SYRIË - In het aanslepende Syrische conflict boeken de Koerdische strijdkrachten de ene overwinning na de andere. Vooral in het noordoosten van het land staan ze sterk. Een oorlog, en zeker een burgeroorlog, kent zelden winnaars, maar de Koerden komen toch dicht in de buurt.
Het recente succesverhaal van de YPG (Koerdische volksbeschermingseenheden) is momenteel één van de belangrijkste ontwikkelingen in de Syrische burgeroorlog. De uitkomst van de gevechten tussen Koerden, jihadisten en rebellen enerzijds en de verhouding met het Syrische regime anderzijds, heeft een grote invloed op de hele regio. Met name Turkije en Irak zijn gevoelig voor elke nieuwe ontwikkeling.
Volk zonder staat
De Koerden zijn een typisch voorbeeld van een volk zonder staat. Ze wonen verspreid over Turkije, Irak, Syrië en Iran, maar hebben altijd en overal een minderwaardige positie toebedeeld gekregen. Na de inval in Irak door de VS hebben de Koerden hier verregaande autonomie verworven, een positie die ook de Koerden in Syrië nu trachten te bereiken.
Kris Janssen studeerde Arabisch in Caïro en bezocht Syrië zeven keer, de laatste keer in juni van dit jaar: “De positie van de Koerden is een goed voorbeeld van wat het conflict in Syrië zo ingewikkeld maakt”, zegt hij. “Als de Koerden een volk zonder staat zijn, dan is Syrië een staat zonder volk. Syrië telt twintig miljoen inwoners, waaronder Christenen, Druzen, Soennieten, Sjiieten, Alawieten (een Sjiitische afsplitsing waartoe president Bashar Al-Assad en vele hooggeplaatsten behoren), Armeniërs, Koerden en ook nog eens vele Palestijnen die vaak al tientallen jaren in Syrië wonen.” Alsof dit nog niet moeilijk genoeg is, leven de verschillende etnische en religieuze groepen in heel Syrië door elkaar. “Elke groep heeft zijn eigen belangen te verdedigen en vecht om verschillende redenen tegen of net voor het regime, of probeert zich neutraal te houden”, besluit Kris Janssen.
Autonoom Koerdistan
In het begin van het conflict bleven de Koerden zoveel mogelijk neutraal. Ze vielen zelf niemand aan, maar als rebellen of regeringstroepen hun wijken, dorpen of steden betraden, werden ze onder vuur genomen. Sinds afgelopen zomer is het conflict tussen Koerden en jihadisten geëscaleerd. De Koerden proberen het hele noordoosten van Syrië, dat grotendeels door Koerden bewoond wordt, onder hun controle te krijgen. Aangezien het Syrische regime in 2012 haar troepen uit bijna heel Koerdistan terugtrok, vormt dit deel van Syrië het toneel voor het bekendste voorbeeld van ‘rebel infighting’: opstandige groepen die tegen elkaar vechten i.p.v. tegen het regime.
Het is opmerkelijk hoe weinig verweer de, in dit deel van Syrië veelal extremistische, rebellengroepen tegen de YPG hebben. In de loop van september en oktober veroverden de Koerden gestaag dorp na dorp waardoor het op 26 oktober zelfs de grenspost van Yarubia, de belangrijkste grenspost met dat deel van Irak waar ook Koerden wonen, kon innemen. Alleen al tussen 2 en 4 november veroverde de YPG nog eens 19 dorpen en op 5 november werden voor het eerst ook dorpen ingenomen die niet door Koerden worden bewoond. Hoe het conflict in Syrië uitdraait is hoogst onzeker, maar de Koerden zullen de autonomie en het terrein dat ze nu veroverd hebben niet vrijwillig uit handen geven, wie ook als 'winnaar' van het complexe conflict uit de bus zal komen.
© 2013 - StampMedia - Jurgen Van den Plas
Dit artikel werd gepubliceerd door De Wereld Morgen op 15/11/2013
