De Frans-Afghaanse journalist Mortaza Behboudi zit sinds 7 januari in een gevangenis van de Taliban in Kabul, Afghanistan. Net als bij de Belgische ngo-medewerker Olivier Vandecasteele die gevangen zit in een Iraanse gevangenis, is ook Behboudi’s vrijlating niet vanzelfsprekend. Zijn omgeving vreest voor zijn leven en welzijn, maar verliest de moed en de hoop op vrijlating niet. Onze reporter Youlian Burnham was aanwezig op 'Concert Solidaire' in Parijs, een avond waarop aandacht gevraagd werd voor Behboudi's penibele situatie.
Mortaza Behboudi trekt begin januari naar Kabul om er voor verschillende internationale media verslag uit te brengen over de evolutie van het beleid van de Taliban en het welzijn van de Afghaanse bevolking.
Volgens bronnen van de Franse krant Le Monde wordt Behboudi’s aankomst in Afghanistan onmiddellijk gerapporteerd, omdat hij op een zwarte lijst staat van journalisten die door het Talibanregime als politiek activistisch zijn geclassificeerd. Na minder dan 48 uur wordt hij bij een identiteitscontrole aan één van de vele checkpoints in Kabul gevangengenomen. Ze betichten hem van spionage. Zijn familie en vrienden hebben niets meer gehoord van Mortaza Behboudi sinds 26 januari, toen hij één minuut met zijn vrouw sprak via de telefoon, onder toezicht van gevangenisbewakers.
Vluchteling
Als kind vlucht Behboudi van Afghanistan naar Iran en verhuist later terug naar Afghanistan. Daar begint hij op 16-jarige leeftijd zijn carrière als journalist. In 2015 moet hij opnieuw vluchten na enkele kritische stukken over de Afghaanse opiumhandel. Hij komt in Frankrijk terecht en is er een tijd dakloos. Na een tijd slaagt hij er in zijn werk als journalist verder te zetten en gaat hij aan de slag voor verschillende Franse media. Hij staat onder andere bekend om zijn verslaggeving uit het vluchtelingkamp op het Griekse eiland Lesbos, waar hij tijdens de lockdowns in 2020 de enige journalist was.
De eerste maand zijn er pogingen om Mortaza Behboudi zonder media-aandacht vrij te krijgen, zonder succes. Daarna richt Reporters Sans Frontières (RSF) een steuncomité op om de druk op de Taliban op te voeren. RSF beschermt journalisten en de persvrijheid wanneer die onder druk komen te staan. Het steuncomité bestaat uit vertegenwoordigers van vijftien verschillende Franse mediakanalen en productiehuizen die met Mortaza samenwerken.
RSF organiseert op 17 april in Parijs een ‘concert solidaire’ om samen te komen en de aandacht te vestigen op Behboudi’s situatie. Gastsprekers wisselen af met korte concerten van vrienden en kennissen van de journalist.
“Dat Mortaza zijn job momenteel niet kan beoefenen, is een immens verlies voor de journalistieke wereld” – Antoine Bernard (Directeur Reporters sans frontières)
Tweedeling bij de Taliban
Antoine Bernard, directeur van RSF, kondigt tijdens het concert aan dat uit hun contacten met de Taliban duidelijk blijkt dat de Taliban intern verdeeld is over de situatie. Een deel van de Talibanleiders pleit voor de vrijlating van Mortaza en doet zijn best om de rest te overtuigen, maar: “De anderen zijn het moeilijkst, en zij zijn degenen die de sleutel van de cel hebben”, aldus Bernard aan StampMedia. Voor een eventuele vrijlating is het dus wachten tot alle Talibanneuzen in dezelfde richting wijzen. Bernard voegt er aan toe: “Dat Mortaza zijn job momenteel niet kan beoefenen, is een immens verlies voor de journalistieke wereld. Hij speelt sinds de val van Kabul in 2021 een belangrijke rol in de berichtgeving over het nieuwe regime in Afghanistan.”
Eén van Behboudi’s beste vrienden, Reza Hussaini, is zelf van Afghaanse origine, maar woont na een bewogen tocht van Afghanistan naar Europa nu al een aantal jaar in Parijs. Ook hij ging op zoek naar een land met meer vrijheid waar hij geen schrik moet hebben om zichzelf te zijn.
“Het regime van de Taliban zoekt internationale erkenning en is het enige land dat daarvoor zijn eigen burgers gijzelt”, vertelt Hussaini. “Of dat uiteindelijk in hun voordeel zal uitdraaien, betwijfel ik ten zeerste. Het vorige regime in Afghanistan was corrupt, maar meisjes konden naar school, en mensen leefden niet in constante angst. Wie openlijk zegt geen moslim te zijn, moet nu vrezen voor zijn leven. Onder zo’n regime is er geen plaats voor kritische journalistiek, en daar werd Mortaza het slachtoffer van.”
“Het vorige regime in Afghanistan was corrupt, maar meisjes konden naar school, en mensen leefden niet in constante angst” – Reza Hussaini (Afghaanse vriend van Mortaza Behboudi)
Hussaini verdedigt ook de keuze van Behboudi om ondanks de gevaarlijke omstandigheden naar Kabul te trekken: “Sommige mensen vragen zich openlijk af waarom Mortaza in godsnaam naar Kabul reisde, wetende dat hij daar niet welkom was. Mortaza en zijn hoofdredactie gingen er echter van uit dat zijn Franse paspoort hem de nodig bescherming zou bieden.”
Het steuncomité roept iedereen op een steentje bij te dragen aan de vrijlating van Mortaza. Al bijna 13.000 mensen ondertekenden de petitie die de Taliban oproept om hem zonder enige vertraging weer vrij te laten. Antoine Bernard roept op om op Twitter met de hashtag #FreeMortaza zo veel mogelijk ruchtbaarheid te geven aan de zaak. De Taliban is zelf actief op Twitter en voelt volgens Bernard wel degelijk de druk die daar wordt uitgeoefend.
Dit artikel werd gepubliceerd door De Wereld Morgen op 06/05/2023.
