In een sterk geseculariseerd land als België is het opmerkelijk dat de meerderheid van de jongeren zich met een religie zoals het katholicisme of de islam identificeert. Dat blijkt uit een studie van het Jeugdonderzoeksplatform (JOP). We spraken vijf jongeren met één centrale vraag in het achterhoofd: Waarom geloven ze? “Religie is wie ik ben, het geeft me de vrijheid om mezelf te zijn.”
Thomas (22 jaar) is rooms-katholiek. Voor hem is religie een toeverlaat, maar toch stelt hij zich kritisch op tegenover de Kerk.
“Ik ga niet blindelings mee in alles wat de Kerk verkondigt en distantieer me van bepaalde uitspraken.”
Thomas is voor het eerst in contact gekomen met het katholieke geloof toen hij zijn vormsel op 11-jarige leeftijd deed. “Na mijn vormsel vroeg de catechist of iemand het zag zitten om misdienaar te worden. Ik was de enige die interesse toonde. Ongeveer een maand later had ik al mijn eerste mis bijgewoond. Sindsdien is het belang van religie in mijn leven gegroeid. Ik ben nog altijd misdienaar en heb ondertussen meer jongeren leren kennen die ook met geloof bezig zijn. Zo ben ik lid van het Jongerenpastoraal, een katholieke jeugdbeweging. Daardoor ben ik meer verhalen tegengekomen van andere jongeren. Zij hebben me geïnspireerd om nieuwe aspecten van het geloof te verkennen.”
Religie en identiteit
Toch kent Thomas de Bijbel niet vanbuiten. “Ik probeer meestal de symboliek achter de verhalen te zoeken om ze op die manier op mijn dagelijkse leven toe te passen. Bovendien is mijn geloof een luisterend oor. Ik weet dat God er altijd voor mij is. Wanneer ik bid, kan ik op elk moment bij Hem steun vinden.” Als Thomas naar zijn vriendengroep kijkt, dan merkt hij dat hij amper jongeren met een andere religieuze achtergrond kent. Via zijn opleiding Sociaal Werk heeft hij wel mensen ontmoet die een ander geloof aanhangen. “Ik heb met hen al korte gesprekken over religie gevoerd, maar ik merk dat onze meningen soms kunnen botsen. Wanneer je zelf sterk overtuigd bent van je eigen geloof, kan dat mogelijk leiden tot heftige discussies. Daarom zoek ik zulke uitwisselingen niet bewust op”, zegt Thomas.
“Volgens mij heeft religie mijn identiteit voor een deel gevormd, maar het is niet dankzij mijn geloof dat ik nu ben wie ik ben.” Geloof speelt dus wel een belangrijke rol in het leven van Thomas, maar hij is lang niet akkoord met alles wat de Kerk voorstelt. “Ik ga niet blindelings mee in alles wat de Kerk verkondigt en distantieer me van bepaalde uitspraken. Het Vaticaan wil het homohuwelijk bijvoorbeeld niet erkennen, maar daar sta ik niet achter.” Binnen het Jongerenpastoraal wil Thomas daarom iedereen accepteren. “Er zijn verschillende mensen bij het pastoraal die zich niet als hetero identificeren. Wij accepteren dat allemaal, waardoor ik denk dat we met onze organisatie al iets verder staan. We zijn niet conservatief, maar evolueren mee met de maatschappij.”
Firdaus (21 jaar) is moslima. Vanaf haar 16de is haar interesse in religie toegenomen. Vandaag maakt het een inherent deel van haar leven uit.
“Religie is wie ik ben, het geeft me de vrijheid om mezelf te zijn.”
Volgens Firdaus is het voor de moslimgemeenschap normaal om van jongs af aan naar de moskee te gaan. Daar leren kinderen onder andere Arabisch lezen. “Ik worstelde in die periode van mijn leven met een aantal problemen. Om die reden heb ik die leerfase nooit afgemaakt. Maar toen ik ongeveer 16 was, begon ik het geloof en het Arabisch beter te beheersen en wou ik er ook meer over weten. De belangrijkste waarden van de islam zijn voor mij rechtvaardigheid, reinheid en geduld. Wanneer je die waarden naleeft, sta je dicht bij God. Je moet anderen bovendien vergeven zoals je zelf vergeven wilt worden en je moet trouw zijn tegenover jezelf, je werk of je school en tegenover personen die ouder zijn dan jij.” Voor Firdaus is religie iets waarmee ze elke dag bezig is. “Ik doe alles omwille van mijn geloof. Zo heb ik voor mezelf de keuze gemaakt om een hoofddoek te dragen, vijf keer per dag te bidden en te vasten tijdens de ramadan. Religie is wie ik ben, omdat het me de vrijheid geeft om mezelf te zijn.”
“Mijn geloof biedt vooral steun wanneer ik me down voel."
Toch is het niet altijd eenvoudig volgens Firdaus. “Heel wat scholen verbieden bijvoorbeeld het dragen van een hoofddoek. Ik ken een aantal moslima’s die daardoor naar de psycholoog moesten gaan, omdat het voor hen voelde alsof ze acht uur per dag iemand anders waren en pas na school weer zichzelf konden zijn.” Naar de moskee gaan, vindt Firdaus bovendien heel belangrijk. Ze voelt zich daar verenigd met anderen en ze leert er veel bij. “Mijn geloof biedt vooral steun wanneer ik me down voel. Ik heb een periode gekend waarin ik veel stress en angst had. Toen bad ik vooral tot God en vroeg ik Hem of Hij me zou kunnen genezen. Het heeft enkele weken geduurd, maar op een avond was het alsof er plots een last van mijn schouders viel. Dat gevoel was onbeschrijfelijk.”
Lalithya (26 jaar) is hindoe. Geloof staat al sinds haar geboorte centraal.
De hindoeïstische waarden liggen Lalithya nauw aan het hart.
“Mijn geloof heeft een invloed op alle aspecten van mijn leven.”
Als Lalithya aan haar kindertijd denkt, realiseert ze zich dat ze toen al gelovig was. Volgens haar is het hindoeïsme essentieel in haar leven, omdat het vooral gebaseerd is op de Dharma of de goede manier van leven. “De hindoeïstische waarden zijn niet zo complex, waardoor ik ze gemakkelijk kan opvolgen. Religie helpt me als ik in een dipje zit en nood heb aan morele steun. Het heeft een invloed op alle aspecten van mijn leven.”
Naast hindoes, kent Lalithya ook erg veel mensen met een volledig andere religieuze achtergrond. “Ik kom uit India, een land dat gekend is voor zijn diversiteit aan religies en geloofsovertuigingen. Voor mij is die variëteit dus van groot belang. In India zijn er wel meer gebedsplaatsen voor hindoes dan in België.” Ze wijst erop dat er in haar buurt nergens een plek is waar ze gemeenschappelijk kunnen bidden. “Ik bid daarom meestal thuis. En eigenlijk vind ik dat niet erg. Ik voel me namelijk meer op m’n gemak wanneer ik thuis kan bidden.” Lalithya gelooft niet dat haar religie iets aan haar identiteit bijdraagt. “Het is iets heel persoonlijks dat vooral een effect heeft op mijn dagelijkse leven, maar niet zozeer op hoe ik me als persoon identificeer.”
Diede (20 jaar) is agnost. Hoewel Bijbelverhalen haar weinig zeggen, gelooft ze wel in het bestaan van een bovenhandse kracht.
“Mijn geloof is eerder persoonlijk. Ik zal het niet zomaar in elke situatie met anderen delen.”
Diede is agnost, maar groeide op in een heel gelovige familie. “Vroeger gingen we onder andere naar de kerk met Pasen of ter gelegenheid van de herdenkingsmis van mijn overleden grootouders. Persoonlijk geloof ik wel dat er iets is out there. Wanneer we bijvoorbeeld met de familie op vakantie gaan, bezoeken we allerlei kerken om een kaarsje te branden. Dan wensen we onder andere voor een goede gezondheid. Ik ben ervan overtuigd dat zoiets echt kan helpen. Wanneer iemand in de familie bijvoorbeeld erg ziek is, wandelen we met zijn allen naar Scherpenheuvel. Ook tijdens de examenperiode geeft mijn geloof me steun. Dan helpen vooral mijn gelukspoppetjes en -armbandjes me erdoor. Ik zou mezelf dus wel als gelovig beschrijven, maar ik ben niet geïnteresseerd in de Bijbelse verhalen. Ik voel namelijk geen connectie met Jezus of God. Dat is ook de reden waarom ik nu niet meer vaak naar de kerk ga. Mijn grootouders gaan nog elke week, maar voor mij hoeft dat niet.”
Toch vindt Diede niet dat haar identiteit door haar geloofsovertuiging wordt bepaald. “Voor mij komt het eerder op de achtergrond te staan. Ik heb al gemerkt dat religie en geloof bij veel jongeren een delicaat onderwerp is. Sommigen hebben er nogal snel een mening over of begrijpen het helemaal niet. Zo heb ik voor mijn verjaardag een armband gekregen met stenen die je positieve eigenschappen in de verf zetten. Ik geloof in de kracht van bepaalde stenen, maar ik denk dat veel jongeren het vreemd zouden vinden. Mijn geloof is dus eerder persoonlijk en ik zal het niet zomaar in elke situatie met anderen delen. Het is iets van mezelf”, besluit Diede.
Esty (17 jaar) is joods. Ze is dankbaar voor de waarden die haar geloof haar hebben bijgebracht. Voor Esty is religie bepalend voor wie ze is.
“Voor joden is de Bijbel een handleiding die ons leert hoe we het beste kunnen leven.”
Esty is al gelovig sinds haar geboorte. Voor haar is het jodendom altijd al een constante in haar leven geweest. “Een eerste belangrijke waarde van de joodse religie is ons geloof in een god: ‘every creation has a creator’. Wanneer we bijvoorbeeld een tafel zien, dan weten we dat die niet zomaar is ontstaan, maar dat die door iemand is gemaakt. Bovendien vormen respect en appreciatie essentiële waarden. Ook het principe ‘wat ik graag voor mezelf doe, doe ik ook voor anderen’, is cruciaal binnen mijn geloof. Ik vergelijk de voorschriften uit de Bijbel altijd met een smartphone. Wanneer je zo’n smartphone koopt, krijg je daar meestal een handleiding bij waarin staat wat je wel en niet kan doen en hoe je het apparaat moet gebruiken. Voor joden is de Bijbel eigenlijk een handleiding die ons leert hoe we het beste kunnen leven. God beschouwen we dan ook als een vader die wil dat we regelmatig aan Hem denken. Binnen onze gemeenschap weten we dat het joodse geloof al duizenden jaren bestaat en het al tachtig generaties lang wordt doorgegeven.”
Twee jaar geleden kreeg Esty klierkoorts. “Dat was niet gemakkelijk, maar ik wist op basis van mijn religie dat alles voor een goede reden gebeurt. Soms zien we die reden niet, maar we leren er wel altijd uit. Elke ervaring heeft op die manier de kracht om ons beter en slimmer te maken. Mijn geloof bepaalt hoe ik me gedraag, hoe ik me kleed en maakt me dus tot wie ik ben. Zo kleed ik me als royalty, net zoals de Bijbel dat aangeeft. Op die manier behoud ik mijn bescheidenheid en vroomheid.”
