Politici van N-VA, Open vld, sp.a en Groen vinden allemaal dat de honderden miljoenen aan steun die de federale overheid jaarlijks, vooral middels postsubsidies en een nultarief voor btw aan mediabedrijven geeft, op zijn minst aan voorwaarden moeten worden gekoppeld. Dat zeggen ze in reactie op de open brief die Apache.be deze week samen met rekto:verso, MO*, DeWereldMorgen.be en StampMedia publiceerde. "Als we straks mee mogen onderhandelen legt N-VA de herziening van de perssteun op de onderhandelingstafel", zegt Wilfried Van Daele.
14 november
Er moeten voorwaarden gekoppeld worden aan de miljoenensteun die vandaag naar grote mediabedrijven gaat. Dat stellen diverse politici in reactie op de open brief die Apache.be dinsdag samen met de andere alternatieve media MO*, rekto:verso, DeWereldMorgen.be en StampMedia publiceerde. ‘Cultuursubsidies hangen af van beoordelingscommissies maar de mediasector hoeft aan geen enkele voorwaarde te voldoen. Ik vind dat ongelooflijk’, aldus Bart Caron (Groen).
Het mediabeleid zit bij Vlaams minister Ingrid Lieten (sp.a), maar de briefopstellers hekelden voornamelijk enkele federale maatregelen die sinds jaar en dag de grote mediabedrijven jaarlijks met honderden miljoenen euro’s ondersteunen. Lieten subsidieert vanuit Vlaanderen in verhouding veel kleinere initiatieven zoals het Fonds Pascal Decroos, Kranten in de Klas voor middelbare scholen en een beperkte projectsubsidie voor deze site over mediakritiek. Op die steun hebben weinig partijen iets aan te merken, hoewel meerderheidspartij CD&V ervoor pleit de subsidiëring van steunfondsen als het Fonds Pascal Decroos op jaarbasis te vervangen door een meerjarige beheersovereenkomst.
Voorwaarden stellen
Het zijn vooral maatregelen zoals de postsubsidies en het nultarief voor btw voor papieren media die ervoor zorgen dat de mediasector jaarlijks ongeveer 300 miljoen euro aan (indirecte) steun kan verwachten van de overheid. Volgens Philippe De Coene, sp.a’er en voorzitter van de Mediacommissie in het Vlaams parlement, zijn die beslissingen genomen in ver vervlogen tijden. “Ze zijn voorbijgestreefd”, zegt De Coene. “Ik ben niet tegen steun aan de pers, maar er moeten voorwaarden aan worden gesteld. Ik denk aan onderzoeksjournalistiek, buitenland- en cultuurberichtgeving of het opzetten van een dialoog in de samenleving. Ingrid Lieten heeft dat al meegenomen in haar beleid, maar momenteel geldt dat niet voor alles.”
De Coene ziet een kans om daar naar aanleiding van de Staten-Generaal voor de media werk van te maken, maar het moet ook een thema worden bij de verkiezingen volgend jaar. De Coene: “Het is een belangrijk moment om hierover na te denken. De grootste subsidies zitten ook federaal. Alle partijen zijn aan hun verkiezingsprogramma’s aan het schrijven. Bij sp.a moet dit thema zeker terugkomen.”
Ook andere politici zouden graag voorwaarden zien voor perssteun. Media-expert van N-VA Wilfried Vandaele is ervan overtuigd dat de perssteun nodig is om media te ondersteunen, maar denkt dat een debat over de voorwaarden op zijn plaats is. “Als media het moeilijk krijgen, betalen journalisten daar de prijs voor. Dat zagen we vorige week weer bij Mediahuis. Zoiets wil ik vermijden, maar er moet nagedacht worden over voorwaarden voor de perssteun. Pluriformiteit en journalistieke kwaliteit kunnen een richting aangeven. Nu is er amper iets. Als we straks mee mogen onderhandelen legt N-VA dat op de onderhandelingstafel.”
Achterhaald
Bart Caron (Groen) gaat een stap verder en doet een concreet voorstel om de federale perssteun te hervormen. “Waarom moet de overheid bpost subsidiëren om kranten rond te dragen? Dat hoeft niet. Het bedrijf is in staat om die financiële kosten zelf te dragen. Als dat moeilijk blijkt te zijn, kan ze daar misschien een deel van doorrekenen aan de consument. Dan wordt een abonnement misschien ietsjes duurder, maar dat bevordert vooral het gebruik van digitale kranten.”
Het geld dat op die manier vrij komt kan in Vlaanderen worden gebruikt om een ambitieus mediabeleid te voeren. “Nieuwe initiatieven helpen, maar ook bestaande titels ondersteunen. Alleen moet de wijze waarop veranderen. Culturele organisaties moeten door een hele beoordelingscommissie, terwijl media amper aan voorwaarden hoeven te voldoen. Ik vind dat eerlijk gezegd ongelooflijk. Die verschuiving is belangrijk. Groen zal dat ook in haar verkiezingsprogramma verdedigen.”
Bart Tommelein (Open Vld) pleitte al in 2011 voor de afschaffing van de postsubsidies voor uitgeverijen. Die zijn in de 21ste eeuw achterhaald, en werken bovendien concurrentievervalsend. Daar staat hij nog steeds achter. Maar het blijft verder lastig om perssteun anders te organiseren. Zijn woordvoerder: “In principe is er iets voor te zeggen om voorwaarden in te voeren, maar dat valt moeilijk te bepalen. Wie kan er zeggen wat goede journalistiek is? In Vlaanderen moet vooral omkadering worden ondersteund, bijvoorbeeld via opleidingen.”
Vorige week werd nogmaals duidelijk dat het stormt in het Vlaamse medialandschap. Mediahuis maakte bekend dat 205 jobs zullen sneuvelen. Philippe De Coene werkte in de jaren tachtig voor De Morgen: “Als dat toen zou zijn gebeurd, hadden wij hevig geprotesteerd. Nu hoor ik Liesbeth Van Impe op de radio verkondigen dat het nieuws goed is onthaald en kansen biedt. Daar verbaas ik mij toch over. Journalisten zijn blijkbaar scherper als het over politici gaat dan over hun eigen sector. Of misschien zijn ze bang dat ze er anders uitvliegen. Wat stelt de onafhankelijkheid van een redactie dan voor?”
Eerder deze week kaartte ook Jurgen Verstrepen het thema aan in het Vlaams parlement.
© Apache.be - Peter Casteels
