Dit weekend klimt de Sint weer op de daken. Zijn knecht zorgde de afgelopen weken voor beroering. Racistisch of niet? Ismail (19) pleit in dit opiniestuk noch voor de afschaffing, noch voor het behoud van Zwarte Piet. “Ik vraag enkel voor een publiek debat dat op een iets volwassenere en meer respectvolle manier gevoerd wordt. Een gelaagde problematiek als deze is nooit zwart of wit.”
Breng de problematiek rond Zwarte Piet ter sprake en word in een fractie van een seconde geconfronteerd met drie paar rollende ogen, zeven zuchten en vijf blikken die zeggen: Ik tuf in je gezicht als je nog één woord durft te zeggen. Ergens begrijp ik ze wel. Er iets proberen aan te doen of je kop er over te breken vinden zij namelijk nutteloos. Voor dat je het weet, merk je er tóch niets meer van. Aan puistjes pruts je toch ook niet?
Gelukkig zijn er ook mensen die bij het horen van de woorden “Zwarte Piet“ spontaan dichter komen zitten en hun tanden beginnen te vijlen, klaar om je neus eraf te bijten. Dat is gezond: ik leef voor zo'n discussies. Spijtig genoeg kan je echter de boom in als je niet dezelfde mening deelt als hen - je argumentatie mag je steken waar de zon niet schijnt.
Racistisch?
Ik vind, als iemand die met Sinterklaas is opgegroeid, Zwarte Piet één van de onschuldigste en prettigste herinneringen uit mijn kinderjaren. Waar komen al deze uithalingen zelfs in hemelsnaam vandaan? Werd deze eeuwenoude traditie, tot op de dag van vandaag, met racistische bedoelingen in stand gehouden? Dat weiger ik te geloven. Met mijn Belgische bril op kan het me ergens zelfs geen barst schelen hoe Zwarte Piet ontstaan is, wat zijn oorspronkelijke relatie was met Sinterklaas of wat hij ooit moest symboliseren.
Doet het ertoe dat hij nu minstens even populair is als Sinterklaas zelf en het verhaal stelt dat hij zwart is door het roet in de schoorsteen? Ja, dat doet er zeker toe. Ik weet, als product van de multiculturele samenleving, echter hoe makkelijk het is om het slachtoffer te worden van discriminatie en hoe snel je het mikpunt van spot kan worden. Racisme is in de loop der jaren vooral subtieler geworden, maar is bovendien ook een veel complexer gegeven geworden dan pakweg 30 jaar geleden. De (schijnbaar) expliciet racistische symbolen worden hierdoor makkelijk over het hoofd gezien.
Denkoefening
Ik heb zelf geen zwarte huidskleur – hooguit een lichtbruine - en kan dus niet zeggen dat ik me persoonlijk beledigd voel, maar ik heb mezelf wel getrakteerd op een denkoefening. Ik concludeerde dat ik me op z'n minst ongemakkelijk zou voelen moest Sinterklaas enkel helpers hebben die er één voor één Maghrebijns uitzagen. Het zou dus vrij hypocriet zijn om dit onderwerp als een ver-van-mijn-bed-show te beschouwen, want racisme los je niet per nationaliteit of etniciteit op. Het feit dat zwarte Belgen net vaak door Noord-Afrikanen worden gediscrimineerd, lijkt mij een reden te meer om het me wel aan te trekken.
Hypocriet. Een woord dat honderden jaren geleden uit het Frans is ontleend geweest om mensen te benoemen die op elk artikel dat de woorden ‘Afrika’, ‘allochtoon’ of ‘islam’ bevatte een preek te geven dat we “ leven in de 21ste eeuw “, maar intussen wel vasthouden aan hun eeuwenoude tradities - ongeacht het feit of die al dan niet achterhaald zijn. (De zwartepiet doorspelen, noemt men dat dan. Maar dat even terzijde.)
Het zijn vaak net die mensen die je op internetfora het luidst hoort roepen over de schoonheid van deze traditie. Een genuanceerde mening over waarom de afschaffing van Zwarte Piet niet mag doorgaan, blijft meestal uit.
Sta me ten slotte ook even toe om m'n laatste bril op te zetten. Ik, als de rechtvaardige wereldburger die ik probeer te zijn, weet niet eens waar ik mijn argumentatie moet beginnen. De figuur van Zwarte Piet, met zijn heel stereotype gezicht, grote rode lippen, gouden oorbellen en apenstreken, straalt één en al ondergeschiktheid uit. België en Nederland waren in mijn ogen altijd landen met een voortrekkersrol op verschillende vlakken, maar deze figuur past helemaal niet in een wereld waar ras, afkomst, huidskleur, religie, geslacht, leeftijd, burgerlijke staat of seksuele geaardheid geen rol mogen spelen bij het verdelen van posities op de werkvloer of in de maatschappij. De logica achter deze figuur is dus ver zoek en staat fel in contrast met onze Westerse normen en waarden. Geen wonder dat ze over het Kanaal reageren met: “Is dit waarmee jullie kinderen opgroeien?”
Volwassen en respectvol debat
Ik pleit in dit stuk noch voor de afschaffing, noch voor het behoud van Zwarte Piet. Echt niet. Ik vraag enkel voor een publiek debat dat op een iets volwassenere en meer respectvolle manier gevoerd wordt. Het doel heiligt de middelen niet altijd. Zeggen dat Zwarte Piet niet racistisch is, is niet de enige manier om een afschaffing tegen te gaan. Hetzelfde geldt in de andere richting. Een drastische verandering kan je niet zomaar opeisen zonder iéts van begrip te tonen voor de andere partij. Met een gelaagde problematiek als deze is het nooit zwart of wit.
Hoe mooi je overtuigingen ook mogen zijn, ze zullen altijd overschaduwd worden door je daden. Stop dus alstublieft met het licht in elkaars ogen niet te gunnen. Dit horen jullie eigenlijk te wéten. Niemand krijgt graag levensadvies van een tiener, dus tracht in het vervolg misschien het goede voorbeeld te geven als je iets of wat inspraak hebt, want naar mij wordt er spijtig genoeg nog niet geluisterd. Alvast bedankt.
© 2014 – StampMedia – Ismail Eddegdag
Dit artikel werd gepubliceerd door Opiniestukken.nl op 3/12/2014
