Eduardo Hiiboro Kussala (53) is de katholieke bisschop van de Tombura-Yambio regio in Zuid-Soedan. Sinds de Zuid-Soedanese burgeroorlog is hij een centrale figuur in de onderhandelingen met rebellen en politieke leiders. Midden augustus was hij in België als spreekbuis voor het Zuid-Soedanese volk, het ideale moment om te peilen naar de crisis in zijn thuisland.
De huidige situatie in Zuid-Soedan is een combinatie van verschillende factoren. De bevolking leeft door de constante chaos in angst en onzekerheid. Diensten werken niet zoals zou moeten en basisgoederen zijn voor de meeste inwoners te duur. Daarnaast proberen rebellengroepen en politici de macht naar zich toe te trekken, zonder rekening te houden met de noden van de gewone burger.
“De grootste slachtoffers van hun hebzucht zijn kinderen, vrouwen en ouderen. Zij worden op allerlei manieren misbruikt door zowel rebellenleiders als corrupte politici”, vertelt Eduardo Kussala. De meerderheid van de populatie zijn jongeren die onderworpen zijn aan manipulatie door de machthebbers. “In ruil voor steun krijgen ze allerlei beloftes voorgeschoteld, waardoor ze zich zonder twijfel aansluiten bij de opstand.”
Dan is er nog de migratiekwestie: een drain van jongeren naar vluchtelingenkampen in andere Afrikaanse landen. Daarna proberen ze te vluchten naar Europa, omdat ze toch geen toekomst hebben in Zuid-Soedan.
Ondanks alle gruweldaden is er een positieve kant aan het verhaal. Zo bestaan er, naast individuele initiatieven, ook instellingen die zich voor het volk inzetten, zoals de Katholieke Kerk. De bevolking heeft een groot vertrouwen in de kerk, net daarom is ze zowel een materiële als spirituele steun. “Wij houden ons bezig met sociale diensten in lokale gemeenschappen, omdat ngo’s vaak door het protocol van hun eigen overheid bepaalde risicozones niet mogen betreden”, aldus Eduardo Kussala. “Dan neemt de lokale kerk het werk op zich.”
Om deze diensten te kunnen waarmaken rekenen de kerken grotendeels op steun van het Sudan Relief Fund (SRF) en andere internationale organisaties. Kussala: “Sudan Relief Fund ondersteunt ons initiatief voor onderwijs. Zij voorzien financiering voor de opbouw of heropbouw van scholen, de opleiding van leerkrachten, priesters en kloosterlingen.”
Zo zijn de Katholieke Universiteit van Zuid-Soedan en een aantal lagere en middelbare scholen opgericht met de hulp van het SRF. Want de kerk wil de strijd aangaan tegen het hoge analfabetisme in Zuid-Soedan. “Ongeveer 99 procent van de jongeren in Zuid-Soedan kunnen niet lezen en/of schrijven.”
Bemiddelaar
Tijdens de Zuid-Soedanese burgeroorlog mocht bisschop Kussala de Katholieke Kerk vertegenwoordigen in de vredesonderhandelingen tussen de rebellengroepen, regering en de internationale gemeenschap. De Katholieke Kerk fungeert als een bemiddelaar, omdat de verschillende partijen alleen hun eigen belangen willen dienen in plaats van het grotere geheel te bekijken.
Maar de uitdaging blijft: rebellenleiders confronteren met hun daden. “Soms werd ik uitgenodigd naar een geheime ontmoetingsplaats om met de rebellen te onderhandelen”, vertelt de bisschop. “Ze vertrouwden ons niet en dachten dat we hun schuilplaats gingen lokaliseren. Dan weer vertrouwde de overheid ons niet meer, omdat wij met rebellen gingen praten. Een vicieuze cirkel.” Dankzij deze onderhandelingen heeft de lokale Katholieke Kerk al duizenden jongeren kunnen terughalen uit de bush en ze kunnen verzoenen met hun familie.
Internationale aandacht
Zuid-Soedan is een jonge natie. Het is pas in 2011 dat Noord en Zuid-Soedan uit elkaar gingen. Het land heeft dan ook onvoldoende tijd gehad om een significant aantal vriendschappen te sluiten met andere landen in de wereld en op het Afrikaanse continent. Volgens bisschop Kussala is er weinig internationale aandacht voor de Zuid-Soedanese crisis, omdat de motivatie om Zuid-Soedan verder te helpen nog moet komen. Een tweede complicatie is de verwarring bij de internationale gemeenschap.
Voor de onafhankelijkheid in 2011 heerste er al meer dan vijftig jaar een interne oorlog tussen de Moslimgemeenschap in het noorden en de Christenen in het zuiden. Het kwam als een schok aan toen in 2013 een burgeroorlog uitbrak. “Andere landen begrepen niet waarom wij onder elkaar begonnen te vechten. We hadden toch de onafhankelijkheid gekregen die we wilden?”
Kerk in nood
Tijdens de maand augustus nam Eduardo Kussala even afscheid van Zuid-Soedan om in Europa rond te trekken. Hij was in ons land dankzij het partnerschap met Kerk in Nood, een organisatie die wereldwijd kerken bijstaat in oorlogs- en rampgebieden. Het hoofdkantoor is gevestigd in de Abdij van ‘t Park in Leuven. De bisschop wil Kerk in Nood België bedanken voor de steun in Zuid-Soedan en overtuigen om hun hulp verder te zetten.
“Onderwijs is de sleutel tot vrede en ontwikkeling in een land”, zegt hij, “en op dit vlak is er in Zuid-Soedan nog werk aan de winkel. Daarom wil ik organisaties zoals Kerk in Nood blijven overtuigen om ons te steunen.”
Zijn volgende haltes zijn Den Haag en Berlijn, waar hij met enkele politici uit de regeringen gaat spreken over de situatie in zijn thuisland. “Hierna vertrek ik terug naar Zuid-Soedan om mijn werk ter plaatse verder te zetten.”
