ZUID-AFRIKA - Criminaliteit blijft ook bijna twintig jaar na de eerste democratische verkiezingen in Zuid-Afrika een groot probleem. In die mate dat een groot deel van de bevolking ervoor pleit om de doodstraf opnieuw in te voeren.
'Vandaag is een 17-jarige student voor zijn school neergeschoten - een normale dag in het zonnige Zuid-Afrika'. Dat is één van de vele berichten op de facebookgroep van Sumayya Mehtar (32). Ze strijdt met sociale media dagelijks voor een veiliger land. Haar oplossing: het herinvoeren van de doodstraf.
Grote, bruine ogen en een van roze lipgloss vergezelde lach stralen op de profielfoto van Sumayya’s eigen facebookpagina. Daarop omschrijft ze zichzelf als 'apotheker', 'blogger', maar ook als 'filantroop'. Sumayya’s laatste baan in Saoedi-Arabië maakte het politieke vuur in haar los: "In dat land kan je als vrouw om twee uur ’s nachts over straat lopen zonder lastig gevallen te worden. Ik stond perplex. In andere landen is er dus nog openlijk leven na zes uur ’s avonds."
Een stap naar verandering
Met de afschaffing van de apartheid in 1994, verdween ook de doodstraf uit de Zuid-Afrikaanse wetboeken. Volgens Sumayya is sindsdien de criminaliteit in het land toegenomen. De facebookpagina van Sumayya (‘South Africans calling for the death penalty’) is een stap om de regering bewust te maken van de criminaliteit. De website is twee maanden geleden opgericht en heeft nu 261 aanhangers. Volgens statistieken van de organisatie Pondering Panda zou dit aantal snel moeten groeien. In februari bleek uit een onderzoek dat drie op vier jonge Zuid-Afrikanen voor een herinvoering van de doodstraf stemde. Daarnaast vond 80% van de jongeren tussen de 18 en 34 jaar dat de criminaliteit in het land toeneemt.
De cijfers zijn niet te onderschatten, vindt Summaya. "De jeugd is een reflectie van de bevolking in het land. En daar heeft de regering naar te luisteren." Volgens Summaya ontkent de Zuid-Afrikaanse overheid wat er in het land speelt. Daarom is ze met haar pagina begonnen. "De overheid vertelt ons steeds weer dat de misdaad in ons land afneemt", argumenteert Sumayya. "Maar elke dag word ik geconfronteerd met inbraken, gestolen auto’s en het dealen van drugs. Ik kan me niet voorstellen dat ik de enige ben die dat ziet." Met een dagelijks bericht over de misdaad in haar woonwijk, laat de jonge vrouw nu haar stem horen. "Als iets in een land moet veranderen, kunnen de inwoners de eerste stap zetten."
Magische knop bestaat niet
Kelly Phelps (34), hoogleraar strafrecht aan de Universiteit van Kaapstad, staat kritisch tegenover een herinvoering van de doodstraf. Naast het feit dat het verbod constitutioneel is vastgelegd, is de consequentie van de straf een utopie. "Men denkt dat misdaad is toegenomen na het einde van de apartheid. In werkelijkheid werd er indertijd niet correct gedocumenteerd." Ee bestaat volgens Phelps geen verband tussen de aanwezigheid van criminaliteit en het al dan niet bestaan van de doodstraf. Studies in andere landen zijn daarover ook niet eenduidig. Dat de Zuid-Afrikaanse bevolking het idee niet los kan laten, staat wel vast. "Het leeft altijd in onze maatschappij, dat verandert nooit. Mensen voelen zich onzeker over de criminaliteit en zoeken verwoed naar een oplossing. Maar een magische knop die alles beter maakt, bestaat niet."
Een schreeuw om de doodstraf leidt volgens Phelps tot niets. In haar optiek moet het probleem anders worden aangepakt. Maatschappelijk werkers en rehabilitatie- en preventieprogramma’s vormen volgens haar de kern. "Het is geen populaire politieke boodschap", betreurt Phelps. "Het kost geld en het is geen snelle oplossing. Maar de doodstraf druist tegen alle mensenrechten in. Fouten kunnen niet worden teruggedraaid en elk sprankje hoop voor een individu gaat verloren. Ieder mens heeft het recht om te leven."
Oog om oog
Dit emotionele argument tegen de doodstraf doet Sumayya, die in Saoedi-Arabië openbare executies heeft bijgewoond, weinig. "Als je een man vermoordt, vernietig je een hele familie", zegt ze. "Een zoon verliest zijn vader en een vrouw haar echtgenoot. Dan moet je de consequenties kunnen dragen." Medelijden heeft ze tijdens een executie dan ook nooit gevoeld. Voor haar is het oog om oog. Saoedi-Arabië heeft voor Sumayya de magische knop waarvan Phelps het bestaan categoriek ontkent. "Daar worden mensen ingehaald door de wet. En dat is exact waarom het land zo goed functioneert", redeneert ze.
© 2013 - StampMedia - Myron van der Velden
Dit artikel werd geschreven in het kader van het journalistieke trainingsprogramma Beyond Your World.
Dit artikel werd gepubliceerd door De Wereld Morgen op 07/06/2013
