Vrijdagavond 24 april hield Slam‘t Stad zijn finale in de Antwerpse Bourlaschouwburg. Rijm en poëtische verzen, vol wil en hunkering naar verandering, maar ook soms een woordkunst vol heimwee naar het verleden en expressie van allerlei emoties, weergalmden in de prachtige Bourla.
De schouwburg met wereldfaam was goed gevuld met een verrassend gemengd publiek. Jong en oud, van verschillende culturele achtergrond, zaten kriskras door elkaar in de rood fluwelen zetels. Dit was een bijzondere avond … niet in het minst voor de vijftig kersverse slammers!
“Ik en mijn stad”, “De wijk” en “Mijn stad”, in deze rondes gingen de vier teams elkaar te lijf met slam poetry.
Slam: een populaire vorm van expressieve dichtkunst
Jongeren, maar ook ouderen (team West) brachten een combinatie van voordracht, dichtkunst en performance en dat maakt van slam een bijzondere dichtkunst die meer en meer opduikt in verschillende wijken van grootsteden.
Slam komt van het Engelse “to slam = smijten, slaan”. Het is eigenlijk een moderne vorm van voordracht van poëzie. Slamdichters of “slammers”, gaan tijdens een poetry slam op een podium de uitdaging aan om elkaar met woorden te “verslaan”. Er wordt als het ware met woorden “gesmeten”, je krijgt als toeschouwer het gevoel dat alles “eruit wordt gegooid”. De slammers willen wel en wee met je delen, hun verleden, heden en toekomst. Soms met een humoristische toets, maar toch steeds met een vleugje dramatiek en sarcastische ondertoon, een moraal.
Mike Van Alfen is één van de vele toeschouwers die over zijn interesse in slam en deze opvoering vertelde: “Ik hou enorm veel van poetry en van slam. Ik heb vroeger gewerkt voor een organisatie in Amsterdam die zich bezighield met hiphop, dus ik ken wel wat van het genre. Ik wil me laten verrassen en ik vind het een leuk idee dat vanuit de wijken van de stad een soort “battle” wordt georganiseerd. Een wedstrijd om te kijken welke wijk de spannendste slam over ’t stad kan vertellen. Het wordt sowieso een boeiende avond”.
Slam’t Stad is door Demos vzw, Mama’s Open Mic en Urban Woorden in het leven geroepen als sociaal-artistiek initiatief om de slammers een stukje van zichzelf te kunnen laten zien en te ontdekken. Voor jongeren en ook ouderen is dit vaak dé manier bij uitstek om zichzelf te drukken. Belangrijk hierbij is het vertrouwen en de band die ze opbouwen als team.
© StampMedia/ENTER festival Reporterslabo 2015
“Het is de nieuwe poëzie van de toekomst”
Fikry El Azzouzi, columnist-schrijver met Vlaams-Marokkaanse roots, en o.a. bekend van “Drarrie in de nacht” beet de spits af met een slam “Relatief”. Een scherpe uithaal naar een maatschappij waar volgens hem alles relatief is geworden. Voer om over na te denken.
Fikry is een grote voorstander van slampoetry, ook hij heeft als tiener gerapt en geslamt met zijn “drarrie” uit de wijk: “… toen was het nog allemaal veel minder gestructureerd en georganiseerd”, zegt hij. “Gelukkig is daar nu verandering in gekomen.” Zijn laatste boek is ook met een slamachtig ritme en stijl geschreven, “omdat ik daar van hou, voor mij is Slam de nieuwe poëzie en heeft een grote toekomst!” Fikry draagt dit project van het ENTER festival dan ook in zijn hart. “Ik ben erg benieuwd naar het verloop van de avond en de winnaars !”
De teams en hun verscheidenheid
De vier teams werden samengesteld en begeleid door ervaren woordkunstenaars: Noord (Eilandje, Spoor Noord, De Coninckplein), Oost (Borgerhout en Deurne), Zuid (Kiel, Hoboken, Wilrijk) en West (Linkeroever). Zij gingen de uitdaging aan om elkaar te verslaan in een “battle” van woorden en expressie. Wekenlang werden zij gecoacht en volgden zij workshops van bekende slammers. Op deze avond stapten de meeste slammers voor het eerst in publiek op.
De teams zijn moeilijk met elkaar te vergelijken. Elk team had haar bijzonderheid, kracht of zwakte. Zo bestond team West (Linkeroever) vooral uit oudere slammers die de nostalgie, jeugdherinneringen en het afscheid nemen van dierbaren naar voor brachten bijvoorbeeld.
© StampMedia/ENTER festival Reporterslabo 2015
Team Noord (Dam, Seefhoek) viel op door de eenvoud van hun performance en hadden ijzersterke teksten.
Team Oost (Borgerhout, Deurne) en Zuid (Kiel) waren aan mekaar gewaagd in die zin dat ze dichten of rappen afwisselden met zang en voordrachten in het Engels of een speciaal dialect, zoals … het West-Vlaams. Hun teksten waren niet altijd literair even sterk, maar meestal to the point en erg herkenbaar voor jong en oud, man en vrouw, Vlaming en Vlaming met een migratieachtergrond.
Laure De Wit, een toeschouwer en fan van een welbepaalde slammer: “Het is de eerste keer dat ik op een slam event ben. Ik ben hier voor een vriendin van mij, Lies Van den Hende. Zij doet mee met team Oost, dus ik ga voor haar supporteren”.
Camille Vanlerberghe is één van de deelnemers van team Oost, ze vertelt dat ze muziek studeert aan de jazzstudio in Antwerpen en dat ze zo in contact is gekomen met Slam ’t Stad. “Ik heb al wel op enkele podia gestaan, maar hier in de Bourla … da’s echt wel een immens “zotte” ervaring. Ik ben heel blij dat ik de kans heb gekregen om dankzij het ENTER festival hier te mogen staan”.
Het Slamproject was een hele ervaring, enorm leerrijk. Camille voegt er graag aan toe dat “de coaching van Seckou Ouologuem voelde steeds aan als thuiskomen, de workshops waren echt een familiegebeuren. Wij hebben echt vrienden voor het leven gemaakt”. Voor Camille is slam 90% van wat ze doet, “de rest is gewoon eten en slapen”, zegt ze lachend.
Voor Frits Schetsken van team West is het anders gegaan. “In een of andere seniorenbrief stond dat ze mensen zochten die gedichten konden voorbrengen. Ik ben al meer bezig geweest met gedichten dus ik dacht :”wie weet is dit wel iets voor mij”. Zonder maar iets te weten van slam. Niemand van ons team had ooit al van slam gehoord. Ik heb al vaker op een podium gestaan, soms met succes en soms met vreselijke afgang. Dit was echt wel een soort van revanche”.
De coaches van de teams, de host’s en de juryleden verdienen een eervolle vermelding voor hun intensieve samenwerking.
“Jongeren verdienen het om gehoord te worden”
“De laatste twee weken begon het enthousiasme te stijgen” zegt Yannick Moyson, de coach van het team Noord. “Er was ook wat stress, maar ze zijn er klaar voor.” Team Noord is een heel verscheiden groep die één passie deelt, de passie voor het woord. Ze schrijven heel vaak, maar staan ook zelf op het podium, al voor dit project. Jongeren verdienen het om gehoord te worden”, vertelt een enthousiaste Moyson: “Vanavond zijn ze allemaal winnaar!”
© StampMedia/ENTER festival Reporterslabo 2015
Muziek en zang als intermezzo
Verschillende artiesten, lyrische en muzikale talenten maakten hun opwachting zoals de Antwerpse MC’s Mon & Droge Piet en Gloria Boateng, een vrouwelijk hiphoptalent die reeds deelnam aan Humo’s Rock Rally. Deze finale-avond had een goede mix van muziek en woord. Slam kan best zwaar te verteren, als alle rondes achter elkaar opgevoerd worden.
“Welcome to the housecat-lovers society!” Met dit raak nummer sloten Sam Renascent en zijn bandleden hun optreden af. Een fijne verwijzing naar een krantenartikel van anderhalf jaar geleden over de Vlaming die meer zou houden van zijn huisdier dan van migranten! Dit was voor sommigen even slikken in een week van actualiteiten waar vluchtelingen, op zoek naar een beter leven, het leven hebben gelaten in de Middellandse Zee en waar men zich de vraag kan stellen wat een mensenleven waard is voor ons.
Team Zuid de grote winnaars
Uiteindelijk was het team Zuid die de jury en het publiek wist te overtuigen en als grote winnaar uit de bus kwam. “Ze wisten eenieder van ons te raken met hun persoonlijke en oprechte pleidooien voor vrije meningsuiting, een anti-racistische samenleving, vrije keuze van klederdracht en het gewoon-zijn van iedereen in Antwerpen.” Ook de Foodie slam kreeg bij nogal wat toeschouwers bijval. Shari en Jean-Marc, supporters van team Oost: “We zijn al naar Mama’s Open Mic geweest, een van de sponsors hier. We houden wel van slam. Foodie van team Zuid vonden we het beste. Ook team Oost kon ons bekoren. Team West met die oudere mensen was wat anders, maar ook leuk”.
© StampMedia/ENTER festival Reporterslabo 2015
Voor de andere teams was er een bewondering van de juryleden en er werd ook eerlijke feedback gegeven, zoals voor Team Noord: “… jullie zou meer als groep moeten kunnen optreden.” Uiteindelijk was voor elk team de deelname aan dit project een overwinning op zich. Ze waren allemaal één voor één ‘de Ster van de avond’. Een ervaring om nooit meer te vergeten.
Voor Samira van team Zuid (Engelstalige slam’ster) is het zuivere poetry: “je diepste gevoelens en gedachten die je blij maken, die je boos maken, alles wat op je hart ligt, in woorden gieten. Vanuit je hart spreken om met andere mensen een verbinding te maken, een band te voelen”. Ze slamt in het Engels terwijl haar moedertaal het Nederlands is en ze een Arabische achtergrond heeft, maar het Engels is haar gevoelstaal. Ze zegt ook dat het voor het team Zuid niet belangrijk was om te winnen, ze wilden zichzelf doorheen het proces beter maken. Hun coach heeft ook pas de laatste twee weken verteld dat er waarschijnlijk een prijs aan verbonden is. Ze wilden vooral hun verhaal doen en het publiek vermaken en dat is ook gelukt.
“Ik ben tevreden met wat ik te horen kreeg. Ik ken iemand van team West, de oudjes, … maar ook de jeugd deed het goed. Ik ben verbaasd over het schrijverstalent van de deelnemers, er is vast veel voorbereiding aan vooraf gegaan. Ritme houden is ook heel belangrijk. Slam doet me wat denken aan de teksten van Willem Vermandere. Dat is ook gekapt, het zijn geen volzinnen. Willem Vermandere was eigenlijk een rapper avant la lettre.”, vertelt Marc, een toeschouwer.
Zo zie je dat de poëzie van klassieke auteurs kan samenvloeien met moderne rap en slam, heden en verleden, oud en jong, … kunnen een mooi evenwicht vormen in woordkunst. We zijn benieuwd wat de toekomst zal brengen en of een nieuwe vorm van poëzie geboren is.
