In Hollywood zijn scriptschrijvers en acteurs al maandenlang aan het staken. Ze willen beter loon naar werken, maar willen ook met de grote studio’s onderhandelen over regels rond het gebruik van artificiële intelligentie (AI) bij het maken van films en series. Reporter Ege Tokman sprak met professor Geraint Wiggins van het Artificial Intelligence Lab van de Vrije Universiteit Brussel. Vanaf volgend academiejaar kan je er de gloednieuwe bacheloropleiding AI volgen. “We hebben een systeem nodig dat mensen en hun creatieve eigendommen zal beschermen.”
“Artificiële intelligentie is een werktuig, net zoals een mes. Een mes kan je gebruiken om je brood mee te snijden of mee te overleven in de wildernis, maar als je datzelfde mes gebruikt om iemand mee te vermoorden, maakt dat het mes dan een kwaadaardig iets?”
Met deze vergelijking wil professor creatieve AI Geraint Wiggins (VUB) duidelijk maken dat AI nog steeds onder onze controle is als mensheid. “AI is an sich niet goedwillig of kwaadaardig, het kan alleen doen wat wij ervan vragen. Dus op vlak van regularisatie moeten we niet de technologie zelf wettelijk beperken, maar het juiste gebruik daarvan goed omkaderen.”
Wiggins: “In het geval van de stakingen in Hollywood is het issue niet AI zelf, maar de manier waarop de studio’s en productiehuizen AI gebruiken.” Wiggins verwijst hierbij naar een recente quote van Brian Cox, een acteur van de populaire reeks Succession, waarbij hij een voorstel om zijn digitaal beeld te gebruiken afweerde.
De prof creatieve AI vindt dat acteurs en schrijvers enerzijds én studio’s en productiehuizen anderzijds rechtvaardige standpunten hebben over het AI-vraagstuk. “Wat de acteurs en schrijvers nu voelen over AI is wel rechtvaardig, en ik steun ze bij deze staking. Maar, waar ze zich op moeten richten op het vlak van AI is niet de technologie zelf, maar de manier waarop dat gebruikt wordt door de studio’s.”
“Tegelijk is het ook begrijpelijk dat de studio’s deze nieuwe technieken willen toepassen. Daar is ook niks mis mee, zolang ze dat op een eerlijke manier doen. Als ze dat alleen doen omdat het goedkoper is, waardoor ze mensen in de werkloosheid duwen, is dat natuurlijk geen redelijke reden om AI in te voeren.”
Industriële revolutie
Wiggins: “We hebben nu te maken met een technologie die mogelijk in de nabije toekomst de jobs van schrijvers en acteurs zou kunnen bedreigen”, vertelt Wiggins. “Het is vergelijkbaar met het ontstaan van stoomspinmachines en de automatisatie tijdens de industriële revolutie. Mensen, die toen onaangename, ongezonde jobs hadden en steeds in slechte en gevaarlijke omstandigheden moesten werken, waren dan daadwerkelijk hun job kwijt.”
“De Luddites waren daar toen ook tegen, maar ze waren daar alleen tegen omdat ze hun jobs niet wilden verliezen, niet omdat ze anti-technologiebarbaren waren. Maar, vandaag zie je nog weinig mensen die rondgaan om fabrieksmachines af te breken. We zitten op een punt van grote verandering. We moeten als mensheid leren omgaan met veranderingen.”
“De AI-systemen die we vandaag hebben, kunnen moeilijk dezelfde creativiteit hebben als een mens”
Naast intelligentie is creativiteit bijna een magisch iets voor ons als mens, vertelt Wiggins. “Omdat creativiteit ons dingen laat voelen. Maar, de AI-systemen die we vandaag hebben, kunnen moeilijk op dezelfde creativiteit hebben als een mens”, weet hij. “Een mens kan bijvoorbeeld een klassiek idee nemen zoals een feeënsprookje en het moderniseren. Dat is eigenlijk wat George Lucas deed toen hij ‘Star Wars’ bedacht. Een AI-systeem zal dat niet onmiddellijk kunnen doen.”
Toch kan het volgens professor Wiggins statistisch gezien wel gebeuren. “Als je een oneindig aantal apen met schrijfmachines aan de slag laat gaan, zal er uiteindelijk door oneindig veel te tokkelen ooit toevallig misschien wel een meesterwerk uit komen. Wat ik wil zeggen, is dat het extreem onwaarschijnlijk is dat de AI die we vandaag kennen iets zo goed kan schrijven als het toppunt van menselijke creativiteit.”
Co-creativiteit
Wiggins: “Wat AI dus wel zou kunnen beïnvloeden, is de tweede rang van content. Die tv-reeksen die toevallig altijd op een andere hitshow lijken en snel na elkaar beginnen uitkomen, kunnen sneller gegenereerd worden door AI dan door menselijke schrijvers.”
Maar de opkomst van AI is geen utopische oplossing, weet ook de professor van het Artificial Intelligence Lab van de VUB. “Er is een transitieweg nodig voor schrijvers. Je kan de transitie naar AI niet stopzetten. Het bestaat al. We hebben een systeem nodig dat mensen en hun creatieve eigendommen zal beschermen. Daarvoor hebben we een wettelijke ingreep nodig, en daarin zijn de politici wereldwijd te traag geweest.”
“AI zonder menselijke input is onverantwoord”
Zelfs in een AI-wereld moeten mensen in het spel blijven. Geraint Wiggins spreekt van co-creativiteit. “Het is belangrijk dat de mens en de computer samenwerken”, zegt hij. “Zo kan de mens uiteraard zijn brood blijven verdienen, maar belangrijker is dat de mens ook eindverantwoordelijke blijft. AI zonder menselijke input is onverantwoord.”
Dat verschil in de verdeling van verantwoordelijkheid is waarop we de wetten moeten opstellen, volgens de professor. “Je kan een voorbeeld uit 2016 nemen toen Microsoft ‘TAY’ lanceerde. TAY is een AI-model dat het internet scande en daaruit nieuwe tekst genereerde. Wat na drie à vier dagen gebeurde, was dat TAY racistische, seksistische, en andere ongewenste dingen begon te produceren en dus moest het systeem stopgezet worden”, legt Wiggins uit.
“Wat we met wetgeving moeten doen, is de menselijke makers van de AI beperken. Die wettelijke kaders zullen ervoor zorgen dat hun AI-systemen niet in een situatie kunnen komen waarbij ze problematische uitspraken zouden kunnen genereren.”
Volgens Wiggins is er een gebrek aan juiste kennis en informatie over deze technologie bij mensen. Dat zou de neiging tot angst voor AI deels verklaren. “We hebben een verrijking van de algemene kennis rond AI nodig. Het moet opgepikt worden in officiële leerplannen die geleid worden door de wetenschap en niet door regeringen. We bieden daarom aan de VUB een nieuwe bacheloropleiding waarbij mensen de juiste kennis kunnen vergaren. Daarnaast neemt de Europese Unie ook actie om wetten in te voeren rond het gebruik van AI. Mensen zullen alleszins beter opgeleid moet worden inzake de ethische kant van artificiële intelligentie.”
De creatieve AI-expert stelt creatieve mensen tot slot wel gerust: “Ik denk niet dat er ooit een geval zal zijn waarbij een AI-systeem de plaats van een mens zou kunnen innemen op vlak van creativiteit. Het zal de creativiteit van de mensheid stimuleren, maar niet overnemen.”
