(Erasmix) Tom Naegels heeft als schrijver titels als Los en Volk achter zijn naam staan. In de zomer van 2011 volgde hij Filip Verhoest op als ombudsman van De Standaard. Hij is daarmee ook de enige ombudsman bij een krant in België. Wat doet hij juist?
De ombudsman is bij geschreven pers een relatief nieuw fenomeen. Het ontstond in de jaren twintig van de vorige eeuw. De ombudsman moet nagaan of een krant haar eigen normen haalt. Het idee kwam in de jaren zestig uit de Verenigde Staten en Canada, maar is deels afgeschaft om budgettaire redenen. De Standaard is in België de enige krant die een ombudsman heeft.
Kritische lezers
Een ombudsman heeft twee functies volgens Naegels: hij moet intern kritiek formuleren en hij moet op de kritiek van de lezers antwoorden. Je kan je al voorstellen dat het geen graag geziene persoon is op de redactie. Naegels zegt terecht dat niemand graag kritiek krijgt. En aangezien journalisten vaak een behoorlijk ego hebben, kunnen zij allesbehalve lachen met de kritiek op hun artikels. Ook verstoort een ombudsman het 'wij tegenover de rest van de wereld'-gevoel dat elk bedrijf, en zeker een redactie, probeert te creëren. Ten slotte is het als krant niet vanzelfsprekend om als enige een ombudsman te hebben. Je lijkt dan immers als krant toe te geven dat je fouten maakt. Dat is niet evident in de concurrentiestrijd met andere kranten.
Sensatie
Omdat lezers steeds kritischer worden, krijgt Naegels behoorlijk wat mails toegestuurd. De klachten van de lezers die de ombudsman moet behandelen, hebben meestal te maken met sensatie en vooringenomenheid. Vaak berichten journalisten over allerhande onderwerpen op een sensationele wijze. Op die manier willen ze de lezer emotioneel raken. Vroeger was er een groot verschil tussen Het Laatste Nieuws en De Standaard, Het Laatste Nieuws berichtte veel sensationeler.
Emoties
Tegenwoordig wil iedere berichtgeving de aandacht van de lezer trekken met behulp van emoties, waardoor het verschil in berichtgeving tussen Het Laatste Nieuws en De Standaard kleiner wordt. De grote vraag is, volgens Naegels, waar je de grens legt. Klachten over vooringenomenheid zoals bijvoorbeeld negatieve berichtgeving over het pauselijk bezoek aan Duitsland komen veel voor, maar zijn niet met een simpele mail op te lossen. Het is belangrijk dit geval per geval te bekijken en zo telkens een passende oplossing te vinden.
Allochtonen, Joden en gelovigen
Als maatstaf voor moeilijke kwesties kijkt hij naar wat de lezers aanvaarden. Het zou vanzelfsprekend zijn dat je naar de deontologische code kijkt, maar die biedt weinig houvast in concrete gevallen. Volgens Tom Naegels zijn er vier moeilijke kwesties. De eerste kwestie is de representatie van groepen of mensen, bijvoorbeeld Roma, allochtonen, Joden, Vlaamsgezinden, gelovigen. Vaak voelen deze groepen zich verwaarloosd omdat ze zich niet aangesproken voelen door de krant.
Blank en hoger opgeleid
Naegels geeft hen soms gelijk, de krant is inderdaad het product van een selecte socio-economische groep. "Ik ben het prototype van De Standaard-lezer: blank, seculier, tussen 20 en 50, hoger opgeleid. De Standaard reflecteert mijn wereldbeeld." Hij voegt er wel aan toe dat er geen goede oplossing mogelijk is zonder het referentiepunt, de 'ijklezer', te verleggen.
Vragen aan betrokkenen
Het tweede probleem is framing. Zodra een journalist een bepaalde zienswijze over een onderwerp in zijn hoofd heeft en dit kan al door de wijze waarop hij gebrieft is, is hij geneigd om elementen die niet in dat verhaal passen, te negeren. De simpelste manier om dit probleem te vermijden in de toekomst is als journalist vragen te stellen aan de betrokkenen in plaats van uit te gaan van de veronderstelling 'dat het zo wel zal zijn'.
Klikzuigers en andere monsters
Ten derde is er de realiteit dat er steeds meer nieuws wordt overgenomen van andere media zonder dat er een dubbelcheck gebeurt, vooral online. Dit is een gewoonte die Naegels er absoluut uit wil krijgen. Het overnemen van nieuws gebeurt vooral bij faits divers. Deze berichten ondermijnen de geloofwaardigheid van media, maar hen elimineren is in conflict met bedrijfseconomische logica. Zo gaat het vaak om berichten die 'klikzuigers' zijn en daardoor mooi figureren in onderhandelingen met adverteerders: 'onze site/berichten werden zo vaak aangeklikt'.
Sms'jes van Leterme
Tot slot ervaren alle kranten druk van andere media. Wanneer Story bijvoorbeeld schrijft over pikante sms'jes van Leterme, kunnen de kranten toch niet achterblijven? Alhoewel het onderwerp misschien niet past in het profiel van de krant, zal ze toch sterk overwegen het onderwerp op te nemen. Want als alle andere kranten erover berichten en jij niet, dan verwijten je lezers je misschien dat ze niet op de hoogte waren van de dingen die zich afspelen in de actualiteit, terwijl informeren net de taak is van een krant.
© 2012 – Erasmix - Hannelore Theunis
Dit artikel werd gepubliceerd door Nieuws.be op 22/02/2012
Dit artikel werd gepubliceerd door Jongerenplaneet.be op 22/02/2012
