[Trein der 1000, dag 1] Franse hiphop en zweetvoeten

Zevenhonderd leerlingen van 26 scholen stapten dinsdag op de Trein der 1000, richting de voormalige concentratiekampen Auschwitz en Birkenau. Op deze trein bevinden zich ook onze reporters Heleen (25) en Jeroen (23), die verslag zullen uitbrengen van deze herinneringsreis. Vandaag berichten ze in woord en beeld over de lange reis naar Polen. 

Vreemd hoe je gewoon raakt aan het ritme van de trein. Mijn internetverslaafde zelf had nochtans moeite met het idee van 30 uur op een trein zonder wifi. Dat blijkt al bij al nog mee te vallen dankzij de verscheidenheid aan gebeurtenissen aan boord. Er heerst een opgelaten sfeer. Overal is er muziek te horen en de jongeren springen, zingen, rappen en dansen in het wilde weg. De gangen zijn versierd met plastieken bloemen en post-it notes vol grappige opmerkingen. Het aroma van zweetvoeten en andere kwalijke geurtjes moet je erbij nemen.

Even zag het ernaar uit dat de trein der 1000 de trein der 999 zou worden toen één van de deelnemers bij de halte in Groothertogdom Luxemburg lukraak in een auto sprong om zich van alcohol te voorzien in de plaatselijke nachtwinkel. Tegen dat zijn verdwijning opgemerkt werd, spoorde de trein al tientallen kilometers verder. Dankzij het kordate optreden van de treinbegeleider werd de onfortuinlijke jongeman naar de eerstvolgende trein geleid en konden we onze reis alsnog samen voortzetten.

Op zoek naar verhalen

Een minuscuul compartiment delen met vijf anderen, echt comfortabel is het niet, maar het heeft zijn charmes. Al ben ik blij dat ik af en toe een wandeling door de 400m lange trein kan maken. Niet zomaar een wandeling, ik ben op zoek naar verhalen.

Helemaal aan de andere kant van de trein ontmoet ik Helena (12). Ze is één van de Portugese jongeren die in Brussel op de trein stapten. Ondanks haar jeugdige leeftijd heeft ze zich zo goed mogelijk proberen voor te bereiden door boeken te lezen en films te kijken. "We moeten nog les krijgen over de Tweede Wereldoorlog, dus ik hoop er nu al veel over te leren”.

Een radioshow vanop de trein

Wat verderop loop ik langs een geïmproviseerde radiostudio. In de kamer ernaast zitten Sander (22) en Jonas (22). Het is kwart voor negen 's morgens en ze maken zich klaar om aan een nieuwe radioshow te beginnen.

Sander denkt dat vooral de stilte in de kampen aangrijpend zal zijn. "Als je daar zelf loopt, is het toch anders", denkt hij. Volgens Jonas zal die stilte wel meevallen. "Er lopen daar veel mensen rond, dat zal de stilte wel doorbreken." De radiohosts doorbreken zelf ook de stilte op de trein: samen met hun medestudenten van de Artesis Plantijn Hogeschool werken ze aan een uniek live- radioproject.

"We hebben ons al heel erg geamuseerd", aldus Jonas. "Als je door de gangen loopt, hoor je dat de radio toch overal opstaat. We hebben al veel toffe reacties gehad." Al voelt Sander zich een beetje als aapjes in een kooi. "De mensen blijven meestal even staan kijken, maar dat vinden we niet erg. Ze mogen altijd een plaatje komen aanvragen!"

De studenten radiojournalistiek proberen hun luisteraars zoveel mogelijk bij het project te betrekken. Zo geven ze workshops waarin de reizigers zelf met radio aan de slag kunnen. "Radio maken op een trein is een uitdaging. Het is allemaal wat primitief, af en toe valt de stroom wel eens uit, maar het is zeker een succes."

Een slag in het gezicht

Rond de middag kom ik een groep Italianen tegen. Er valt moeilijk naast te kijken: ze hebben Italiaanse vlaggen rond hun schouders gedrapeerd. "Italië heeft een moeilijke relatie met de Tweede Wereldoorlog", vertelt Francesco (25). "Onze geschiedenisboeken zijn gekleurd door de gebeurtenissen. Ik wil vooral zelf op zoek gaan naar de waarheid." Volgens Francesco is de trein de beste manier om naar Auschwitz te reizen. "Het is veel eenvoudiger om contacten te leggen op een trein dan op een bus of vliegtuig. Ik heb al Portugezen, Duitsers en Belgen ontmoet. Het is geweldig om al die culturen samen te zien komen!"

Francesco aarzelt geen moment als ik vraag of hij emotioneel gaat zijn in Auschwitz. "Ik denk niet dat ik het droog ga houden, nee. Ik stel me voor dat deze ervaring een slag in het gezicht zal zijn, maar ik ben er klaar voor”.

Francesco's woorden blijven nog nazinderen in mijn oren. Ik hoop dat ikzelf ook klaar ben voor wat er allemaal op mij af zal komen. Alles lijkt plots in een stroomversnelling te komen. Eén nachtje nog, en dan zijn we in Auschwitz.

Wil je de gezichten achter de verhalen kennen, bekijk dan deze Vine:

© 2015 - StampMedia - tekst en Vine: Heleen Vanschoenwinkel, foto's: Jeroen Janssens