In 2018 behandelden incassobureaus 12.569 claims van scholen met openstaande facturen van ouders. Inschrijven in een school mag dan wel gratis zijn, ouders betalen vaak nog honderden euro’s aan materiaal en klasuitstappen bovenop de maximumfactuur.
Een maximumfactuur is het maximumbedrag dat kleuter- en lagere scholen mogen aanrekenen voor schoolkosten. Voor gezinnen kan een studietoelage de extra kosten drukken. In Vlaanderen ontvingen afgelopen schooljaar zo’n 364.000 leerlingen een toelage. De school- en studietoelageaanvraag is onlangs vereenvoudigd en daardoor kunnen toelages sneller uitbetaald worden. Ouders kunnen vanaf 1 augustus een aanvraag indienen, maar moeten vaak nog een drietal maanden wachten op de uitkering. Mensen die het geld echt nodig hebben, ontvangen het dus niet voor september.
Incassobureaus buiten houden
In het middelbaar onderwijs is er geen maximumfactuur en lopen de kosten vaak hoog op. Dat leidt vooral bij kansarme gezinnen tot onbetaalde schoolfacturen. Ouders en scholen geven aan dat dit stress veroorzaakt. Daarom lanceerde Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) eind 2016 het project ‘Samen tegen onbetaalde schoolfacturen’ (STOS). Voor het tweede jaar op rij krijgen 45 middelbare scholen begeleiding om onbetaalde facturen te voorkomen en incassobureaus buiten de schoolpoorten te houden. “De scholen die vorig jaar aan het project deelnamen, gaven aan dat ze over onvoldoende expertise bezaten. Door de intensieve begeleiding hebben ze mooie resultaten kunnen boeken. Ze blikken tevreden terug,” aldus Colette Victor, projectcoördinator van STOS.
Ook de ouders worden betrokken in het project. “We vragen aan de scholen om een werkgroep op te richten rond de problematiek. Hierin zit leden van de ouderraad, en op termijn willen we ook mensen met armoede-ervaring erbij vragen. Vaak is het moeilijk is om hen te bereiken, en daarom schakelen we armoedeverenigingen in. Zij kunnen de stem van de kwetsbaren laten horen.” Colette Victor geeft aan dat de ouders hierin geen onbelangrijke factor zijn. “Het is belangrijk voor de leerlingen dat de relatie tussen de ouders en de school gezond blijft.”
Schoolmateriaal te huur
De middelbare school Via in Tienen schreef zich samen met alle middelbare scholen van de stad in voor het project. “Het initiatief kwam van RISO (Regionaal Instituut voor Samenlevingsopbouw, vzw die in Vlaams-Brabant opbouwwerk en buurtwerk organiseert) en Erm ’n Erm (Vereniging waar Armen het Woord Nemen). Deelnemen met andere scholen heeft voor- en nadelen,” zegt Karlien Partyka, leerkracht in de Via. “Soms komt het wat ‘opgelegd’ over, maar aan de andere kant is er wel uitwisseling van expertise.”
De school was bezorgd om het stijgende aantal onbetaalde facturen. “Door aan het project deel te nemen, willen we zoveel mogelijk leerlingen meekrijgen. Want hoe je het ook draait of keert: het onderwijs is niet gelijk. Het is belangrijk om de leerkrachten bewust te maken van de problematiek en te tonen dat armoede een speciale aanpak vraagt.” De leerkrachten hebben tijdens een pedagogische studiedag rond armoede manieren bedacht om lessen zo kostenvrij mogelijk te maken. “In de toekomst zouden we de kosten van een leskoffer voor elektriciteit kunnen spreiden over verschillende jaren. We kunnen de mogelijkheid bieden om materiaal te huren in plaats van te kopen en meer met eigen cursussen werken in plaats van leerwerkboeken van uitgeverijen.”
Groen licht voor nieuwe oproep
Het aantal onbetaalde schoolfacturen is nog niet gedaald, maar ze merken wel al een positieve verandering op. “Iedereen is zich bewuster van de problematiek. De werkgroep die we hebben opgericht bestaat onder andere uit mensen die werken op verschillende niveaus binnen de school: directieleden, leerkrachten, een leerlingenbegeleider van de drie graden en iemand van de boekhouding en het secretariaat. Samen hebben we een aantal punten vastgelegd waar we dit schooljaar nog werk van willen maken, met de andere gaan we volgend jaar aan de slag,” aldus Karlien Partyka.
‘Samen tegen onbetaalde schoolfacturen’ heeft groen licht gekregen om een nieuwe oproep te plaatsen voor volgend schooljaar. “Scholen kunnen zich tot 30 april opgeven. Nadien zitten we samen met de koepels en kiezen we welke scholen in het project zullen stappen. Deze keuze maken we op basis van het aantal scholen per koepel. Er zijn meer katholieke scholen in Vlaanderen dan provinciale- of gemeenschapsscholen, dus die laatste twee zullen minder scholen hebben die deelnemen aan het project,” zegt Victor.
