In de Gentse Vooruit ging op dinsdag 8 mei Apestaartjaren 4 door, een exclusieve studiedag met als doel jeugdwerkers onder te dompelen in de wereld van jongeren en sociale media. De succesformule bestaat uit boeiende gastsprekers en de resultaten van een tweejaarlijks, grootschalig onderzoek.
Jongeren en sociale media: het zijn twee begrippen die niet meer los van elkaar gezien kunnen worden. Dat vonden ook Grafitti Jeugddienst en Jeugdwerknet. In 2006 sloegen ze de handen in mekaar om een studiedag op poten te zetten voor jeugdwerkers. Nu, zes jaar later, zijn ze al aan de vierde editie van Apestaartjaren toegekomen (#asj4 voor de twitteraars onder ons). De steeds stijgende belangstelling van zowel pers als deelnemers wijst op een geslaagd project. De tweehonderd tickets vlogen de deur uit en de krachtlijnen van het onderzoek werden door alle grote Vlaamse media overgenomen.
Information overload
De langverwachte onderzoeksresultaten werden voorgesteld door de vakgroep MICT van de Universiteit Gent. Vorige jaren werd gefocust op de aanwezigheid van sociale media, deze keer lag de nadruk op het gebruik ervan. 1495 jongeren en 286 kinderen werden bevraagd. Een eerste opmerkelijke evolutie is dat het bezit van mp3-spelers daalde. Het feit dat je nu ook via andere draagbare apparaten (zoals smartphones) naar muziek kunt luisteren, zit daar zeker voor iets tussen. Verder hebben steeds meer jongeren een pc op hun kamer staan, zelfs in die mate dat ze de tv vervangen. De overgrote meerderheid van alle jongeren beschikt over een gameconsole, vooral Nintendo. Dit heeft waarschijnlijk te maken met de brede waaier aan toegankelijke games en de lage prijs.
Sociale media biedt inmiddels heel veel informatie, toch gebruiken jongeren het vooral ter ontspanning. Een gemiddelde jongere surft twee uur, gamet een uur, kijkt twee uur tv en stuurt 71 sms'jes per dag. Dat is enorm veel en enkel mogelijk doordat jongeren de verschillende mediakanalen snel en door elkaar gebruiken. Jongeren schatten zichzelf hoog in op het vlak van socialemediagebruik, maar dat klopt slechts gedeeltelijk. Ze zoeken vaak het weerbericht op via hun smartphone, plaatsen commentaren en taggen foto's, maar op het vlak van productie (zoals het onderhouden van een blog of een twitteraccount) scoren ze eerder laag.
Mobiele telefonie ondergaat wijzigingen
Bijna alle jongeren hebben een smartphone, toch surft slechts een derde er regelmatig mee op het net. Dat is volgens de onderzoekers te wijten aan het feit dat mobiel internet niet nodig, onhandig, te traag en vooral te duur is. Jongeren blijken prijsbewust te zijn en meer gratis WiFi-punten zouden hiervoor een oplossing kunnen bieden. Het valt op dat het maandelijks bedrag dat jongeren besteden aan gsm-belwaarde bijna gehalveerd is tegenover twee jaar geleden. Dit heeft waarschijnlijk te maken met de vele gratis sms'jes die providers tegenwoordig naar hun hoofd slingeren.
Op het vlak van gsm-investeringen lopen jongeren uit gezinnen met lagere inkomens verassend genoeg vaak voorop. Zo beschikken ze bijvoorbeeld vaker over een smartphone maar ze gaan ook meestal zelf werken om het te kunnen betalen. Wat het gebruik van andere sociale media betreft, is er echter eerder sprake van een achterstand bij deze jongeren. Verder is de gsm alomtegenwoordig op de speelplaats: drie kwart van alle jongeren stuurt er wel eens een sms'je. De helft gebruikt zijn gsm zelfs in de klas. Vaak worden sociale media aangewend om te communiceren over allerhande schooltaken. Toch besteedt het onderwijs amper aandacht aan sociale media, iets waar volgens de onderzoekers dringend aan gewerkt moet worden.
Heerschappij van sociale netwerken
Facebook is de populairste site bij uitstek onder jongeren, op een afstandje gevolgd door Windows Live (met onder andere Messenger en Hotmail) en Youtube. Kinderen zijn veel meer aanwezig op Netlog dan jongeren, maar toch overheerst Facebook beide leeftijdsgroepen. De sociaalnetwerksite wordt door jongens vooral gebruikt om actieve dingen te doen zoals links posten, terwijl meisjes het eerder als communicatiemiddel aanwenden. De helft van alle Facebookgebruikers heeft meer dan tweehonderd vrienden. Toch is de tijd waarin jongeren zoveel mogelijk vrienden willen halen om populair te ogen passé volgens de onderzoekers.
De meeste jongeren gaan verstandig om met hun privacy-instellingen en gooien niet zomaar al hun persoonlijke gegevens te grabbel op het internet. Er zijn echter nog steeds jongeren die niet weten hoe ze hun privacy-instellingen precies kunnen veranderen. Het onderwijs zou dit euvel kunnen verhelpen. Opmerkelijk is dat in BSO en TSO-opleidingen nu al meer aandacht wordt besteed aan dergelijke onderwerpen dan in het ASO. Ongeveer de helft van alle jongeren praat nooit met zijn ouders over sociaalnetwerksites, kinderen iets vaker maar dat is meestal op initiatief van de ouders.
Doolhof aan workshops
Na de presentatie van de onderzoeksresultaten stond een hele reeks workshops, lezingen en panelgesprekken op het programma. Kristof Vandegaer, jeugdwerker bij de jeugddienst van Mechelen, volgde drie lezingen over 'gaming anno 2012'. Er werd onder andere gepraat over het feit dat het toepassen van spelsystemen in gewone situaties (gamification) niet dood is en dat de resultaten van effectstudies rond games genuanceerd moeten worden. Vandegaer: "Het waren interessante lezingen maar toch miste ik informatie over hoe games gebruikt kunnen worden binnen een jeugdwerking."
Daarna volgde Vandegaer een workshop over het maken van online filmpjes. "Het was heel leuk, we kregen een camera en moesten op een half uur tijd een filmpje maken in één take, om het vervolgens op Youtube te plaatsen. Ik had wel verwacht dat we iets meer technieken aangeleerd zouden krijgen." Toch is Vandegaer tevreden over de dag: "Onze jeugddienst maakt al gebruik van verschillende nieuwe mediakanalen zoals Facebook en Youtube, maar we zouden er graag nog meer mee doen. Daarvoor is een evenement zoals Apestaartjaren ideaal."
Terugblik
In de vroege avond kwam iedereen samen voor enkele slotbeschouwingen. Jeugdwerkers moeten voldoende praten met jongeren over sociale media, er zelf mee experimenteren en er vooral samen met jongeren actief gebruik van maken. Onder de deelnemers bevonden zich tien jongeren van een middelbare school uit Lokeren en hun conclusie was dat er vooral over de hoofden van de jongeren heen werd gepraat in plaats van met de jongeren zelf. Na de slotreceptie gingen alle deelnemers naar huis met een rugzakje boordevol nieuwe contacten, interessante informatie en leuke ervaringen.
Op 17 september 2012 wordt Apestaartjaren 4.1 georganiseerd, een korte update met tien nieuwe sprekers.
© 2012 - StampMedia - Odin Van Schoote
Dit artikel werd gepubliceerd door Jongerenplaneet.be op 15/05/2012
Dit artikel werd gepubliceerd door Nieuws.be op 15/05/2012
Dit artikel werd gepubliceerd door De Wereld Morgen op 15/05/2012
