Tabaksreclame is bij ons al enige tijd verboden. Wanneer je de grens met onze oosterburen oversteekt, valt sigarettenreclame dus eens zo hard op. De slechte score die België behaalde op vlak van tabaksbestrijding is vrij relatief wanneer je in Duitsland rondloopt. De Duitsers staan in die Europese ranglijst voorlaatst - alleen buurland Oostenrijk doet slechter.
Een man en een vrouw zitten naar elkaar toe gebogen terwijl ze beiden een sigaret opsteken. Onder hen prijkt een Engelstalige slogan: ‘more to every moment – L&M’. Op een kruispunt wat verder hangt een groot reclamebord voor Marlboro. Een breed glimlachende man zit tussen enkele traditioneel geklede Midden-Oosterse vrouwen. ‘Fremde und Freunde’ staat erbij. De boodschap is duidelijk: roken maakt elk moment in je leven zoveel intenser, roken schept banden. Bijna surreëel voor de meeste West-Europeanen.
In Duitsland, en bij uitbreiding de Duitstalige landen, rust op roken nog veel minder een stigma. Op elke straathoek vind je wel reclame terug, voor allerlei verschillende merken. Ook sigarettenautomaten zijn overal aan de straatkant, aan huizen of bij bushokjes opgesteld. Ze zien er ontzettend oud en afgetakeld uit, maar zijn wel uitgerust met een kaartlezer. Wie hier rookwaren wil kopen, moet zijn identiteitskaart of rijbewijs door de automaat halen om te bewijzen dat hij of zij meerderjarig is. Ook het rijbewijs is hier al jaren elektronisch.
“Zoals melk en eieren”
Het valt ook overal op dat er relatief veel mensen roken. Aan de hogeschool, op straat en in de winkel. Sabine Ucker, kassierster in een Netto-supermarkt, bevestigt dat: “Zeker één op de drie klanten vraagt nog sigaretten terwijl hun koopwaar wordt afgerekend. Het zijn weliswaar nooit grote hoeveelheden, meestal één of twee pakjes, maar het gaat hier even vaak over de toonbank als melk of eieren. Of dat veel is of niet, daar heb ik verder nooit bij stilgestaan. Ik kan dan ook geen vergelijking trekken met België, maar hier is het zeer gewoon.”
Bij sommige professoren is het ook standaardprocedure dat de les vijf minuten later begint. Eerst moet er nog gerookt worden. Professor en studenten steken er dan nog gezamenlijk één of twee op. In een verbod op reclame of het duurder maken van tabak zien zij overigens geen heil: “Roken is een persoonlijke keuze die iedere mens voor zichzelf moet treffen”, zegt professor voor nationale politiek Karl Schmidhuber resoluut.
Dat het gevaarlijk is voor de gezondheid weet ondertussen wel het kleinste kind, maar, vervolgt professor Schmidhuber: “Dat geldt ook voor alcohol, fastfood en naast een drukke autoweg wonen. Het is niet de taak van de overheid, noch van andere zelfverklaarde moraalridders, om collectief elke roker aan de schandpaal te nagelen.” Een student valt hem hierin bij: “Het verbieden van reclame zou er waarschijnlijk wel voor zorgen dat mensen minder impulsief sigaretten gaan kopen, maar het blijft dan nog ieder zijn eigen beslissing. Zolang er niet in de buurt van kleine kinderen gerookt wordt of tabak rechtstreeks aan minderjarigen wordt verkocht, heb ik er geen enkel probleem mee.”
Roken kàn dodelijk zijn
Ook opmerkelijk is de waarschuwingsslogan die hier op pakjes gebruikt wordt. Bij ons zijn er verschillende varianten. In de drie landstalen wordt gewaarschuwd dat ‘Roken u en mensen in uw omgeving kan schaden’, ‘Roken schadelijk is voor de vruchtbaarheid’ of, de meest voorkomende: ‘Roken is dodelijk’. In Duitsland wordt meestal maar één waarschuwingstekst gebruikt en de effectiviteit daarvan is ook een thema van discussie. Hij luidt: ‘Rauchen kann tödlich sein’. Bij ons wordt het als een niet te ontkomen waarheid geformuleerd: van roken sterf je. Hier gaat men zo ver niet, en in feite leunt dat ook dichter bij de waarheid aan. Veel rokers sterven op termijn aan de gevolgen van overmatig tabakgebruik, maar dat is lang niet bij iedereen zo.
Het zijn zulke zaken die de puntenbedeling in het Europees rapport bepalen. Eind maart kopten alle Belgische kranten dat België de rol in de strijd tegen tabak lost. Ons land zakt maar liefst van de 10 naar de 13de plaats. Een uitmuntende prestatie in vergelijking met Duitsland en Oostenrijk, die de 33ste en 34de plaats bezitten en daarmee de rangschikking afsluiten. In de Duitse media was dit onderzoek trouwens überhaupt geen thema. “Het is niet onze taak om volwassen mensen te gaan heropvoeden”, heet het volgens FDP-politieker Christopher Vogt.
© 2014 – StampMedia – Jurgen Van den Plas
