Ingrid de Jonghe heet ze. De dappere en vooral strijdlustige advocate die er acht jaar geleden voor koos om het nu erg succesvolle initiatief TEJO of ‘Therapeuten voor Jongeren’ op te richten. Dat deed ze vanuit haar ervaring in de jeugdrechtbank. “Ik merkte dat er veel jongeren waren met psychische problemen waar eigenlijk weinig aan werd gedaan.”
“Het begon allemaal in 2009”, vertelt de Jonghe gedreven. Zo merkte ze dat er lange wachttijden waren voor jongeren in Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg (CGG’s). “Ik ben aan veel mensen gaan vragen om dingen te veranderen, maar niemand deed dit. Dus heb ik zelf een burgerinitiatief opgestart.”
Dat burgerinitiatief kreeg de naam ‘Therapeuten voor Jongeren’ of kortweg ‘TEJO’. Jongeren tussen tien en twintig jaar kunnen er - met of zonder afspraak - terecht voor therapeutische begeleiding. Die is gratis, anoniem en kort. Het project loopt acht jaar in Antwerpen, maar ondertussen zijn er al elf andere centra actief, onder andere in Gent, Brugge en Mechelen.
De therapeuten bij wie jongeren kunnen langsgaan, doen dit allemaal vrijwillig. “Elke therapeut heeft een praktijk of werkt in een of ander centrum, maar komt enkele uren therapie geven. De vrijwilligers worden ook gescreend. In Antwerpen alleen al zijn er zo’n honderd vrijwilligers.”
Lage drempel
“Mijn plan was om zeer vroegtijdig en preventief een laagdrempelige therapeutische hulpverlening aan te bieden”, vertelt De Jonghe. “Ik geloof erin dat je, als je in een vroeg stadium deskundige hulp kan geven, jongeren snel opnieuw hun kracht kunt teruggeven. Negentig procent van onze jongeren is met een tiental sessies geholpen.”
Als de problematiek echt heel ernstig is, melden de therapeuten van TEJO de jongeren aan bij een tweedelijns hulpverlening. Hier zijn echter lange wachtlijsten. “Maar de jongeren kunnen bij TEJO blijven tot ze werkelijk terechtkunnen bij gespecialiseerde hulpverlening. Wij overbruggen de wachttijd.”
“Negentig procent van onze jongeren is met een tiental sessies geholpen”
Dichter bij jongeren
De Jonghe vertelt dat jongeren zonder ouders, leerkrachten of zonder Centra voor Leerlingbegeleiding (CLB) naar hen toe kunnen stappen voor een goed gesprek. “Omdat we zo dicht bij de jongeren staan, weten we heel goed hoe ze vandaag de dag de wereld beleven. Dit vind ik een enorm voorrecht. De maatschappij moet weten wat jongeren denken en voelen.”
De Jonghe wil met TEJO vooral een zekere ‘stevigheid’ meegeven waarmee de jongeren ook anderen kunnen helpen. “Vorig jaar kwam er een meisje langs dat zwaar gepest werd. Nadat ik de therapie had afgesloten, zag ik haar in september terug verschijnen. Ze zat nog in dezelfde klas, maar ditmaal met enkele nieuwe studenten, van wie ook eentje zwaar werd gepest. Het meisje is voor haar klasgenote opgekomen en vroeg zich nu af wat ze nog extra had kunnen doen. Dan glimlacht je hart”, vertelt De Jonghe enthousiast. “Af en toe zeggen jongeren ook tegen ons: ‘Je hebt ons leven gered’. En soms is het ook wel waar.”
Symptoombestrijding
En wat met de eigenlijke bestaansreden van TEJO? De lange wachtlijsten in de reguliere hulpverlening? Cijfers van de stadsmonitor Vlaanderen tonen dat de wachttijden voor de CGG’s (Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg) over de jaren heen alleen maar zijn toegenomen.
Vlaams Parlementslid Björn Anseeuw gaf volgens een artikel van De Standaard ook aan dat kinderen en jongeren gemiddeld zestig dagen moeten wachten op een eerste gesprek bij een CGG. Het gaat hierbij ook slechts om een verkennend gesprek, waarna de jongeren vaak nog maanden moeten wachten op verdere hulp.
“De reguliere hulpverlening is zeer gefrustreerd. De centra doen hun uiterste best, maar hebben te weinig capaciteit. Ik voel dat in mijn gesprekken”, zegt ook De Jonghe. “We willen aangeven dat het niet langer kan dat zoveel jongeren zich niet goed voelen. Het is een maatschappelijk probleem dat we willen aankaarten."
"Enerzijds heeft er nog nooit zoveel jeugdhulpverlening bestaan, anderzijds is het nog nooit zo moeilijk geweest om de weg ernaartoe te vinden"
Strip
TEJO wil enerzijds op een directe manier het probleem aanpakken door therapie te voorzien voor jongeren, maar anderzijds ook het achterliggende probleem aanpakken. TEJO maakte bijvoorbeeld een strip voor jongeren die vorig jaar gratis in scholen verdeeld werd. “De strip was een boeiend verhaal om jongeren wakker te maken. Dat je, als je echt een heel vervelende ervaring hebt, hulp moet zoeken. En die hulp moet natuurlijk te vinden zijn, maar dat is weer een ander verhaal.”
TEJO wil haar focus volgend jaar meer naar het structurele probleem verleggen. “De bedoeling is dat we in 2018 echt een beweging worden en dat er een en ander gaat bougeren. Enerzijds heeft er nog nooit zoveel jeugdhulpverlening bestaan, anderzijds is het nog nooit zo moeilijk geweest om de weg ernaartoe te vinden.”
“Ik denk dat de jeugdhulpverlening heel anders kan georganiseerd worden. Toch moet niet enkel de structuur, maar ook onze attitude veranderen: de samenleving moet op een andere manier met jeugdhulpverlening omgaan. We willen vooral een signaalfunctie hebben en aangeven dat er hulpverlening ontbreekt”, besluit De Jonghe.
