Corona hield jongeren binnen, maar het hield hen niet van hun online engagement. Legde een hete zomer daarmee ook de kloof tussen het mediawijze generatie Z en hun niet altijd begripvolle voorgangers bloot? Het Herents gezin Vandenberk maakt samen de balans op.
Of de afgelopen maanden er hebben ingehakt bij het gezin Vandenberk? “We hebben onze tijd samen weer leren waarderen,” lacht moeder Mieke (45).
“Dat klopt. Vroeger moest je naar een ander deel van de wereld om een coole vakantie te hebben. Nu lijkt zelfs iets banaals als samen fietsen plezant,” beaamt Janna (18) met haar zus Mirren (16) naast zich.
Hoewel de coronacrisis de wereld even on hold leek te zetten, werd het een bewogen zomer. Black Lives Matter-protesten vonden vanuit de VS al snel hun weg naar de schermpjes van miljoenen Europese jongeren. Verschillende politieoptredens ontlokten bij voornamelijk jonge activisten verontwaardigde kreten. En vanuit het schijnbare niets haalde een ‘Youtube-oorlog’ tussen drie jonge twintigers de voorpagina’s van Vlaamse kranten. Jongeren navigeerden in bijna alle gevallen als wegbereiders van de online revolutie, soms tot ongenoegen van ouders, die niet altijd begrepen waarom hun kroost nu weer boos of ontzet was. OK boomer? “Het is spijtig dat we niet altijd met elkaar praten,” klinkt het unaniem in het gezin Vandenberk.
Lastige jongeren
Was klimaat nog hét jongerenthema van 2019, dan werd het strijdveld deze zomer verlegd naar sociale ongelijkheid en racisme. Van Black Lives Matter tot de talrijke #justicefor-campagnes: tieners en twintigers, vaak maar niet noodzakelijk van een minderheid, trokken de kar.
Dat komt volgens Janna omdat we dankzij onze gsm een bijna continue informatiestroom hebben over wat er gaande is. Haar zus Mirren knikt instemmend. Als er in de VS een zwarte man zeven kogels in zijn rug krijgt en enkele NBA-spelers vervolgens protesteren, weten we dat meteen. Jongeren zijn vandaag erg goed op de hoogte van wat er leeft bij hun idolen.
Janna: “Maar je hebt ook het omgekeerde: jongeren die toegang hebben tot al die informatie en zich juist gaan verzetten. Op school waren er enkele jongens uit mijn jaar die openlijk pronkten met extreem-rechts gedachtengoed.”
“Jullie zijn meer op de hoogte van alles,” zegt Mieke. “Bij ons op school dachten we minder na over wat er niet direct in onze omgeving gebeurde.”
“Ik ken heel wat kinderen voor wie het niet meer gaat op school. Sommigen krijgen zelfs op jonge leeftijd al een burn-out.”
Voor Janna is duidelijk waar die gedrevenheid vandaan komt: “Sociale media hebben ons geleerd snel opinies rond thema’s te vormen. We worden daardoor soms ook bekeken als ‘lastig’. We nemen nu eenmaal niet alles meer blind aan van leerkrachten en ouders.”
Mieke: “Soms is jullie generatie wel té betrokken. Ik ken een 13-jarige die zich op Instagram tegen bijna al het onrecht in de wereld verzet. Dan denk ik wel eens: laat ze toch kind zijn. Op die leeftijd al zoveel stress hebben. Ik twijfel of jongeren het vandaag wel beter hebben.”
Generatie altijd bereikbaar
Janna begrijpt de woorden van haar moeder: “Op materieel vlak hebben we het zeker nog beter dan onze ouders het hadden. Maar op vlak van mentaal welzijn gaan we achteruit. Sociale media zetten ons non-stop onder druk over wie we zijn, wat we denken en hoe we eruit moeten zien. Leg je gsm dan een paar dagen weg? Dat kan niet want we moeten steeds bereikbaar zijn op Facebook en Smartschool.”
Haar zus bevestigt. “Ik ken heel wat kinderen voor wie het niet meer gaat op school. Sommigen krijgen zelfs op jonge leeftijd al een burn-out.”
Janna: “Onze ouders zijn allebei psychologen. Zij maken het van dichtbij mee.” Alweer een begrijpende blik, deze keer van moederskant. “Ik vind het erg om te zien hoeveel jongeren van jullie leeftijd nu al op de toppen van hun tenen lopen. De voorbije twintig jaar is de druk voor adolescenten enorm toegenomen. Daar moeten we dringend lessen uit trekken.”
Ook vader Stijn (57) ziet hoe onze samenleving steeds weer in dezelfde kramp schiet. Het is een breed maatschappelijk probleem. We zien hetzelfde bij bedrijven. Zij liggen met een gouden ketting vast aan hun jaarresultaten, niet altijd aan hoe hun werknemers zich daarbij voelen. Bovendien staan de werknemers nog te weinig stil bij hun eigen werkgeluk wat ervoor zorgt dat er steeds meer burnouts, demotivatie en, stressgerelateerde klachten zijn.
Gevaar van vrijheid
“Onze generatie heeft misschien iets te veel keuzevrijheid,” vindt Janna. “Tegen dat wij kinderen hebben, gaat dat weer veranderd zijn, juist omdat we de gevaren van al die keuzes en vrijheden kennen. Neem nu TikTok. Hoeveel haat daar op wordt verspreid? Niet normaal! Eigenlijk zou er een vak op school moeten komen dat ons leert omgaan met die media. In dat opzicht is ons onderwijs nog erg ouderwets.”
“Waar ik dan weer schrik voor heb in deze tijden is dat er een kloof ontstaat tussen zij die toegang hebben tot de technologische vooruitgang en zij die daar de mogelijkheden niet toe hebben,” denkt Stijn.
Janna: “Dat zien we door corona nu al op school. Sommige leerlingen konden de lessen niet live meevolgen en kregen een streepje als minpunt in hun eindresultaat.”
Wederzijds respect
Dat jongeren veel stress op school ervaren, komt volgens de Vandenberks omdat er nog niet voldoende gekeken wordt naar elkaars leefwereld. “Overleg tussen generaties mag zeker meer gestimuleerd worden,” stipuleert Mieke.
“Zeker,” zegt ook Mirren. “We kunnen veel van elkaar leren. Op mijn school vinden klasgenoten het raar dat ik zo vaak met mijn ouders praat. Praten met iemand die ouder is, wordt door velen nog altijd als iets vreemds beschouwd.”
Janna snapt die houding enigszins. “Jongeren hebben niet altijd even veel respect voor oudere generaties, maar dat is omgekeerd ook het geval. Het lijkt soms alsof we extra moeite moeten doen om hen te overtuigen dat we het goed bedoelen. Dat is spijtig.”
