Pil vergeten, onenightstand zonder condoom, morning-afterpil en niet hebben kunnen genieten van het moment zelf omdat je aandacht er niet bij was. De maandstonden komen toch door, maar deze maand nog heftiger en je aandacht bij studie of werk is ver te zoeken. Impulsiviteit, vergeetachtigheid en snel afgeleid: het zijn kenmerken van ADHD die het zorgen voor seksuele gezondheid van vrouwen kan bemoeilijken. Hoe komt het dat vrouwen met ADHD zo achtergesteld zijn op dit vlak?
Dit artikel is het resultaat van het StampKamp: Schrijfwijs dat StampMedia deze zomer organiseerde. Bekijk hier welke workshops je dit najaar allemaal kan volgen bij ons.
Over het algemeen weten we weinig over vrouwen met ADHD, laat staan over hoe het met hun seksuele gezondheid gesteld is. Dat komt vanwege het achterstallig onderzoek. “Vrouwen zijn later in beeld gekomen, omdat ADHD aanvankelijk alleen een jongetjesprobleem leek’’, zegt professor Sandra Kooij in een interview van De Jonge Psychiater.
Ook Magali De Reu, ervaringsdeskundige op het gebied van autisme en ADHD en neurodiversiteitscoach, bevestigt dit. “De symptomen in de DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, een soort wetenschappelijke bijbel van psychische stoornissen, red.) zijn voor en door mannen geschreven.’’
Voor vrouwen van kleur blijft ADHD nog minder zichtbaar. In een TedX spreekt Abigail Agyei, ervaringsdeskundige op het vlak van ADHD en racisme, over de miskenning van ADHD bij zwarte vrouwen, onder andere vanwege raciale en gender gerelateerde vooroordelen. Ook Magail De Reu geeft aan dat er bij vrouwen van kleur en vrouwen met een migratieachtergrond een onderdiagnose is: “De culturele verwachtingen staan soms in contrast met de symptomen van ADHD.”
Wanneer vrouwen impulsief, hyperactief of ongeorganiseerd zijn, hebben zij eerder kans op sociale sancties. Daardoor maskeren vrouwen hun ADHD-kenmerken sneller en compenseren hiervoor. Dat kan leiden tot depressie en angststoornissen, waarvoor zij een diagnose krijgen. ADHD blijft in die gevallen onopgemerkt. “Vrouwen tonen minder snel die impulsiviteit, maar meer het dromerige gedeelte, waardoor zij minder snel een label krijgen dan mannen”, zegt Eva Vande Sompele. Zij is studentenpsycholoog aan de Vrije Universiteit Brussel.
“Vrouwen tonen minder snel impulsiviteit, waardoor zij minder snel een label van ADHD krijgen dan mannen” - Eva Vande Sompele (studentenpsycholoog VUB)
Risicogedrag
Vrouwen met ADHD hebben volgens onderzoek in verhouding eerder seks, gebruiken minder anticonceptie, hebben meerdere seksuele partners en plegen meer overspel. Daarnaast worden zij vaker overgehaald om seks te hebben. Dat, in combinatie met een lage zelfwaarde, maakt hen vatbaarder voor seksueel geweld en misbruik.
“Zowel mannen als vrouwen met ADHD tonen meer risicogedrag in hun seksleven”, weet Vande Sompele. “Vrouwen lopen alleen wel meer risico, omdat zij vatbaarder voor soa’s zijn”, zegt Vande Sompele.
Ook onderzoek bevestigt dat er zes keer zoveel tienerzwangerschappen zijn onder meiden met ADHD. Elke dag de pil nemen, is niet altijd haalbaal volgens Vande Sompele: “Als mannen met ADHD ook een anticonceptiepil zouden gebruiken, zou dat evengoed fout lopen, denk ik. Je moet je concentratie er wel bij houden.’’
“Als ik de pil neem, schiet mijn humeur alle kanten op. Als ik verdrietig ben, ben ik echt verdrietig en als ik blij ben, ben ik echt heel blij” – Magali De Reu (ervaringsdeskundige autisme en ADHD en neurodiversiteitscoach)
Depressie
Hormonen hebben volgens Magali De Reu invloed op ADHD en ADHD-medicatie. “Daarnaast zouden mensen die menstrueren meer last hebben van PMS (premenstrueel syndroom waarbij mensen die menstrueren ernstige fysieke en emotionele klachten ervaren in de korte periode voor hun menstruatie, red.) en meer problemen ervaren met hun concentratie dan gebruikelijk, al is de relatie nog niet heel duidelijk”, aldus De Reu.
Jonge vrouwen, en zeker zij met ADHD, hebben een verhoogde kans op depressie in vergelijking met andere bevolkingsgroepen. Uit recent onderzoek in Zweden blijkt ook dat vrouwen met ADHD die de pil slikken drie tot zes keer zoveel kans hebben op het ontwikkelen van depressie in vergelijking met vrouwen zonder ADHD. “Ik merk dat bij het nemen van de pil mijn humeur alle kanten op gaat”, getuigt De Reu. “Als ik verdrietig ben, ben ik echt verdrietig en als ik blij ben, ben ik echt heel blij.”
Zowel ervaringsdeskundige Magali De Reu als studentenpsycholoog Eva Vande Sompele vinden dat er meer onderzoek nodig is, ook naar queer personen en ADHD. Over de werking van ADHD op hun leven blijft nog veel onduidelijk.
Hieronder geven we alvast enkele tips zodat je zelf aan de slag kan.
Tips voor vrouwen met ADHD:
- Herken de symtomen. Test jezelf, zowel op ADHD als op soa’s. Een ADHD-zelftest kan het begin zijn voor een daadwerkelijke diagnose.
- Heb compassie voor jezelf. “Tegen jonge vrouwen met ADHD zou ik willen zeggen: het is niet jouw schuld”, zegt Magali De Reu. Vaak komt er een gevoel van schaamte bij kijken. Een diagnose kan helpen bij zelfcompassie.
- Spreek erover, wees open zover dat kan. Vooral bij zorgverleners, stel veel vragen. “Het vraagt moed, maar het is het zeker waard”, zegt De Reu. “Spreek er ook over met jouw huisarts.”
- Zoek naar de juiste informatie voor jou. Volgens het eerder aangehaalde Zweedse onderzoek hebben vrouwen met ADHD minder kans op depressie bij niet-orale anticonceptie zoals het spiraaltje, de prikpil en het implantaat, in verhouding tot vrouwen zonder ADHD.
- Zoek naar lotgenoten. “Eigenlijk kampen veel mensen met hetzelfde, ongeacht de ADHD. Daar komt je nooit achter als je er niet over spreekt met anderen”, zegt Eva Vande Sompele.
