Reporter Bo Van Overstijns heeft een fascinatie voor Korea. In deze nieuwe reeks duikt ze in het mysterieuze Noord-Korea en geeft ze ons een blik in het medialandschap, de politiek en economie van het land. Vandaag: getuigenissen van Noord-Koreaanse vluchtelingen.
Het lot van Noord-Koreaanse vluchtelingen blijft vaak onzichtbaar in het publieke debat, terwijl hun verhalen van ontberingen en overleving essentieel zijn voor het begrijpen van de ware humanitaire crisis in Noord-Korea. Jaarlijks ontsnappen duizenden Noord-Koreanen aan de onderdrukkende handen van hun regime, gedreven door voedseltekorten, zware straffen voor kleine misdrijven, en de voortdurende dreiging van gewelddadige repressie.
Hun strijd eindigt weliswaar niet wanneer ze de grenzen van hun land overschrijden. Wanneer ze proberen te ontsnappen naar buurlanden zoals China, worden ze vaak behandeld als illegale immigranten en lopen ze risico's op deportatie naar Noord-Korea, waar ze zware straffen kunnen ondergaan. Vrouwen, in het bijzonder, worden vaak slachtoffer van mensenhandel en seksuele uitbuiting. Zelfs degenen die veiligheid vinden, worden geconfronteerd met psychische trauma's, culturele barrières en medische problemen die het dagelijks leven enorm bemoeilijken.
Mensenhandel
Duizenden mensen ontvluchten ieder jaar Noord-Korea, maar de strijd van vluchtelingen eindigt niet wanneer ze het land uit zijn. Volgens schattingen zijn er momenteel ongeveer 34.000 Noord-Koreaanse vluchtelingen in Zuid-Korea. Volgens de Korea Future Initiative (KFI) wordt ongeveer zestig procent van de vrouwen en meisjes die naar China vluchten, slachtoffer van mensenhandel, waarbij velen worden gedwongen tot prostitutie, uitbuiting, cyberseks of gedwongen huwelijken met Chinese mannen. De Chinese onderwereld verdient jaarlijks zo'n 100 miljoen euro aan deze sekshandel.
Noord-Koreaanse vluchtelingen in Zuid-Korea hebben te maken met aanzienlijke mentale gezondheidsproblemen
Noord-Koreaanse vluchtelingen in Zuid-Korea hebben te maken met aanzienlijke mentale gezondheidsproblemen, waarbij studies consistent hoge percentages van psychiatrische symptomen zoals posttraumatische stressstoornis (PTSS), depressie en angststoornissen aantonen. Onderzoek toont aan dat 33 à 51 procent van de Noord-Koreaanse vluchtelingen depressieve symptomen rapporteert en 43 à 54 procent angst ervaart. Deze populatie vertoont ook hogere prevalentie van mentale gezondheidsproblemen in vergelijking met Zuid-Koreanen, wat hun kwetsbaarheid verder benadrukt.
Een recente studie van het Seoul National University Institute for Peace and Unification Studies toont aan dat 18,5 procent van de Noord-Koreaanse overlopers spijt heeft van hun verhuizing naar Zuid-Korea, wat de uitdagingen benadrukt waarmee zij in hun nieuwe omgeving te maken krijgen. Van de 312 ondervraagde overlopers noemden de meesten cultuurverschillen (84,5 procent), psychologische isolatie (70,7 procent) en economische problemen (65,5 procent) als belangrijkste redenen voor hun spijt.
De COVID-19-pandemie verergerde die problemen, waarbij sommige overlopers hun ervaring omschreven als isolerend en ontmoedigend. Hoewel bijna negentig procent aangaf zich “hecht” te voelen met Zuid-Koreanen, vond slechts 75,2 procent dat Zuid-Koreanen hen volledig accepteerden, wat wijst op onderliggende sociale spanningen. Ondanks de hoge tevredenheid over de overheidssteun voor overlopers, benadrukken de stijgende zelfmoordcijfers en het aantal overlopers dat terugkeert naar Noord-Korea de noodzaak van uitgebreidere maatregelen om hun integratie en mentale welzijn te bevorderen.
Het verhaal van Jo-eun en Hee-Mang
De Tumenrivier, die door Noord-Korea en China slingert, vormt een belangrijke geografische grens en symboliseert de scheiding tussen leven in vrijheid en onderdrukking. Jo-eun, een vrouw uit Noord-Korea, vertelt aan de organisatie ‘Liberty in North Korea’ (LiNK), die Noord-Koreaanse vluchtelingen ondersteunt, hoe ze deze rivier als een belangrijk punt van transitie in haar leven heeft ervaren. Haar verhaal is er één van veerkracht en opoffering, gedreven door haar verlangen om haar dochter, Hee-Mang, een beter leven te geven.
Na maanden van gevangenschap slaagde Jo-eun er uiteindelijk in om opnieuw te ontsnappen, maar werd opnieuw opgepakt door de Chinese politie en teruggestuurd naar Noord-Korea
Jo-eun groeide op in de buurt van de Tumenrivier, waar ze haar jeugd doorbracht zonder te beseffen dat deze rivier later een cruciale rol zou spelen in haar zoektocht naar vrijheid. In 2011 besloot Jo-eun Noord-Korea te ontvluchten, gedreven door de wens om haar dochter een toekomst te bieden die vrij was van de onderdrukking die ze zelf had ervaren. Haar eerste poging om te ontsnappen werd verijdeld toen een tussenpersoon die ze vertrouwde, in samenwerking met de geheime politie, haar verried. Ze werd gearresteerd, gevangen gezet en onderging verschillende vormen van mishandeling en wreedheden in detentie.
Na maanden van gevangenschap slaagde Jo-eun er uiteindelijk in om opnieuw te ontsnappen, maar werd opnieuw opgepakt door de Chinese politie en teruggestuurd naar Noord-Korea. Ondanks de voortdurende martelingen en zware arbeid in een goudmijn, bleef ze vastberaden in haar verlangen naar vrijheid voor haar dochter.
Jaren later stond Jo-eun opnieuw aan de oever van de Tumenrivier, deze keer met haar vierjarige dochter Hee-Mang in haar gezelschap. Ze was vastbesloten om de rivier over te steken en een veiliger leven te zoeken. Maar de poging werd verijdeld toen grenswachters haar en haar dochter opmerkten. In de chaos die volgde, werd Hee-Mang van haar gescheiden.
Uiteindelijk slaagde Jo-eun erin om de Tumenrivier over te steken, dit keer met de hulp van LiNK. Na jarenlang lijden en gevangenschap vond ze eindelijk een gevoel van veiligheid, maar de scheiding van haar dochter bleef een pijnpunt. Ze had Hee-Mang achtergelaten bij familieleden, uit bezorgdheid om haar veiligheid.
Ondanks alles koestert Jo-eun de hoop dat ze op een dag weer herenigd zal worden met haar dochter. Haar verhaal is niet uniek: veel Noord-Koreanen nemen enorme risico's om te ontsnappen aan onderdrukking in hun thuisland en zoeken naar een leven in vrijheid.
Joy’s zoektocht naar een nieuw begin
Joy vertelde aan LiNK hoe ze is opgegroeid in een gezin dat zich in armoede bevond en gemarginaliseerd was, met beperkte toegang tot basisvoorzieningen zoals voedsel en onderwijs. Haar familie werd door het regime als ‘onbetrouwbaar’ beschouwd vanwege hun connecties met het landhervormingsbeleid dat gericht was op mensen met een ‘bourgeois’ achtergrond, wat hen voortdurend blootstelde aan controle, toezicht en onderdrukking.
In plaats van veiligheid, werd Joy gedwongen in een huwelijk met een Chinese man in een afgelegen gebied van China
Op 18-jarige leeftijd besloot Joy te ontsnappen aan het regime door de Tumenrivier naar China over te steken, in de hoop een beter leven te vinden buiten Noord-Korea. Haar ontsnapping leidde echter tot een tragisch voorval: ze werd verraden door een mensenhandelaar die haar bescherming had beloofd.
In plaats van veiligheid, werd Joy gedwongen in een huwelijk met een Chinese man in een afgelegen gebied van China. De tussenpersoon verkocht haar voor 3.000 dollar, wat haar identiteit wist uit te wissen en haar tot een object maakte, gedwongen te leven in isolatie. Joy leefde jarenlang in dit gedwongen huwelijk, onderworpen aan misbruik en zonder autonomie.
Terugkeren naar Noord-Korea was geen optie door de strikte wetten die het regime hanteerde voor vluchtelingen die terugkeren. Uiteindelijk kwam Joy in contact met LiNK en slaagde ze erin naar Zuid-Korea te ontsnappen, waar ze een nieuw leven begon, ver weg van de gruwelen die ze had meegemaakt.
Droom van een moeder
Holly groeide op in een gezin dat werd gekarakteriseerd als ‘contrarevolutionair’ vanwege hun voormalige status als landeigenaren. Deze classificatie maakte haar familie tot buitenstaanders in de ogen van de staat. Ondanks haar verlangen om muzikant te worden, was Holly gedwongen om slecht betaalde jobs te doen, een gevolg van de beperkende omstandigheden van het leven onder het Noord-Koreaanse regime.
In de jaren 90 werd Noord-Korea getroffen door ernstige voedseltekorten, wat leidde tot wijdverspreide hongersnood. Holly’s familie, zoals velen in het land, worstelde om voldoende voedsel te vinden. Het verlangen naar een beter leven voor zichzelf en haar toekomstige kinderen groeide bij Holly terwijl ze het lijden om haar heen aanschouwde.
Op 22-jarige leeftijd besloot Holly Noord-Korea te ontvluchten. Ze stak de Tumenrivier over naar China, in de hoop op een veilige toevlucht. Helaas werd ze verraden door een mensenhandelaar die haar veiligheid had beloofd en verkocht in een gedwongen huwelijk met een Chinese man. Holly werd opgesloten in zijn huis en onderging zowel fysiek als emotioneel misbruik.
De familie van Eunju leefde in constante angst om ontdekt te worden, en ze moesten vertrouwen op ondergrondse netwerken voor hulp
Tijdens deze moeilijke periode werd haar dochter Mia, geboren in China, een bron van hoop. Holly was vastbesloten haar een beter leven te geven dan het leven dat ze zelf had gekend. De band tussen moeder en dochter bleef sterk, ondanks de ontberingen die ze onderging.
Met hulp van LiNK slaagde Holly er uiteindelijk in om opnieuw te ontsnappen, dit keer met Mia op haar rug. De reis was zwaar en vol gevaar, met constante angst voor ontdekking door de Chinese autoriteiten. Na maanden van ontberingen bereikten Holly en Mia uiteindelijk Zuid-Korea, waar ze asiel kregen.
Eunju's ontsnapping: overleven van hongersnood
Het verhaal van Eunju begint in de Noord-Hamgyong-provincie van Noord-Korea, een regio die zwaar getroffen werd door de hongersnood in de late jaren 90. Geboren in een gezin dat vocht om te overleven, ervoer Eunju de harde realiteit van het leven onder het regime. Net als veel andere Noord-Koreanen was zij getuige van de verwoestende effecten van de wijdverspreide hongersnood, waarbij velen in haar gemeenschap stierven van honger. Haar vader ging over tot diefstal van voedsel om zijn gezin in leven te houden.
Toen de hongersnood verergerde, nam Eunju’s familie de moeilijke beslissing om naar China te vluchten op zoek naar voedsel en veiligheid. De reis over de Tumenrivier was gevaarlijk, vol met bedreigingen. Eunju was slechts een tiener, en de angst om door Chinese autoriteiten gepakt te worden, drukte zwaar op haar gedachten. Ze wist dat, als ze gepakt zou worden, zij en haar familie terug naar Noord-Korea zouden worden gestuurd, waar de gevolgen fataal zouden zijn.
Ondanks de gevaren slaagde Eunju’s familie erin de rivier over te steken, op zoek naar toevlucht in een land dat, hoewel het zijn eigen uitdagingen had, hen een kans op overleving bood. Maar zelfs in China was het leven niet gemakkelijk. De familie leefde in constante angst om ontdekt te worden, en ze moesten vertrouwen op ondergrondse netwerken voor hulp. Pas na maanden van ontbering vond Eunju en haar familie een manier om naar Zuid-Korea te reizen, waar ze asiel kregen.
