Naar aanleiding van het Landjuweelfestival dat momenteel aan de gang is, rijst de vraag wat de relatie is tussen amateur- en professioneel theater. De organisatoren van het festival probeerden hier een antwoord op te geven door het organiseren van een debat met hun peters, de cast van de vtm-serie ‘Amateurs’. “Amateur staat niet gelijk aan slecht, en professioneel is geen synoniem voor kwaliteit.”
De makers van de reeks ‘Amateurs’ zijn dit jaar de peters van het Landjuweelfestival, de hoogmis voor het amateurtheater. Op zaterdag 25 oktober ging de cast van de vtm-serie in debat, want ‘Amateurs’ brengt heel wat teweeg in de wereld van het amateurtheater. Theaterspelers en medewerkers van OPENDOEK, de koepelorganisatie voor amateurtheater in Vlaanderen en Brussel, namen de handschoen op.
Professioneel en amateur zijn vage begrippen, die voor velen een totaal andere betekenis impliceren. Na rijp beraad besloot OPENDOEK dat een professionele acteur iemand is die zijn/haar hoofdinkomen verdient met acteren. Maar amateur staat niet gelijk aan ‘slecht’, en professioneel is geen synoniem voor kwaliteit.
Professionaliteit is opoffering
Jef Hoogmartens, seriemaker, acteur en peter van het Landjuweelfestival, beweert dat professionaliteit niets met geld te maken heeft, maar een zaak is van opoffering. Iemand die de stap zet om aan een theateropleiding te beginnen, is volgens hem bereid om weinig geld te verdienen en weet dat er een hele grote kans bestaat dat roem niet aan hem/haar besteed is. "Een professional gooit alles in de schaal om te kunnen acteren. Voor een beroepsacteur is het bijna een dwang, amateurs werken daarentegen meer vanuit een wil."
Amateurs lijken meer bezig te zijn met het onderscheid tussen de begrippen dan professionals. Hoogmartens is daar nuchter over: “Het is mogelijk dat, indien er zoiets als ‘hyperprofessioneel’ zou bestaan, professionelen meer zouden nadenken over hun positie in de theaterwereld dan nu het geval is.”
Theater is daarnaast ook een zeer subjectief gegeven. De zaal is het unaniem eens over het feit dat theater draait om het verhaal dat je wil vertellen.
Grenzen vervagen
Momenteel wordt de grens tussen de twee theatertypes voornamelijk gevormd door de verschillende instituties waaraan ze vasthangen. De vraag is of er een georganiseerde mix realiseerbaar is, en wat de gevolgen zouden zijn. Er bestaan namelijk wel zo’n projecten, maar er is geen enkele organisatie die ze ondersteunt.
“Een probleem bij de vervaging van de grenzen is dat dit net een moeilijkheid vormt bij het stellen van criteria voor wedstrijden en evenementen”, weet Bernard Soenens, directeur van OPENDOEK. Hij vertelt dat de organisatie ooit een “hele mooie voorstelling” niet naar het Landjuweelfestival kon sturen omdat acteur Maarten Bosmans (‘Flikken’, ‘Kiekens’) meespeelde.
Een tegenargument is dat professioneel, amateur- en mengvormtheater onafhankelijk van elkaar kunnen bestaan, mét behoud van eigen evenementen. De vraag luidt vooral: waar en hoe trekken we de grens?
Het amateurlandschap is zeer divers, maar dat blijkt niet uit de ogenschijnlijk oppervlakkige overkoepelende term ‘amateur’. Een man in het publiek opteert om het begrip op te splitsen in ‘liefhebber’ en ‘amateur’. Voor een actrice in het publiek ligt de term haar net nauw aan het hart. “Het amateurschap staat voor een soort vrijheid, voor de minder hoge druk. Vele gezelschappen ambiëren ook geen professionele carrière”, stelt ze.
Toekomst voor Landjuweelfestival
Er zijn evenwel heel wat theatergezelschappen die wel hun ‘amateurisme’ proberen te overstijgen. Daarom selecteert het Landjuweelfestival ook elk jaar de beste producties. De voorstellingen die gedurende het festival op de planken verschijnen, zijn volgens enkele participanten helaas niet representatief voor het gehele amateurlandschap. “Waarom toont OPENDOEK niet het hele pallet?” Liefhebben staat centraal, maar voor het Landjuweel is zowel diversiteit als kwaliteit nodig, zo luidt het. Het publiek knikt eensgezind.
Vele verschillende visies vormden samen een uitgebreid en gevarieerd debat, dat nog steeds geen duidelijke conclusie heeft. Publiek en panel zijn er alleszins van overtuigd dat kwaliteit van belang is, maar dat de liefde voor theater de grootste drijvende kracht blijft.
© 2014 – StampMedia – Souky De Wolf
