Lies Praet werd midden september het slachtoffer van een gauwdiefstal. Haar portefeuille, met daarin haar paspoort, werd gestolen. Een maand later kreeg ze de melding dat dieven met haar identiteitskaart aankopen wilden doen. In januari kreeg ze zelfs een eerste kredietkaart in haar bus. "Identiteitsfraude verdient een eigen wetgeving!"
Op een doodgewone weekdag werd de portefeuille van Lies gestolen. "Ergens op straat of in de metro, ik weet het niet meer precies. Stomweg uit mijn rugzak genomen. Toen ik diezelfde avond merkte dat mijn rugzak openstond en mijn portefeuille met al mijn kaarten weg was, heb ik meteen Card Stop en Doc Stop gebeld." Card Stop is de organisatie die verloren of gestolen bank- en kredietkaarten blokkeert. Doc Stop doet hetzelfde, maar dan voor identiteitskaarten. Het codenummer van alle vermiste of gestolen identiteitskaarten komt in een grote centrale databank terecht. Op Checkdoc kunnen mensen in die databank controleren welke kaarten als ‘geblokkeerd’ staan aangegeven. Wil iemand een vermiste kaart gebruiken en wordt die in de databank gevonden, dan levert dat een 'hit' op.
In oktober was het raak. "Ik kreeg van de federale overheid de melding dat iemand gebruik wou maken van mijn gestolen identiteitskaart om een aankoop te doen. Ergens vond ik het wel een eng idee dat er iemand misbruik wou maken van mijn paspoort. Anderzijds gaf het me vertrouwen: het systeem werkt. Dacht ik."
Misbruik
Begin januari liep het een eerste keer mis. “Ik kreeg een brief namens Carrefour Finance met een code en de melding dat ‘mijn’ VISA-kaart ging aankomen. Ik was dus zogezegd een lening op afbetaling aangegaan. Diezelfde dag merkte ik ook dat er sporadisch geld via domiciliëring van mijn rekening werd gehaald voor een buitenlandse verzekeringspolis. Er vielen ook brieven in de bus: van Buy Way, waarbij een krediet bij Mediamarkt besteld was, en een aanvraag voor een krediet van Finalia, een financiële instelling. De daders hadden mijn identiteitskaart weer gebruikt. En deze keer werd de geldigheid ervan niet opnieuw gecontroleerd.”
Van het kastje naar de muur
De papiermolen en het heen-en weerbellen in de weken die daarop volgden, zijn volgens Lies niet te overzien. "Toen ik naar Carrefour belde, heb ik minuten lang wachtmuziek moeten aanhoren. Keer op keer werd ik doorverbonden en telkens moest ik de hele situatie opnieuw uitleggen. De klantendienst stuurde me naar de fraudedienst en vice versa. Mij op mijn woord geloven dat ik bij hen niets gekocht had, deden ze natuurlijk niet: het ging om een aankoop van 961 euro. De conclusie was dat ik een verklaring moest afleggen bij de politie. Daar heb ik een kopie van het Carrefour-contract getoond. De gegevens die daarop stonden waren verzonnen. En ook de handtekening was duidelijk niet die van mij. Op contracten van andere bedrijven stonden trouwens nog andere handtekeningen, wat aantoont dat de kaarten in een soort van circuit zitten."
Als slachtoffer moest Lies haar onschuld bewijzen. Geen sinecure: "Bij de fraudedienst van Buy Way weigerden ze in eerste instantie mij een kopie van het contract te geven. In plaats daarvan kreeg ik een waslijst van dingen die ik moest doen om mijn onschuld te bewijzen. Vreemd, want eigenlijk ligt de bewijzenlast bij de kredietverlener die moet aantonen dat hij met mij een contract heeft afgesloten. Nu rust al het werk op mijn schouders", zucht Lies.
Intussen kent Lies de procedure vanbuiten: “Verklaring bij de politie afleggen en dat tezamen met een aantal andere bewijsstukken aangetekend opsturen naar de winkels. Mijn rekening heb ik ondertussen al laten afsluiten. Een nieuwe is na veel gedoe ook al aangemaakt. Nu is het enkel nog wachten op een schriftelijke bevestiging van de winkels om de schuld en de betaling ook effectief te laten stoppen. Van de politie verwacht ik niet te veel meer. Ik heb klacht ingediend tegen onbekenden, maar de dader is waarschijnlijk al lang gaan lopen. Het is redelijk hopeloos”, besluit Lies.
Juridisch doolhof
Over dergelijke gevallen van identiteitsfraude is tot nog toe weinig bekend. Concrete cijfers zijn er niet. De betrokken winkelketens spreken van een ‘uniek geval’. Toch is het voor Lies al het derde geval in enkele weken tijd. Wat de precieze wetgeving rond identiteitsfraude zegt, is ook niet helemaal duidelijk. Jurist Matthias Dobbelaere deed recent een juridische studie over actuele vormen van identiteitsfraude en de wetgeving daarrond. Volgens Lies moet er vooral van hogerhand iets aan gedaan worden. “De overheid weet er nog steeds erg weinig over en doet bijgevolg weinig aan identiteitsfraude. Er moet meer onderzoek naar gebeuren en identiteitsfraude moet een eigen wetgeving krijgen. Daarnaast zijn transparantie en sensibilisering eveneens welkom”, ijvert Lies. Aan de andere kant wijst ze met beschuldigende vinger de betrokken winkelketens en instellingen. “Als zij Checkdoc hadden gecontroleerd, was deze hele toestand waarschijnlijk vermeden. Ik vind het ook absurd dat ik steeds mijn onschuld moest bewijzen in plaats van dat zij mijn betrokkenheid moesten aantonen.”
Mediamarkt en Carrefour lieten ondertussen wel al in de pers weten dat ze slachtoffers van dit soort fraude schadeloos zullen stellen. Een kleine troost, want slachtoffers zijn naast veel geld voor telefoongesprekken en aangetekende brieven ook vaak veel tijd kwijt.
Media-aandacht
Met haar verhaal dat helaas toch niet helemaal uniek blijkt te zijn, wil Lies zoveel mogelijk aandacht vestigen op de problematiek. “Het kan iedereen overkomen. Sensibiliseren is de boodschap”, deelt ze mee. Het VRT-nieuws pikte het item ondertussen al op, en ook bij Hautekiet (Radio 1, Red.) was Lies te gast. Maar het mag nog verder gaan vindt ze. “Ik hoop dat zowel burgers als kredietverleners wakker zijn geschud en dat die laatste groep terug nauwkeuriger gaat controleren.” Ze geeft ten slotte goede raad voor wie slachtoffer wordt van identiteitsfraude: “Meteen reageren en je bevragen bij de relevante overheidsdiensten. Durf ook assertief te zijn ten opzichte van kredietverleners. En als je niet zo goed thuis bent in de wereld van de wetgeving, zoek juridische hulp!”
Nuttige nummers:
Card Stop: 070 344 344
Doc Stop: 00800 2123 2123
© 2014 – StampMedia – Jef Cauwenberghs
