Als je je rijbewijs hebt behaald, moet je na zes tot negen maanden een verplicht terugkommoment bijwonen. Dat is een bijscholingscursus van vier uur waarin je praktijkoefeningen op een afgesloten terrein moet uitvoeren en een groepsgesprek hebt met andere beginnende bestuurders. Bij het terugkommoment kan je je rijbewijs niet kwijtraken, al zouden sommige chauffeurs dat liever anders zien.
Het terugkommoment werd in oktober 2017 ingevoerd voor iedereen die in Vlaanderen woont en zijn voorlopig rijbewijs heeft behaald. Je moet het verplicht bijwonen in de zes tot negen maanden na het halen van je rijbewijs. Daar hangt ook een prijskaartje aan: voor een deelname betaal je 120 euro, ongeacht het opleidingscentrum dat je kiest. Als je niet op tijd deelneemt, riskeer je een boete die tot wel 4000 euro kan oplopen.
Aan het einde van het terugkommoment krijgt iedere deelnemer een attest waarop staat dat men de cursus heeft gevolgd. Als je slecht scoort op de test of tijdens het groepsgesprek laat merken dat je de verkeersregels aan je laars lapt, zijn er geen consequenties aan verbonden en kan je je rijbewijs niet verliezen. Dat zorgt voor veel kritiek bij beginnende bestuurders, die al frappante situaties hebben meegemaakt tijdens het terugkommoment.
Dronken achter het stuur
Eleni Van Buggenhout (22) behaalde in 2021 haar rijbewijs en vertelt over haar ervaring tijdens het terugkommoment. “Tijdens een oefening die we moesten doen, vroeg iemand hoe snel we rijden als de maximale snelheid 50km per uur is. Ik schrok ervan dat ik de enige was die dan ook echt maximaal 50km per uur zou rijden. Nadien was er bij het groepsgesprek een jonge bestuurder die al lachend toegaf dat hij altijd veel te snel rijdt, en zelfs al dronken was tegengehouden door de politie. Ook de andere aanwezigen lachten met zijn uitspraken. Ik snap niet dat zo’n mensen in de groep durven opscheppen over hun wangedrag in het verkeer, en hun rijbewijs gewoon mogen behouden.”
“Er is veel stoerdoenerij tijdens de groepsgesprekken. Ze weten dat ze toch niets te verliezen hebben” – Joke Van Mol (21)
Ook Joke Van Mol (21) bevestigt dat er veel opscheppers bij het terugkommoment waren. “Na de proeven hadden we een gesprek over veiligheid in het verkeer. Een jongen in onze groep zei dat hij altijd de telefoon opneemt achter het stuur. Iemand anders gaf toe dat hij op de Belgische autostrades meer dan 200km per uur rijdt. Er zouden consequenties moeten komen voor zo’n individuen, want nu weten ze dat ze toch niets te verliezen hebben, en is er veel stoerdoenerij tijdens de groepsgesprekken.”
Eva Bellemans (23) heeft een gelijkaardige ervaring meegemaakt met roekeloze chauffeurs in haar groep. “Het terugkommoment heeft mij vooral bang gemaakt, ik besef nu wat voor zotten er op de weg rijden.”
Verschillende jongeren bevestigen dat nieuwe bestuurders tijdens de groepsgesprekken, die plaatsvinden in een groep van zes tot achttien personen, openlijk uitkomen voor hun roekeloos rijgedrag. Bovendien wordt er door de andere deelnemers vaak lacherig om gedaan.
Steven Smeets is verantwoordelijke van SafeRoads in Mechelen, een bedrijf dat terugkommomenten organiseert. Volgens hem zijn de groepsgesprekken wel degelijk belangrijk voor beginnende chauffeurs. “In het groepsgesprek kunnen jongeren die net hun rijbewijs hebben behaald met leeftijdsgenoten en de moderator praten over de problemen die zich in het verkeer voordoen. Zo worden bepaalde verkeerssituaties bespreekbaar gemaakt en kunnen ze elkaar oplossingen aanbieden. Het gebeurt niet vaak dat ze bij ons opscheppen over ongepast rijgedrag. De grote meerderheid keurt dergelijk gedrag af, en als er toch iemand opschept over roekeloze verkeerssituaties, wijzen we die erop.”
“Via de praktijkoefeningen kunnen jongeren zelf beleven wat er in bepaalde situaties gebeurt. Als ze dat met hun eigen ogen ervaren, blijft het ook beter hangen” – Steven Smeets (SafeRoads Mechelen)
Simulatie van gevaarlijke verkeerssituaties
“Wat wel vaak voorkomt, zijn jongeren die hun gsm achter het stuur gebruiken”, vervolgt Smeets. “We spelen daarop in door hen via filmpjes en voorbeeldsituaties met de gevaren ervan te confronteren. Zo gaan ze met een andere gedachtegang naar huis. Via de praktijkoefeningen kunnen jongeren bovendien zelf beleven wat er in bepaalde situaties gebeurt, bijvoorbeeld wanneer ze te snel rijden. Als ze dat met hun eigen ogen ervaren, blijft het ook beter hangen.”
Eleni bevestigt dat de proeven tijdens het praktijkgedeelte nuttig zijn. “In het terugkommoment kan je eens meemaken hoe het is om dronken te zijn of met je auto te slippen. Bovendien leert het ons wat er kan gebeuren als je te hard rijdt. Dat vind ik wel belangrijk om eens te ervaren.”
Dat men op het terugkommoment geen rijbewijzen kan afnemen, is volgens Steven Smeets logisch. “Als men zou weten dat men het rijbewijs kan kwijtraken, zou men niets meer durven zeggen. Op die manier verliezen we ook de groepsdynamiek en laagdrempeligheid van het groepsgesprek. Niemand wil met de vinger gewezen worden. Het is dus ook niet onze bedoeling om mensen persoonlijk aan te vallen”, zegt Smeets. “We willen beginnende chauffeurs via de groepsgesprekken en praktijkoefeningen voornamelijk sensibiliseren voor en confronteren met de gevaren van gevaarlijk rijgedrag.”
