‘Visitors’: rustgevende poëzie met beangstigende boodschap

Onze reporters brengen een week lang verslag uit vanop het Film Fest Gent. Helena (18) was onder de indruk van ‘Visitors’, een poëtische prent van regisseur Godfrey Reggio. “Achteroverleunen en meevaren met de voorbijglijdende zwart-zilverwitte beelden is de enige optie.”

‘Visitors’ is een 87 minuten durende confrontatie tussen beeldscherm en toeschouwer. Wacht vooral niet op een verhaal of een aanwijzing van wat de bedoeling is. “Deze film dient niet om iets uit te leggen of om te entertainen, het is louter poëtische cinema”, aldus regisseur Godfrey Reggio. Achteroverleunen en meevaren met de voorbijglijdende zwart-zilverwitte beelden is de enige optie.

Godfrey Reggio regisseerde in het verleden de Qatsi-trilogie (‘Koyaanisqatsi: Life out of balance’, ‘Powaqqatsi: Life in transformation’ en ‘Naqoyqatsi: Life as war’). Experimentele documentaires over hoe de consumptiemaatschappij de wereld ten onder brengt. Een uitspatting van kleur en licht, een ode aan natuur en cultuur, een statement tegen de industrie.

Het feit alleen al dat ‘Visitors’ gefilmd is in zwart-wit maakt het veel rustiger dan de trilogie. Traag wordt er ingezoomd op een persoon geportretteerd op een donkere achtergrond, en langzaam doven de beelden ook weer uit om plaats te maken voor het volgende personage. Doordat de achtergrond zwart is, lijkt het onderwerp los te komen en wordt het abstracter.

Staren en terugstaren

Met grote, blinkende ogen staren de geportretteerden de toeschouwer aan, doordringend maar zonder emotie. Knipperen gebeurt maar zelden. Er heerst een intieme sfeer: er wordt geen woord gezegd, alles wordt overgelaten aan beeld en muziek. Terugstaren mag en je krijgt er dan ook ruim de tijd voor. Het duurt gemiddeld zo’n 70 seconden voor er een cut is.

Deze film voelt hierdoor aan als een rustgevende meditatie; de bioscoopzaal zwijgt, er hangt een spanning in de lucht, iedereen lijkt in trance te zijn door de lange takes die langzaam voorbijglijden. En dat is net ook wat er aan de andere kant van het scherm gebeurt. Het is alsof er ons een spiegel wordt voorgehouden. De acteurs werden gefilmd terwijl ze naar een scherm kijken of een spelletje aan het spelen zijn. Hierdoor zijn ze zich niet langer bewust van zichzelf, noch van hun gezichtsuitdrukkingen.

Timelapse

De spanning wordt doorbroken door een timelapse van dagen en seizoenen die versneld rond kale gebouwen, verlaten fabrieken en pretparken spelen. De onderwerpen blijven echter onveranderd, enkel de lichtinval en bijbehorende schaduwen bewegen.

Het wordt duidelijk dat de relatie tussen mens en technologie centraal staan in deze film. We zien - wederom op een zwarte achtergrond - handen die iets aan het besturen zijn. De computermuis, tablet en gsm moet je er zelf bij verzinnen. De verstilde beelden zijn begeleid door een compositie van snaar- en blaasinstrumenten van de hand van Philip Glass, ondertussen al zijn zesde samenwerking met de regisseur.

Rustgevend, maar beangstigend

Reggio heeft een uitgesproken visie en een tijdloze stijl. Alles lijkt minutieus uitgedacht en technisch is deze film zeer goed. Er is veel zorg besteed aan de cinematografie die heel uitgebalanceerd en zuiver is. Reggio heeft in het verleden veertien jaar als christelijke monnik geleefd, wat vaak doorschemert in zijn films, en vooral in de meest recente met een precisie waarvan alleen engelengeduld de verklaring kan zijn.

Iedereen kan een eigen betekenis leggen in de film, maar naarmate de film vordert wordt wel steeds duidelijker wat de regisseur eigenlijk wil zeggen. De film op zich is rustgevend, maar de boodschap is beangstigend. Wij zijn slechts toevallige passanten op deze aarde, en alles wat we gecreëerd hebben zal tot stof vergaan.