't Winkeltje in Merksem viert eind 2011 zijn eerste verjaardag. De sociale winkel verkoopt voedsel tegen een lage prijs aan mensen in armoede. Sus Schrauwen, medeoprichter van 't Winkeltje en voorzitter van het ACW, de koepel van de christelijke werknemersorganisaties, is tevreden over de resultaten die de sociale kruidenier tot nu toe heeft behaald.
In december 2010 opende ‘t Winkeltje zijn deuren in de Gildestraat in Merksem. Momenteel kunnen er 61 mensen terecht voor hun basisinkopen. Ongeveer de helft daarvan komt elke week langs. Het initiatief ontstond drie jaar geleden toen Sus Schrauwen samen ging zitten met enkele sympathisanten. “We merkten dat de zwakkeren uit de Antwerpse binnenstad verjaagd werden door nieuwe projecten. Ze konden hun huur niet meer betalen en moesten verhuizen”, vertelt Schrauwen.
‘t Winkeltje is niet het eerste initiatief in de regio Antwerpen om de problematiek aan te pakken. “Andere organisaties vertelden ons dat het vaak dweilen is met de kraan open. Ze wilden blijven doen wat ze deden, maar ze voelden zich te geïsoleerd.” Mede hierdoor besloten Schrauwen en de andere vrijwilligers er geen voedselbedeling, maar een sociale kruidenier van te maken. De ploeg bestaat uit 21 personen.
Steun
“Nadat we besloten van start te gaan, vroegen we aan het ACW in Antwerpen of ze ons initiatief mee wilden sturen”, vertelt Schrauwen. Op hetzelfde moment werd ook in Essen een gelijkaardig project opgestart. Het ACW nam toen zowel de sociale kruidenier in Essen als ‘t Winkeltje in Merksem onder zijn vleugels met behulp van de overkoepelende vzw ACW Sociaal Winkelpunt. Ook de buurt steunt het initiatief, hoewel bewoners schrokken van de grote nood aan armoedebestrijding in hun nabije omgeving.
Zo organiseerde een serviceclub uit de wijk dit jaar een etentje ten voordele van ‘t Winkeltje, dat meer dan 1.000 euro opbracht. Het district geeft ook elk jaar een eindejaarsdrink, waarvan de opbrengst ook dit jaar naar ‘t Winkeltje gaat. “1 op 7 mensen leeft in armoede. Vroeger dacht ik ‘Dat kan, maar ik zie het toch niet’. Nu kan ik helaas bevestigen dat het echt zo is.”
“In Merksem woont er bijna in elke straat iemand die naar ‘t Winkeltje komt. We begrenzen ons tot het gebied tussen Merksem, Deurne-Noord en Luchtbal. Zo kan iedereen hier te voet of met het openbaar vervoer geraken.” Wie hier terecht kan, wordt beslist door de sociale instanties in Merksem. “Vroeger leefde ik van het OCMW”, vertelt een bezoekster. “Toen ik mijn pensioen kreeg, viel die steun weg en verwezen ze me door naar hier.”
Eigenwaarde
De nieuwkomers kunnen ’s woensdags terecht in de Gildestraat voor een eerste kennismaking. Ze krijgen dan een pasje waarmee ze elke donderdag vanaf 14.00 uur in de winkel terecht kunnen. “Er is nog sensibilisatie nodig om de mensen naar hier te krijgen. De drempels moeten zo laag mogelijk worden.” De vrijwilligers doen alvast hun best om de klanten te helpen. “Ik heb een katrol meegebracht om de zware boodschappen in de traphal naar beneden te laten zakken”, vertelt een van hen. Het idee heeft meteen succes.
Bij een voedselbank krijgen de bezoekers een gratis pakket waarvan ze de inhoud niet zelf kiezen. Bij ‘t Winkeltje kan dat wel. “We moeten niet enkel geven, maar mensen ook aanspreken op hun eigen krachten.” Het doel van het initiatief is om de klanten meer eigenwaarde bij te brengen en ze te helpen hun eigen leven in handen te nemen. Voor speciale gelegenheden doen de vrijwilligers van ‘t Winkeltje wel eens een extraatje voor hun klanten. Zo krijgen ze voor Sinterklaas een zakje met snoepgoed mee. Ook zijn er elke week enkele producten in promotie waarvan de vervaldatum nadert.
De klanten krijgen een gelimiteerd bedrag opgelegd, afhankelijk van de grootte van het gezin. “Goed dat ik hier terecht kan, want met een klein pensioentje en een puber in huis is niet altijd gemakkelijk”, vertelt een van de bezoeksters. Een alleenstaande mag 12 euro uitgeven, een gezin van twee personen 20 euro en 25 euro voor drie personen. Cornflakes kan je er krijgen voor 1 euro en spaghetti voor 25 cent. “Sommige producten verkopen we met verlies, andere krijgen we dan weer gratis. Zo compenseren we onze uitgaven een beetje”, vertelt Schrauwen.
Extra’s
Aan het winkelen koppelt ‘t Winkeltje ook een ontmoetingsmoment. Klanten kunnen er dan een kop koffie of thee drinken. “De meeste mensen die in armoede leven, denken dat ze alleen zijn. Velen voelen zich geïsoleerd of uitgesloten. Hier merken ze dat dat niet zo is”, zegt Schrauwen. Mensen krijgen ook de kans om tips uit te wisselen. “Eén van de merkwaardigste dingen is dat veel mensen met een laag inkomen goed hun plan kunnen trekken. Vaak beter dan mensen met veel middelen, onbeschrijfelijk.”
Aanvullend organiseert ‘t Winkeltje ook andere activiteiten zoals samen koken of een vorming. De vrijwilligers voorzien bijvoorbeeld informatiemomenten over de aanvraag van studiebeurzen. “Er bestaat veel informatie, maar die geraakt dikwijls niet tot bij wie het echt nodig heeft.” Ook proberen de vrijwilligers de mensen naar andere initiatieven te leiden. “Zo blijven ze niet in hun gesloten kringetje zitten.”
Als ‘t Winkeltje zo veel mensen blijft aantrekken, zal het zijn deuren in de toekomst misschien wel vaker open moeten zetten. “Het is en blijft een moeilijke oefening. We zijn allemaal vrijwilligers, dus we moeten het ook nog rond krijgen. Wie weet creëren we ooit tewerkstelling voor de doelgroep.” Vanuit vzw ACW Winkelpunt is er momenteel de ambitie om nog meerdere sociale kruideniers op te starten in het voorjaar van 2012 in onder andere Brasschaat en Ekeren.
© 2011 – StampMedia/Lessius – Tekst en foto: Jasmin Van San
Dit artikel werd gepubliceerd door De Wereld Morgen op 08/12/2011
