Familiesociologe Yu Chin Her (Universiteit Antwerpen) onderzoekt voor haar doctoraat in welke mate broers en zussen – ‘brussen’ – elkaars leven beïnvloeden tijdens belangrijke levensmomenten. “Je wordt niet alleen gesocialiseerd door je ouders, ook de invloed van broers en zussen kan net zo bepalend zijn.”
De term 'brussen' (broers en zussen) ontleent zijn naam aan het Engelse 'siblings’. Die ‘brussen’ zijn de focus van het doctoraat van familiesociologe Yu Chin Her (UAntwerpen), die onderzoekt of en hoe de overdracht van levenstrajecten van broers en zussen ‘besmettelijk’ is, op basis van meerdere datasets uit West-Europa. Met andere woorden: ze bestudeert hoe en in welke mate broers en zussen elkaars leven beïnvloeden tijdens belangrijke levensmomenten.
Mensen maken veel grote gebeurtenissen en veranderingen mee in hun leven, zoals verhuizen uit het ouderlijke huis, zelfstandig wonen of samenwonen met een partner, trouwen en kinderen krijgen, maar ook beginnen met roken, stoppen met studeren of scheiden. Hoe groot is de kans dat als je broer of zus kinderen heeft en het ouderlijke huis verlaat om zelfstandig te gaan wonen, dit ook bij jou gebeurt? "Dit kan worden verklaard door leeftijdsverschil, geboortevolgorde, de aard van de relatie, geslacht en persoonlijkheid", zegt doctoranda Yu Chin Her.
Haar onderzoek suggereert dat als het leeftijdsverschil klein is, je later geboren bent, een goede relatie met je ‘brus’ hebt, hetzelfde geslacht hebt en/of een vergelijkbare persoonlijkheid deelt, je meer kans hebt om de voetstappen van je ‘brus’ te volgen in zijn of haar levenskeuze.
Dit idee komt uit onderzoek dat aantoont hoe mensen, inclusief broers en zussen, elkaars gedrag kunnen beïnvloeden door hun interacties. Dit gebeurt zowel bewust als onbewust. De sterkte van deze invloed hangt af van bepaalde kenmerken van de broers en zussen die al werden opgesomd. De essentiële logica achter dergelijke broer-zuseffecten is dat broers en zussen vaak worden gezien als rolmodellen die sociale steun bieden.
Soms willen ‘brussen’ bewust niet van elkaar leren, maar juist met elkaar concurreren
Competitie
Dit is echter niet altijd het geval. "Relaties tussen ‘brussen’ kunnen ook een veld van vergelijking en competitie vormen", vertelt Her. Soms willen ‘brussen’ bewust niet van elkaar leren, maar juist met elkaar concurreren. "Hierbij is het belangrijk om erop te wijzen dat dit geen oorzakelijke factor is. De levenskeuzes van ‘brussen’ kunnen elkaar beïnvloeden, maar zijn niet bepalend", haalt Her aan. Het kan zijn dat de grotere gezinsomgeving – bijvoorbeeld de mening van de ouders of het gezinsklimaat - hen beïnvloedt om hetzelfde te doen.
Yu Chin dacht ook na over de aard van relaties tussen broers en zussen en waarom er soms competitie tussen hen bestaat. "Uit eerder onderzoek blijkt dat het vaak gaat om het beschermen van materiële en immateriële hulpbronnen, zoals ouderlijke aandacht en dingen zoals speelgoed", zegt de gezinssocioloog. Het beschermen van deze middelen komt vaak voor bij de eerstgeborene. Daarom hebben zij vaak dominante en sterke persoonlijkheden.
Daarentegen zijn middelste ‘brussen’ de diplomatieke figuren die onderhandelen en relaties in evenwicht willen brengen. "Juist omdat ze niet alle aandacht krijgen, zoeken ze manieren om in deze familiedynamiek te komen", zegt Her. Bovendien worden stereotypen over de laatstgeborenen bevestigd: dit zijn vaker de meer verwende kinderen die deze middelen gemakkelijk(er) toegewezen krijgen. Kortom, de geboortevolgorde kan je persoonlijkheid beïnvloeden.
Ook de gezinssamenstelling kan je persoonlijkheid beïnvloeden. Je extraverte persoonlijkheid kan worden begrepen door het feit dat je überhaupt 'brussen' hebt. Onderzoek suggereert bijvoorbeeld dat het hebben van en de blootstelling aan meerdere familieleden en sociale interacties ervoor zorgt dat je sneller en vaker sociale vaardigheden oefent. “Wanneer je ‘brussen’ daarbovenop van nature extravert zijn, liggen de kansen op de ontwikkeling van een open persoonlijkheid nog hoger”, vertelt de doctoranda.
“Brussen heb je voor het leven”
Relaties tussen 'brussen' kunnen de levenskeuzes van een individu beïnvloeden, maar ook andersom kunnen belangrijke momenten in het leven de band tussen broers en zussen beïnvloeden. "Relaties tussen ‘brussen’ zijn dynamisch en kunnen in de loop van de tijd veranderen. Ze kunnen de band versterken of verzwakken", merkt Her op. "Wanneer je broer of zus een kind krijgt, kan dat ervoor zorgen dat jullie hierdoor meer verbonden raken. Een nieuwe partner daarentegen kan ervoor zorgen dat je elkaar minder vaak ziet en daardoor uit elkaar groeit."
Yu-Chin Her besluit met het noemen van het belang van het verkrijgen van inzicht in de invloeden van ‘brussen’. Mensen hebben het vaak over invloeden van vrienden en ouders en zien het belang van broers en zussen over het hoofd. "Met mijn doctoraat wil ik vanzelfsprekendheden in vraag stellen en aantonen dat het cruciaal en zinvol is om te begrijpen en je bewust te zijn van de invloed die je broer-zusrelaties op je kunnen hebben, aangezien veel mensen 'brussen' hebben'', zegt ze. "Vrienden komen en gaan, maar broers en zussen heb je voor het leven.”
