijd terug uit Frankrijk dus het plannen verliep nogal chaotisch. Ik was zelfs zo in de war dat ik tijdens de eerste dag van het Suikerfeest gewoon bleef doorvasten tot ik ’s avonds besefte dat dat niet de bedoeling was… Ik heb die dag gelukkig nog afgesloten bij een Marokkaans gezin, waar ik heel gastvrij onthaald werd met veel eten en vriendelijke gesprekken. De tweede dag heb ik met vrienden gevierd waarvan de ouders in Marokko waren dus het was minder traditioneel maar zeker even leuk en gezellig!
(Foto © Samira Abid)
Als je terugblikt op jouw ervaringen de afgelopen maand, met welke drie woorden zou jij jouw Ramadan ervaring het best omschrijven?
Eenzaamheid, bezinning en solidariteit. Eenzaamheid wordt door sociale media soms te negatief gezien, maar het kan ook iets moois zijn. Die eenzaamheid was de aanleiding voor een bezinning over mijn idealen, en een van die idealen is solidariteit.
Last but not least: ga je volgend jaar weer meedoen aan de Ramadan?
Ik heb geen idee. Het is een beetje zoals aan een vrouw die net bevallen is vragen wanneer ze haar volgende kind wil krijgen. Misschien ben ik de honger tegen dan al weer vergeten. Ik zou het graag eens in groep willen meemaken, en aangezien ik volgend jaar in Marrakech ga studeren tijdens de Ramadan insha’Allah (met Gods wil, nvdr.), zit die kans er wel in.
Alvast veel succes!
© 2015 – StampMedia – Sakina Elkayouhi
