Zowel extreem-links als extreem-rechts laat zich gelden in actuele politieke discussies, o.m. over de vermogenswinstbelasting en de vluchtelingencrisis. Politicoloog Peter Thijssen (UAntwerpen) duidt: “Ze ambiëren geen beleidsmacht, maar hebben ideologisch een heel belangrijke functie.”
Het politieke debat lijkt vooral gevoerd te worden onder impuls van de zweeppartijen, die zich elk aan een uiterste van het politieke spectrum begeven. Aan de ene kant is er Vlaams Belang, dat in de peilingen opnieuw opveert door de vluchtelingenproblematiek, en aan de andere kant is er PVDA, de partij die ijvert voor inkomensgelijkheid. “PVDA staat electoraal veel zwakker dan een partij als Vlaams Belang, maar is al succesvol als ze ideologisch een aantal punten kunnen doordrukken”, stelt politicoloog Peter Thijssen (UAntwerpen).
Is extreem-links een tegengewicht voor extreem-rechts in Vlaanderen?
Ze spreken soms over het rechtse Vlaanderen, en ik denk dat dat in belangrijke mate klopt. PVDA heeft veel minder aanhangers dan het Vlaams Belang. Neem nu het migrantenthema: daar zie je dat heel wat kiezers de positie innemen van het voormalige Vlaams Blok. Qua achterban zitten er op dat vlak veel Vlamingen eerder aan de rechterzijde.
Schuiven partijen dan ook op naar rechts?
Wij hebben in ons land een heel gefragmenteerd partijlandschap: heel veel partijen die elkaar scherp houden.
Wat verleidt pakweg Bart De Wever er dan toch toe om soms krasse uitspraken te doen?
Je merkt dat op het migratiethema bijvoorbeeld Jambon, Homans en ook De Wever soms vrij extreme posities innemen. Terwijl als je die mensen ondervraagt, wat politicologen dikwijls doen (lacht), je ziet dat die helemaal niet zo extreem denken. Uit onderzoek blijkt dat waar politici voor staan, veel genuanceerder is. Zij zijn vaak gematigder zijn dan de kiezers.
Waarom doen ze dat dan?
Vlaams Belang heeft een duidelijke invloed op de posities die N-VA inneemt. Daar zit een heel groot potentieel aan kiezers. Kiezers die sympathie hebben voor het extreem-rechtse ideeëngoed, kunnen binnengehaald worden. En dat doe je door dingen te zeggen die in het kraam passen van dat deel van de kiezers. Niet vergeten: Vlaams Belang haalde op een bepaald moment bijna een absolute meerderheid in bepaalde gemeenten in Vlaanderen – dat was ongezien.
Tegen Vlaams Belang liep en loopt er nog steeds een cordon sanitaire, hoe komt dat?
Simpel: heel veel politici hadden schrik van die partij. De linkerzijde had ook fundamentele problemen met het ideeëngoed van VB. Het cordon heeft evenwel een averechts effect gehad: hun kiezers werden trouwer aan de partij. In 2004 haalden ze een recordscore van 24,2% voor het Vlaams Parlement. Maar met hun stem werd dus geen rekening gehouden, en dat leidde uiteindelijk tot het succes van andere rechtse partijen.
Er is geen cordon tegen extreem-links.
Klopt. De rechterzijde zal ongetwijfeld even veel bezwaren hebben met de ideologie van extreem-links, maar zij hebben een even grote afkeer van de vrijheidsinperking die een cordon behelst. Vandaar zie je geen cordon ten aanzien van bijvoorbeeld PVDA.
Stel dat extreem-links of extreem-rechts aan de macht zou komen, wat zou er dan veranderen?
De veranderingen zouden extreem zijn, maar ik meen dat Vlaams Belang en PVDA geen partijen zijn die beleidsmacht ambiëren. Extreem-links is trouwens lang geen tegengewicht voor extreem-rechts op electoraal vlak.
In België wordt er ook altijd een coalitie gevormd, waardoor niet maar één partij aan de macht is. Wat wel mogelijk is, en dat zie je bijvoorbeeld in Nederland, is ze mee aan de onderhandelingstafel zetten. Geert Wilders’ PVV heeft een tijdlang mee beleid gevoerd, maar dan zie je dat er na onderhandelingen maar een heel klein aantal punten zijn die gerealiseerd kunnen worden.
Toch wegen beide partijen op het maatschappelijke debat.
Ik ben ervan overtuigd dat zowel extreem-rechts als extreem-links een belangrijke functie heeft in de democratie. Zij willen ideologisch een aantal punten kunnen doordrukken, en daar gaat het debat dan ook over. Maar ze weten ook dat een groot deel van de kiezers hen niet zullen steunen.
© 2016 – StampMedia – tekst: Stien Verdick, foto: Matthias Vanherle
Dit artikel werd gepubliceerd door Het Nieuwsblad - online op 18/05/2016
Dit artikel werd gepubliceerd door DeWereldMorgen.be op 18/05/2016
