Naomi Klein heeft het voor elkaar gekregen. Weer eens stond de succesauteur voor een uitverkochte zaal. Van de week nog in Amsterdam, op 26 november in België in het Brusselse KVS voor de lezing van haar nieuwe boek No time. Verander nu voor het klimaat alles verandert.
De massale belangstelling voor deze 44-jarige Canadese journaliste en activiste is niet zo verwonderlijk. Haar eerdere boeken No Logo en De Shockdoctrine gingen als warme broodjes over de toonbank. Deze boeken maakten van de schrijfster het icoon voor de andersglobalisten.
Decade Zero
Toch vinden haar visies niet alleen bij deze mensen gehoor, maar bereiken ze ook een groot publiek. De onderwerpen waarover de Canadese spreekt, gaan dan ook iedereen aan. Wellicht haar grootste troef is de klare taal. Soms wat radicaal, maar altijd logisch en stevig onderbouwd.
Dat geldt ook voor haar nieuwe boek, waarin ze stelt dat we op het punt zijn aangekomen van een ‘Decade Zero’. We staan aan de vooravond van een ingrijpende beslissing op het vlak van de klimaatverandering. Of we kiezen zoals de voorbije jaren voor het kapitalisme, met alle desastreuze gevolgen, of we kiezen voor de aarde en besluiten anders om te gaan met de natuur. Kunnen we ze niet allebei redden? Volgens Klein niet. We moeten kiezen.
‘Climate deniers’
De originele Engelstalige titel luidt dan ook a This Changes Everything: Capitalism vs. The Climate. Op 605 pagina´s argumenteert Klein hoe de grote boosdoener, het kapitalistische gedachtengoed, zich verhoudt tot de klimaatveranderingen en uit ze kritiek op beleidsmakers. Is het dan zo slecht gesteld met ons milieubesef? Hoe zit het dan met allerlei ‘groene initiatieven’ zoals milieuverenigingen, projecten en plannen om duurzamer te werken?
De activiste is daar niet zo enthousiast over. Deze ‘Big Green’ ziet zij als initiatieven die maar wat doen zonder de doelen in een breder kader te zien. Als voorbeeld noemt ze Richard Branson, voor wie ecologische zorg vooral de eigen status moet dienen, of wetenschappers die hopen dat de klimaatverandering met geo-engineering kan worden aangepakt. Min of meer goed bedoelde ideeën, die het echte probleem uit het oog verliezen.
Bovendien stelt ze dat sommige economieën gebouwd zijn op fossiele brandstoffen. Ook al proberen deze over te schakelen op een meer duurzame economie, dan nog worden fossiele brandstoffen gebruikt. Ten slotte stelt Klein dat we allemaal min of meer ‘climate deniers’ zijn. “Ik was er zelf ook een. We zijn zo bang dat we de feiten liever ontkennen dan met praktische oplossingen te komen. We hopen tegen beter weten in op een technologisch wonder of zeggen dat alleen ons gedrag telt. We mediteren, we kopen biologisch voedsel en doen de auto de deur uit. Maar we vergeten het systeem te veranderen dat de crisis onvermijdelijk maakt.”
Voor de beleidsmakers staan weer belangrijkere zaken op de agenda. “Wanneer het met de economie niet zo goed gaat, worden de klimaatproblemen resoluut op zij geschoven.” De beleidsmakers slaan de bal echter mis als het gaat om de keuze tussen de kapitalistische economie redden of de natuur. Klein is helder: “De wereld laten veranderen door de klimaatverandering of onze economie ingrijpend veranderen om aan dat lot te ontkomen.”
Shockdoctrine
Wat moet er dan wel gedaan worden? “We moeten weer in dialoog treden”, zegt Klein. Ze ziet een relatie tussen de crisis en het klimaat. De klimaatveranderingen kunnen de katalysator zijn voor deze nieuwe aanpak om tot een betere wereld te komen. Ze beschreef al eerder in The Shock Doctrine hoe neoliberalen ‘shocks’ gebruiken om hun politieke en economische ideeën door te laten werken. die ze anders niet voor elkaar hadden kunnen krijgen.
Klein onderbouwde haar betoog door te verwijzen naar de oorlog in Irak, de tsunami in 2004 in Zuidoost-Azië en orkaan Katrina in New Orleans in 2005. In No Time pleit Klein voor een tegenovergestelde shockdoctrine, niet vanuit de hogere machten maar vanuit het volk. Anders gezegd: “Het is nu hét moment om een plan te lanceren dat de aarde kan genezen en onze kapotte economieën en versplinterde gemeenschappen kan repareren. We zijn zoals een kikker die klem zit in een ketel die geleidelijk wordt opgewarmd.”
Klein concludeert dat wat we nodig hebben om een instorting van het klimaat te voorkomen, een collectieve beweging is om het gebruik van grondstoffen te verminderen. Een volksshock, noemt Klein dat. Dus als we moeten kiezen tussen kapitalisme of natuur, is voor Klein de keuze snel gemaakt: “De natuurwetten kunnen we niet veranderen, de regels van ons economische model wel.”
© 2014 – StampMedia - Sakina Elkayouhi
Dit artikel werd gepubliceerd door Het Nieuwsblad - online op 28/11/2014
Dit artikel werd gepubliceerd door Knack - online op 30/11/2014
