Drie jongeren openhartig over moeilijk studieparcours: "De druk maakte mij kapot"

In het academiejaar 2017-2018 slaagde ongeveer een derde van de eerstejaarsstudenten in het hoger onderwijs niet voor alle vakken. Dat blijkt uit cijfers van het Vlaams ministerie van Onderwijs. Hoe komt dat? Studeren de jongeren niet hard genoeg? Of is er meer aan de hand? Drie jongeren vertellen over waarom hun studieparcours niet volgens het boekje verliep, en dat ligt, zo blijkt, heus niet alleen aan hun studiegedrag. 

Door een moeilijke thuissituatie kreeg Lisa Van de Velde (21) geen steun van haar ouders om verder te studeren, maar toch besliste ze ervoor te gaan. "Ik schreef me in voor de opleiding Pedagogie van het Jonge Kind aan de Karel de Grote Hogeschool in Antwerpen”, vertelt ze. 

Haar studietraject verliep grotendeels vlot. “School was een toevlucht voor mij. Ik kon zijn wie ik ben en mijn toekomst zelf bepalen.” Maar toch zette ze haar studie stop. “Op school werd ik zwaar gepest. Ik had al af en toe met een psycholoog gesproken, maar door die pesterijen zocht ik extra hulp”, getuigt ze, al geeft ze toe dat dat niet simpel was. “Hulp zoeken is iets wat ik niet snel doe, maar intussen besef ik dat dit wel normaal is."

Het is iets wat Annick Eelbode, studentenpsychologe aan de UGent, kan bevestigen: "We merken dat de taboes om hulp te vragen, steeds meer wegvallen.”

Lisa vond steun bij Betonne Jeugd, een thuisbasis voor kwetsbare jongeren. Via het Jongeren Advies Centrum (JAC) is ze bij begeleid wonen terechtgekomen. Als ze volledig op zichzelf staat, wil ze via de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) een job zoeken. 

"Zulke situaties leren ons dat het belangrijk is om verder te kijken dan armoede- en slaagcijfers en ook aandacht te besteden aan het persoonlijk contact. Op die manier kunnen we inzicht krijgen in de thuissituatie en de student beter ondersteunen”, benadrukt Bert Wastijn, onderzoeker in Onderwijs en Pedagogie aan de Erasmushogeschool Brussel.

Bekijk hieronder het verhaal van Lisa: 

Thomas Nijskens (19), student Taal- en Letterkunde aan de Universiteit Antwerpen, koos eerst voor een opleiding Interieurarchitectuur. Maar zijn ASO-vooropleiding vormde een drempel. “Ik kon geen maquettes bouwen of met computerprogramma’s werken. De professoren lieten ons vallen als een baksteen.”

Hij had de indruk dat er geselecteerd werd. “Ze kozen actief studenten uit zodat alleen de ‘crème de la crème’ overbleef.” Zo verloor Thomas zijn motivatie. “De lessen putten mij uit in plaats van mijn interesse op te wekken.”

De realiteit kwam ook niet overeen met het beeld dat de universiteit hem op voorhand voorspiegelde, vindt hij. “Ik heb openlesdagen bijgewoond, beurzen bezocht en infoavonden op mijn middelbare school gevolgd. Maar universitaire instellingen willen zoveel mogelijk studenten aantrekken voor meer subsidies. Ze stellen het rooskleurig voor en geven met hun openlesdagen een vertekend beeld.”

"Als je iets graag wil doen, hoor je soms alleen maar de goede dingen”, weerlegt psychologe Annick Eelbode dit argument. Volgens haar proberen de hogescholen en universiteiten echt wel een voorstelling te maken van "het leven zoals het is". 

Bekijk hieronder het verhaal van Thomas: 

Kaat Daems (20) begon zonder plan B aan haar studie Geografie aan de KU Leuven. De slechte resultaten aan de universiteit kwamen hard aan. “Ik was het niet gewend om te falen en ging zelfs liever niet naar examens dan ze het hoofd te moeten bieden.” De prestatiedruk die een student zichzelf oplegt, is volgens Annick Eelbode een van de grootste struikelblokken voor een vlot studieparcours. “Studeren is het simpelste wat er is, maar we moeten slimmer omgaan met de gedachten en emoties van de student”, benadrukt ze.

Voor Kaat was de drempel om hulp te zoeken erg groot. “Ik ging eronderdoor, maar uiteindelijk ben ik toch naar een psycholoog van de KU Leuven gestapt. Maar ik had het gevoel dat ze me uitlachte, ik ben er daarna dan ook nooit meer geweest.” Een spijtige zaak, vindt Eelbode. “De klik tussen student en psycholoog is belangrijk, maar het is niet alleen aan de psycholoog om de richting aan te geven, ook de student moet duidelijk maken als hij of zij het anders wil.”

Volgens Eelbode is het inderdaad belangrijk dat psychologen de verhalen van studenten meer "normaliseren" in plaats van ze te"problematiseren". “We waarschuwen studenten te veel, in plaats van hen te bekijken zoals ze zijn. Op die manier zal de student zich te veel schamen. We hopen dat normalisatie de kloof tussen student en psycholoog verkleint.”

Kaat wou niet dat de buitenwereld wist hoe moeilijk ze het had. “Ik hield de schijn hoog voor mijn omgeving, maar in realiteit kon ik niet meer. Het laatste half jaar in Leuven was een hel. De prestatiedruk maakte mij vanbinnen kapot.” Na twee jaar begon Kaat aan de opleiding Leerkracht Secundair Onderwijs aan de AP Hogeschool in Antwerpen. “Een nieuwe start was nodig. Ik leg mezelf nog steeds druk op, maar ik ga er beter mee om.”

Bekijk hieronder het verhaal van Kaat:

“Hogescholen en universiteiten ontvangen naast hun ‘gewone’ financiering ook middelen voor studentenvoorzieningen”, reageert ontslagnemend Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) op de getuigenissen.

“Die middelen zijn gekoppeld aan het aantal studenten dat verbonden is aan de hogeschool of universiteit. Iedere instelling kan zelf kiezen hoe ze die middelen inzetten. Dat kan bijvoorbeeld door studentenpsychologen in dienst te nemen, of een tussenkomst te voorzien voor kosten die een student maakt bij een bezoek aan een psycholoog, of te zorgen voor begeleiding van de jongeren.”

Lisa: “Geef niet op, je komt er wel. Het is oké om hulp te zoeken. Laat voldoende mensen toe in je leven die je vertrouwt. Je kan niet alles alleen oplossen.”

Thomas: “Iedereen maakt fouten en daar leer je uit, wees niet te hard voor jezelf. Teleurstelling hoort erbij, maar verdergaan is het belangrijkste. Bekijk de cursussen van vrienden en probeer een beter zicht te krijgen op de ‘echte’ lessen.”

Kaat: “Zoek op tijd hulp in je omgeving. Je bent niet de enige. Door samen te werken met anderen bereik je meer. Moedig elkaar aan om te studeren. Zoek de balans tussen studie en vrije tijd. Trek je niet te veel aan van verwachtingen en vergelijk jezelf niet met anderen.”