Reporter Bo Van Overstijns heeft een fascinatie voor Korea. In deze nieuws reeks duikt ze in het mysterieuze Noord-Korea en geeft ze ons een blik in het medialandschap, de politiek en economie van het land. Vandaag: de politieke spanningen tussen West en Oost.
De relatie tussen Noord-Korea en westerse landen, vooral in de context van internationale sancties, is een onderwerp van intensief debat en onderzoek. Al meer dan twee decennia spelen de Verenigde Naties (VN) een cruciale rol in het opleggen van sancties aan Noord-Korea, voornamelijk als reactie op de nucleaire en raketprogramma’s van het land. Deze sancties omvatten wapenembargo’s, financiële beperkingen, handelsbeperkingen en nog veel meer. Ondanks de uitgebreide sancties heeft Noord-Korea verschillende methoden ontwikkeld om de druk te weerstaan, wat de effectiviteit van deze sancties in twijfel trekt.
Sinds 2006 heeft de VN-Veiligheidsraad verschillende resoluties aangenomen die sancties opleggen aan Noord-Korea als reactie op zijn nucleaire en rakettesten. Het doel is duidelijk: het regime onder druk zetten om zich aan internationale normen te houden en de proliferatie van massavernietigingswapens te stoppen.
De belangrijkste sanctiemaatregelen richten zich op het verbieden van de handel in wapens en militaire uitrusting, het bevriezen van tegoeden van betrokkenen bij Noord-Korea’s nucleaire programma en het beperken van de import van luxegoederen en export van bepaalde grondstoffen. De VN heeft ook de invoer van olieproducten en andere energiebronnen in Noord-Korea beperkt.
Sancties omzeilen
Naast de sancties van de VN hebben de Verenigde Staten en de Europese Unie hun eigen sancties opgelegd aan Noord-Korea. Deze sancties komen grotendeels overeen met de VN-maatregelen, maar bevatten ook aanvullende restricties. Een belangrijk voorbeeld zijn de secundaire sancties, die landen of bedrijven straffen die zaken doen met Noord-Korea, wat de internationale isolatie van het land verder versterkt. Westerse landen hebben daarnaast diplomatieke maatregelen genomen om Noord-Korea verder te isoleren, zowel bilateraal als via multilaterale fora, waardoor het land op internationaal vlak geïsoleerd blijft.
Ondanks het strenge sanctieregime heeft Noord-Korea talloze methoden gevonden om de sancties te omzeilen, zoals illegale handel, cyberoperaties en proxy-netwerken. Noord-Korea engageert zich in smokkel en activiteiten op de zwarte markt om goederen te verkrijgen die onder de sancties vallen, waardoor het regime in staat blijft om de noodzakelijke middelen voor zijn militaire programma’s te verwerven. Ook krijgt het alsnog steun van landen zoals China, Rusland en landen in het Midden-Oosten.
Het sanctieregime wordt verder bemoeilijkt door geopolitieke uitdagingen. In maart 2024 leidde het veto van Rusland tot de beëindiging van het VN Panel of Experts, dat toezicht hield op de sancties tegen Noord-Korea. Dit veto heeft de zorgen over de effectiviteit van het sanctieregime vergroot. Rusland, samen met andere landen zoals China, heeft vaak tegengestemd bij pogingen om de druk op Noord-Korea te vergroten, wat het moeilijk maakt om een gezamenlijke aanpak te behouden. De geopolitieke verdeeldheid heeft het handhaven van eenheid onder de VN-lidstaten bemoeilijkt, waardoor Noord-Korea steun kan zoeken bij landen die minder gevoelig zijn voor de internationale druk, en sancties kan ontwijken.
Veel mensen onderschatten dat ingrijpen in Noord-Korea onbedoeld de lijdende bevolking kan schaden, dat diep gemanipuleerd en gedwongen wordt door het regime
De internationale gemeenschap staat onder toenemende druk om in te grijpen in het repressieve regime van Noord-Korea, met oproepen variërend van militaire actie tot regimeverandering. Veel mensen onderschatten dat ingrijpen in Noord-Korea onbedoeld de lijdende bevolking kan schaden, dat diep gemanipuleerd en gedwongen wordt door het regime.
De situatie in Noord-Korea maakt interventie bijzonder complex. Fabrieksarbeiders werken bijvoorbeeld vaak onder dwang in faciliteiten die direct bijdragen aan de militaire industrie. Bombardementen op deze fabrieken zouden niet alleen de productie stilleggen, maar ook het leven kosten van mensen die geen enkele invloed hebben op hun positie.
Hetzelfde geldt voor een aanval op Pyongyang. Hoewel de stad voornamelijk mensen herbergt die in dienst staan van de partij, hebben ook zij weinig tot geen keuzevrijheid. De intense sociale controle en verklikkerscultuur maken het voor hen onmogelijk om zich uit te spreken of af te wijken van het systeem zonder zware consequenties te riskeren. Daarnaast riskeert het Westen om ook gebombardeerd te worden door Noord-Korea of hun geallieerden: een wederzijdse gegarandeerde vernietiging.
De gevaren van militaire interventie
Het Noord-Koreaanse regime heeft een systeem gecreëerd waarin bijna iedere burger betrokken is bij het functioneren ervan, hetzij vrijwillig, hetzij door dwang. Dat maakt het lastig om militaire doelen te onderscheiden van niet-strijders. Sancties en isolatie zijn hierdoor de voornaamste instrumenten gebleven, ondanks hun beperkte effectiviteit en de nadelige gevolgen voor de gewone bevolking.
Naast de directe gevolgen van militaire actie, zouden de humanitaire en politieke crises die volgen op de val van het regime enorme uitdagingen vormen. Het risico op een machtsvacuüm en wijdverspreide ellende zorgt ervoor dat agressieve interventie vaak wordt vermeden.
De beperkte keuzevrijheid van de Noord-Koreaanse bevolking, gecombineerd met de staatscontrole, bemoeilijkt interventie. Zelfs degenen die in fabrieken werken of in het leger dienen, doen dit vaak omdat er geen alternatief is. Militaire interventie van het Westen raakt daardoor niet alleen het regime, maar ook talloze onschuldige mensen.
In plaats van militaire interventie heeft de wereld zich gewend tot sancties om het regime onder druk te zetten om veranderingen door te voeren. Deze sancties zijn echter grotendeels ineffectief gebleken
Het concept van militaire interventie lijkt eenvoudig: richt je op het leger en de regeringsleiders, elimineer de bedreiging en herstel de vrede. In een samenleving als Noord-Korea, waar bijna iedereen op de één of andere manier betrokken is bij het regime, wordt het echter een onmogelijke taak om onderscheid te maken tussen strijders en niet-strijders.
Interventieparadox
Een belangrijke overweging is de mogelijke humanitaire crisis die zou kunnen optreden als het regime zou instorten. Het gebrek aan infrastructuur, medische zorg en sociale vangnetten zou leiden tot wijdverspreide ellende. Bovendien zou het machtsvacuüm dat volgt op een instorting, kunnen leiden tot grotere instabiliteit, mogelijk resulterend in een burgeroorlog of massale migraties.
Dat is een andere reden waarom agressieve interventie wordt vermeden: de mogelijke gevolgen zouden catastrofaal zijn voor de mensen van Noord-Korea. De internationale gemeenschap bevindt zich dus in een paradox: het systeem dat het regime in stand houdt, zorgt er ook voor dat iedere poging om het af te schaffen, de mensen die het beschermt, op een bepaalde manier zou schaden.
In plaats van militaire interventie heeft de wereld zich gewend tot sancties om het regime onder druk te zetten om veranderingen door te voeren. Deze sancties zijn echter grotendeels ineffectief gebleken in het stoppen van het Noord-Koreaanse nucleaire programma en hebben de lijdende burgers alleen maar verder getroffen. De sancties richten zich op de overheid, maar schaden indirect de meest kwetsbare mensen in het land, waardoor het voor hen moeilijker wordt om toegang te krijgen tot voedsel, gezondheidszorg en andere essentiële middelen.
