Tussen fantasie en werkelijkheid met Chagall

De Koninklijke Musea voor Schone Kunsten in Brussel zijn er samen met de kleindochter van Chagall in geslaagd om meer dan tweehonderd werken van New York tot Japan bijeen te brengen. Het resultaat: een prestigieuze overzichtstentoonstelling van de levenslustige kunstenaar Marc Chagall.

Dankzij de chronologische opbouw van de tentoonstelling ontdek je dat de sfeer die de schilderijen uitademen, afhankelijk is van waar en wanneer Chagall schilderde. In zijn jonge jaren in Rusland haalde hij vooral inspiratie uit joodse verhalen. Hij heeft zijn joods-Russische afkomst nooit verloochend.

Na zijn verhuis naar Frankrijk werden landschappen, bloemen en de zon zijn geliefkoosde onderwerpen. Hij schilderde met een bonte mengeling aan felle kleuren. Tijdens zijn Franse periode maakte hij kennis met verschillende avant-gardestromingen. Hij maakte er een mix van en creëerde een geheel eigen stijl, al lijkt het kubisme op het eerste gezicht wel de meest flagrante stroming. In de eerste zaal van het museum in Brussel wordt dat meteen duidelijk. Het schilderij 'De verleiding' is hier een schoolvoorbeeld van.

Tweede Wereldoorlog

Een rode draad die verschillende periodes overstijgt, is de liefde voor zijn vrouw en muze Bella. Ze vertegenwoordigt de liefde in verschillende werken, zoals in het schilderij ‘De Wandeling’ . Het prijkt niet toevallig op de affiche van de tentoonstelling.

Chagall treedt vaak buiten zijn eigen wereld om zich te verliezen in een droomwereld. Zijn kunst krijgt zo iets poëtisch, alsof een kind hem een droom influisterde die hij omzette in een schilderij.

Tijdens het Interbellum en WOII, toen het door Chagall gevreesde antisemitisme hoogtij vierde, schakelde hij over op donkere tinten zoals paars en zwart. Zijn werk werd een pak somberder, maar nooit echt pessimistisch. Hoewel hij tijdens zijn bijna 98-jarige leven veel meemaakte, drukken zijn schilderijen hoop en een ietwat naïef geloof in het goede van mensen uit. Het draait allemaal rond die boodschap. Vormen en kleuren zijn allesbehalve realistisch, maar dat interesseerde Chagall niet.

Verschillende kunstvormen

Dat een schoenmaker bij zijn leest moet blijven, daar trok Chagall zich niets van aan. In zijn latere carrière koos hij andere kunstvormen. Zo zorgde hij voor kostuums, decors en muurschilderingen in het Joods Theater in Moskou. Met projecties en echte voorstudies geeft de expo een bescheiden impressie van hoe dat theater eruitzag.

Zijn pronkstukken zijn echter de reusachtige plafondschildering in de Parijse Opéra Garnier en een muurschildering in de Metropolitan Opera in New York. De KMSK hebben enkele ontwerpen daarvan kunnen bemachtigen, al hangen ze slechts in een obscure uithoek van het museum. Chagall waagde zich zelfs aan glas-in-loodramen, onder meer bij de Verenigde Naties in New York. Daarover wordt in Brussel helaas met geen woord gerept.

Op latere leeftijd begon Chagall grote schilderijen te maken waarin hij zijn hele leven verwerkte. Zijn chassidisch joodse geloof, de liefde voor zijn Wit-Russisch geboortestadje Vitebsk, zijn viool, het vrouwenlichaam, dieren en natuurlijk zijn vrouw Bella: het komt allemaal nog eens terug. Eén ding staat buiten kijf: om de kunst van Chagall echt te begrijpen, is er veel fantasie nodig.

© 2015 – StampMedia – Vincent Kwanten