Joanna Aleksandra Rak (23) is een facility manager en freelance copywriter uit Antwerpen. Ze wordt vaak negatief aangesproken op haar sportieve lichaamsbouw, maar probeert met haar kunstproject Femmeniste hokjes te doorbreken. “Er moet meer liefde verspreid worden. Er moet worden gesproken over hoe de media, de sociale platformen en de mode-industrie tegenwerken dat we ons eigen lichaam accepteren.”
Joanna: “Body positivity betekent voor mij… In de eerste plaats van jezelf houden, precies zoals je bent. Natuurlijk zijn er altijd dingen die we wat minder graag zien, maar die mogen de dingen die we wél graag zien niet overschaduwen, of ons het gevoel geven dat we niet goed of mooi genoeg zijn.
Toen ik ongeveer dertien, veertien jaar was – een cruciale periode in je leven – was ik altijd het lelijke eendje van de klas. Op die leeftijd kunnen kinderen zo wreed zijn: ze spuwden in mijn gezicht, stampten mij, stuurden mij dreigberichten via Netlog en MSN om te zeggen dat ik mezelf maar beter van kant kon maken. Alleen maar omdat ik niet het blonde meisje met de blauwe ogen was, maar wel de tomboy met bruin haar.
“Kinderen kunnen zo wreed zijn: ze spuwden in mijn gezicht, stampten mij, stuurden mij dreigberichten.”
Wat later, op mijn achttiende, ging ik weer door een moeilijke periode. Door de stress van een heel slechte relatie en een toxische vriendengroep was ik heel wat zwaarder geworden. Die mensen zagen dat als het ideale moment om wraak te nemen. Zonder dat ik het wist, namen ze de meest onflatterende foto’s om die dan via Facebook te verspreiden. Daarop werd dan naar hartenlust gereageerd dat ik walgelijk, vies en vet was, dat ik me moest schamen, dat ik mensen deed kotsen. Die mensen waren allen ouder dan dertig jaar en hadden zelf dochters …
Gelukkig trek ik nu wel met de juiste mensen op: het zijn dan ook niet de celebs, maar mijn vriendinnen die me dagelijks inspireren. Ik word elke dag door zulke sterke vrouwen omringd, alleen hebben ze soms zelf niet in de gaten welke fantastische doelen ze aan het bereiken zijn. Stuk voor stuk zijn ze uniek: de ene heeft helderblauwe ogen die de kamer verlichten wanneer ze er binnenkomt; de andere heeft een glimlach die mij uit de diepste put kan halen.
En ik kijk ook op naar mezelf, hoe egocentrisch dat ook mag klinken. Ik ben heel wat te boven gekomen: uitbuiting, aanranding, zelfmoordpogingen, depressies, een zieke moeder die ik mee moet onderhouden. En toch sta ik hier: ik ben zo fit mogelijk, ik run mijn eigen kunstcollectief, ik hou van mijn job en ik ben op verschillende vlakken grootse doelen aan het bereiken. Als ik tussen dat alles door de tijd vind om even te reflecteren, denk ik bij mezelf: “Hoe kan ik nu niet van mezelf houden?”
"Ik ben heel wat te boven gekomen: uitbuiting, aanranding, zelfmoordpogingen, depressies.”
Doordat ik een zware gevechtsport beoefen, is mijn lichaam breder dan dat van de gemiddelde vrouw. Mannen reageren vaak: “Waarom wil je eruitzien als een man? Geen enkele man zal het aantrekkelijk vinden dat je breder bent dan hij.” Ook in de winkel word ik er dikwijls mee geconfronteerd dat mijn lichaam nergens inpast: past het wel aan mijn taille, dan niet aan mijn schouders; past het wel aan mijn benen, dan niet aan mijn taille. Het is soms best frustrerend dat een sportieve lichaamsbouw als iets typisch mannelijks wordt gezien. Sportieve vrouwen lijken alleen maar geaccepteerd te worden zolang ze een grote kont hebben, maar voor de rest wel ‘vrouwelijk’ blijven. Als je traint, komen er nu eenmaal overal spieren bij. Dan denk ik: “Ik ben niet mannelijk of lelijk. Ik ben sterk. Daarvoor hoef ik me niet te excuseren.”
En ik hou van de vrijheid die zelfliefde me heeft gegeven: ik geef niets meer om wat andere mensen van me denken. Een bikini of een strakke jurk dragen en toch een gigantische pizza naar binnen spelen? Kan ik, doe ik! Ik wil dat ook andere mensen zich kunnen bevrijden van die angst om niet binnen de sociale norm te passen. Mijn hart breekt als ik zie dat m/v/x zich constant vergelijken met ‘influencers’ in magazines of op sociale media en zich zo focussen op welk schoonheidsideaal er nu weer ‘in’ is, dat ze vergeten hoe mooi ze zijn als mensen op zich.
Dat probeer ik ook aan anderen mee te geven door eerlijk te zijn over mijn ervaringen. Mensen denken vaak dat ik nergens moeite mee heb, of dat ik sterker ben dan zij, maar dat slaat natuurlijk nergens op. Ik heb ook een zeer hobbelig parcours afgelegd om uit te komen waar ik vandaag sta. Het is niet zo simpel als het lijkt om jezelf te omarmen. Daarnaast vind ik het ook heel belangrijk om mijn vrienden te steunen, zeker als ze zich onzeker voelen. Ik laat niet toe dat ze negatieve opmerkingen over zichzelf maken waar ik bij ben, maar benadruk dat ze zo ook al prachtig zijn. Niet om de moraalridder uit te hangen, maar om te zien dat ze zichzelf stilaan beginnen te accepteren. Daar hou ik van.
"Ik heb een zeer hobbelig parcours moeten afleggen om uit te komen waar ik vandaag sta.”
Via mijn kunstcollectief Femmeniste heb ik die boodschap proberen te verspreiden. Dat heb ik opgericht om onbespreekbare onderwerpen te vertalen naar verschillende kunstvormen. In onze exposities staan die onderwerpen dan centraal: lichaamsbeeld, mentale gezondheid, noem maar op. Ik wil dat iedereen met een goed gevoel naar buiten gaat. Als je positiviteit en liefde uitstraalt, pikken mensen zulke dingen automatisch op.
Dus onthoud: niet alles is wat het lijkt! De celebs waar je naar opkijkt, hebben hele teams van voedingscoaches, personal trainers, stylisten en dergelijke die er dag en nacht voor moeten zorgen dat die celebs er op hun paasbest uitzien – jij niet. Jouw cellulitis is oké. Je buikje is perfect. Je striemen? Who cares! Je acne? Je kan nog steeds de wereld aan! Al die dingen maken je tot de unieke mens die je bent.
Hoewel ik ook soms durf te denken dat het misschien toch beter zou zijn om me wat vrouwelijker te presenteren, hou ik van mezelf en van mijn lichaam. Het is de tempel waarin mijn ziel woont, en hoe kun je daar niet van houden? Het enige waar ik spijt van heb, zijn de littekens die ik in mijn huid heb gekerfd tijdens de diepste momenten. Enerzijds zijn ze een constante herinnering aan hoe diep ik heb gezeten, maar anderzijds ook aan hoe ver ik ben gekomen – al blijft het natuurlijk lastig wanneer ik bijvoorbeeld ga zwemmen of in een shortje rondloop.
"Mijn littekens zijn een herinnering dat ik diep heb gezeten, maar ook dat ik ver ben gekomen.”
Daarom zou ik willen dat er ook minder mainstream lichamen in beeld komen, en dat ook kleding wordt aangepast aan die lichamen. Er wordt totaal geen rekening gehouden met vrouwen die gespierder zijn en een bredere lichaamsbouw hebben; ofwel spannen de mouwen, ofwel fladdert de taille. Vooral in de mode-industrie zijn er veel lichamen niet vertegenwoordigd.
Kortom, wat ik als body positive-activist wil bereiken is zelfliefde, veel meer zelfliefde. Als we allemaal de maatschappelijke verwachtingen en de sociale normen zouden vergeten, al was het maar heel even, dan zouden we allemaal onze eigenheid kunnen zien. Dan is er geen ideaalbeeld waaraan je moet voldoen, want jouw lichaam is al voldoende. Je wordt alleen geboren, en je zult alleen sterven. Ga je dan echt je leven lang twijfelen over wat anderen van je denken? Toegegeven, het is een lang en zwaar parcours, maar de finish is het meer dan waard. En doe het rustig aan, het hoeft allemaal zo snel niet te gaan. Je hebt nog een heel leven voor je… Met jezelf.”
