Als je ons twee maanden geleden had verteld hoe angstaanjagend stil en verlaten de Belgische straten er vandaag zouden bijliggen, had niemand je geloofd. De sneltrein van de maatschappij is bijna compleet stilgevallen. Het hele land heeft de pauzeknop ingeduwd. En dat allemaal omdat we een voorlopig uitzichtloze oorlog voeren tegen een onzichtbare vijand: COVID-19. Overal hoor je de dramatische neveneffecten van dit virus, maar intussen ontstaan er nieuwe fenomenen die wel eens een onverwachte positieve wending zouden kunnen geven aan jarenlange, structurele problemen. Mensen worden creatiever en de natuur kan weer ademen. Misschien is deze pauze zo slecht nog niet …
Kinderen gaan niet meer naar school, spitstreinen zijn leeg en veel vliegtuigen stijgen zelfs niet meer op. Het klinkt bijna surreëel, en toch is dit de realiteit waar elke Belg al een week in leeft. Die nieuwe realiteit vergt aanpassingen, maar creëert ondertussen ook ruimte en tijd voor zelfontplooiing en verbondenheid. Zonder dat we het goed en wel beseffen, is dit een tijd waarin we onszelf, de medemens en onze planeet gaan tegenkomen. En dat in een periode waarin buitenkomen bijna verboden is en sociaal contact zijn minimum heeft bereikt.
Niets doen is soms goed. En zich vervelen nog beter.
En plots was er tijd
Toen er van het coronavirus nog nauwelijks sprake was, leefde de meerderheid van de bevolking in zijn eigen bubbel, zonder erbij na te denken. Alles was vanzelfsprekend. We werden wakker, gingen naar school of het werk – en stonden daarbij vaak in overvolle treinen of ellenlange files - woonden meetings bij, deden nog snel boodschappen, kwamen ’s avonds uitgeput thuis en gingen slapen om de volgende dag exact hetzelfde te doen. Corona heeft deze dagdagelijkse routine verbroken, waardoor we plots zeeën van tijd kregen. Tijd om na te denken. Tijd om ons dagdagelijks leven in perspectief te plaatsen. Tijd om dingen te doen waar we anders nooit de tijd voor vonden. Ondanks dat stilgevallen leven en het feit dat sommigen nu zonder inkomsten de verveling tegemoet gaan, zouden we moeten profiteren van dat ‘niets te doen hebben’. Niets doen is soms goed. En zich vervelen nog beter.
In de verveling ontstaan de mooiste ideeën. Net op het moment dat je je oude routine mist, maar daar onmogelijk terug naartoe kan, ga je broeden op nieuwe inzichten. Mensen worden creatiever. Ze zoeken oplossingen voor problemen die ze nooit eerder hebben gehad. Ze zoeken bezigheden die hen afleiden van alledaags gepieker. Of ze vinden eindelijk de tijd om hun gitaar nog eens vast te nemen, een boek van onder het stof te halen of nieuwe recepten uit te proberen. Ondanks de angst en heisa rond het coronavirus, kan deze nationale pauze ons allemaal deugd doen. Met ongelofelijk veel respect voor onze hardwerkende zorgverleners, die wel dag en nacht alles uit de kast moeten halen.
Leerdoelstellingen moéten gehaald worden. Jongeren moéten hun punten blijven halen. Maar wat als we ze nu eens gewoon even vijf weken laten ‘zijn’?
Laat de jeugd ‘zijn’
Kinderen, tieners en studenten: ze moeten dan wel niet meer naar school, toch wordt er nu volop geëxperimenteerd met online afstandsonderwijs. Op zich een interessante optie met heel wat mogelijkheden, maar in werkelijkheid toch niet altijd even productief. Eerst en vooral moeten zowel de overheid als lesgevers beseffen dat niet elke leerling een computer met internet ter beschikking heeft. Om die reden, en om nog zoveel anderen, zou het naar mijn mening zelfs niet slecht zijn om de schoolgaande jeugd voor zolang de ‘lockdown light’ duurt, niet te veel te belasten met verplichte online schooltaken.
Leerdoelstellingen moéten gehaald worden. Jongeren moéten hun punten blijven halen. Maar wat als we ze nu eens gewoon even vijf weken laten ‘zijn’? Waarom moeten we allemaal continu aan het werk blijven? We zouden het hen moeten gunnen om voor eventjes te ontsnappen aan die competitieve, prestatiegerichte onderwijsfabriek. Geen druk, geen verwachtingen, maar wel de vrijheid tot kritisch nadenken en zelfontplooiing. Creatieve en vrijblijvende opdrachten kunnen hierin een stimulans zijn, maar laten we voor een keer de constante druk om te presteren even loslaten. In officiële schoolvakanties verdwijnt die druk ook, maar dan maken jongeren plannen, gaan ze op vakantie en doen ze wat ze willen. Verveling wordt nooit ingepland. We zouden er nog van schrikken hoe innovatief onze jeugd uit de hoek kan komen.
Pas wanneer we door een levensbedreigend virus gedwongen worden onze vervuilende activiteiten stop te zetten, geven we de natuur de kans om te leven. En dat is, sorry om het zo cru te zeggen, ronduit beschamend.
De natuur ademt weer
Niet alleen wij kunnen door die pauze reflecteren en groeien. De natuur is op zijn minst gezegd in extase. Waar de mens niet aanwezig is, kan de natuur haar gang gaan. Luchtkwaliteit verbetert. Planten en dieren kunnen ademen. Zo publiceerde NASA recent satellietbeelden die tonen hoe de luchtvervuiling in China op een maand tijd fors gedaald is. Op sociale media circuleert dan weer een video van pinguïns die vrij mogen rondlopen in een zoo in Chicago.
Veel menselijke activiteiten zijn stilgevallen, waardoor de natuur en het klimaat stilletjes aan kunnen heropleven. En dat is prachtig om te zien. De uiterst belangrijke klimaatdoelstellingen die tegen 2020 behaald moesten worden, zijn regelrecht gefaald. Pas wanneer we door een levensbedreigend virus gedwongen worden onze vervuilende activiteiten stop te zetten, geven we de natuur de kans om te leven. En dat is, sorry om het zo cru te zeggen, ronduit beschamend.
Laten we hier lessen uit trekken. Laten we deze eigenaardige periode gebruiken om stil te staan bij alles wat zo vanzelfsprekend leek. Een groot deel van de bevolking kan thuis werken, misschien moeten we dit meenemen in de filediscussie? Onze vervuilende activiteiten hoeven niet dagelijks op volle toeren te draaien, mogelijks kunnen we hiermee het klimaat dan toch nog redden? Onze levens hoeven niet iedere dag zo gejaagd en stressvol te zijn. Gun jezelf rust, doe wat je graag doet en vooral: draag zorg voor elkaar en de omgeving waarin je leeft.
