Het aantal jongeren dat alleen woont met begeleiding, is op zes jaar tijd met vijftien procent toegenomen. In 2016 waren er volgens het Agentschap Jongerenwelzijn 1.241 Vlaamse jongvolwassenen die begeleid woonden. In 2010 waren dat er nog 1.088. Ook Emma (18) is één van die jongeren. Zij woont al anderhalf jaar alleen op een appartementje in Antwerpen. Maar is alleen wonen als tiener een droom, of is er een schaduwzijde aan die zelfstandigheid?
Emma verwerkt vandaag nog altijd de breuk met haar familie. Een moeilijke thuissituatie maakt het voor haar onmogelijk om bij haar familie te blijven wonen. Haar leeftijdsgenoten zien die kant van de medaille niet altijd.
Emma: “Ik krijg van leeftijdsgenoten constant de opmerking: 'Je bent sowieso een feestbeest geworden nu je alleen woont.' Maar niets is minder waar. Ik heb geen tijd om vrienden uit te nodigen of om uit te gaan. Ik denk dat veel mensen de druk van het alleen wonen onderschatten. Ik moet elke dag naar school gaan, daarna een maaltijd voor mezelf bereiden en gaan werken. Daarnaast moet ik mijn rekeningen en huishouden in orde brengen. Daarbovenop ben ik ook nog een studente die huiswerk moet maken. Mijn appartement schoonmaken en een bezoek aan de wasserette is voor mij een dagactiviteit. Veel tijd blijft er dus niet over.”
"Er zijn op dit moment nog altijd meer aanvragen dan er plaatsen zijn voor begeleid autonoom wonen"
Volgens Agentschap Jongerenwelzijn is Emma niet de enige in deze situatie. “Er is inderdaad een lichte toename van het aantal jongvolwassenen dat alleen woont”, zegt Peter Jan Bogaert, woordvoerder van Jongerenwelzijn.
“Dat heeft vooral te maken met het extra geld dat het beleid voorziet om begeleidingen op te starten. Er zijn op dit moment nog altijd meer aanvragen dan er plaatsen zijn voor begeleid autonoom wonen.”
Betere oplossingen nodig
“Onnodig.” Dat is hoe Emma alleen wonen in één woord zou omschrijven. “Ik denk dat er betere oplossingen zijn dan een broze puber alleen te laten wonen op zestien jaar. Bij pleegzorg bijvoorbeeld wordt het verwerkingsproces beter ondersteund. Alleen wonen is ook maar alleen. Ik heb geluk dat ik een sterk karakter heb, maar ik kan me voorstellen dat iemand anders het harder te verduren zou krijgen.”
Momenteel wordt Emma geholpen door CBAW. De organisatie staat in voor het betalen van haar huur en helpen haar zelfstandig leven zo goed mogelijk vorm te geven. “Voor de rest moet ik zelf werken om bijzaken, zoals voedsel en onderhoudsproducten, te betalen. Mijn ouders dragen ook hun steentje bij door mij een kleine financiële bijdrage te schenken. Maar zoals ik al eerder zei, heb ik geluk dat ik contact heb met mijn ouders. Bij andere jongeren die alleen wonen ligt dit anders.”
Chaotische thuissituatie
Emma woonde samen met haar ouders en oudere zus tot haar vier jaar. Toen besloten haar ouders te scheiden. “Een normale gezinssituatie heb ik nooit gehad omdat mijn ouders in een langdurige vechtscheiding terecht kwamen. De dagelijkse thuissituatie bestond uit heftige ruzies en geschreeuw. Respect en liefde werd ons niet aangeleerd."
"Als kind besefte ik niet dat geweld verkeerd was. Toen ik ouder werd, realiseerde ik me dat het zo niet verder kon en ik thuis weg moest"
"Mijn mama heeft ook borderline, wat het nog moeilijker maakte om als puber met haar te communiceren. Zij was er van overtuigd dat kinderen op elk vlak akkoord moeten gaan met de ouder. Zo ben ik niet. Ik ben niet bang om mijn mening te verdedigen. Die mening schoot vooral bij mijn mama in het verkeerde keelgat. Zo chaotisch ging het er altijd aan toe.”
De laatste druppel
“Op een bepaald moment besloten mijn ouders om mij straffen op te leggen. Dat begon met mijn persoonlijke spullen te ontnemen en werd uiteindelijk fysiek geweld. Er werd in mijn gezicht gespuugd en in mijn hand gebeten. Zowel ik als mijn zus kregen geen liefde en voelden ons onzichtbaar. Als kind besefte ik niet dat geweld verkeerd was. Het hoorde erbij. Toen ik ouder werd, realiseerde ik me dat het zo niet verder kon en ik hier weg moest.”
Emma’s mama wou dat ze thuis bleef wonen, maar haar papa begreep haar standpunt en betaalde de waarborg van haar eerste kot. “Nadien heeft mijn mama letterlijk mijn valies aan de deur gezet. Bij mijn papa mocht ik enkel langskomen op de dagen dat de rechter had voorgelegd."
Rust gevonden
Momenteel woont Emma in een klein appartementje in Antwerpen. “Het is fijn om een eigen plek te hebben waar je rust vindt. In het begin vond ik de stilte en het ‘alleen zijn’ wel aangenaam maar na enkele maanden begon ik me eenzaam te voelen. Daarom heb ik hulp gezocht bij een life coach. Hij leerde me het principe aan van ‘Ik ben alleen en dat is niet erg.’ Die therapie heeft me veel geholpen.”
"Als tiener die alleen woont, heb je empathische mensen nodig die je aanmoedigen om nooit op te geven"
Ondertussen investeert De Vlaamse jeugdhulp de komende twee jaar in 84 extra wooneenheden voor jongvolwassenen tussen 16 en 25 jaar. In die wooneenheden kunnen vier tot zes jongeren samenwonen (co-housing) terwijl ze op maat worden begeleid door een externe hulpverlener. “De jongere krijgt binnen de contouren van een kleinschalige woonvorm de nodige tijd, ondersteuning, kracht en energie om een volwaardige plek in de samenleving te vinden”, zegt Bogaert.
Contact met ouders
“Ondanks de probleemsituatie is het contact met mijn papa gebleven.” Emma heeft sinds zes maanden ook terug contact met haar mama. “Bij elk afspraakje met haar denk ik dat mijn verdriet verwerkt is. Toch heb ik na elk weerzien last van traumatische nachtmerries. Ik heb nooit hulp gekregen om mijn situatie te verwerken. Misschien heeft dat er iets mee te maken.”
Volgens Bogaert versterkt het Agentschap Jongerenwelzijn ook burgerinitiatieven waarbij vrijwilligers onder coaching van professionals ingeschakeld worden. De inzet van vrijwilligers kan helpen om het netwerk van de jongere te versterken. De voorzieningen krijgen voor de omkadering van deze burgers extra financiële ondersteuning.
Voor Emma is dat netwerk een belangrijk element. Zij raadt jongeren in dezelfde situatie aan om op zoek te gaan naar kwalitatieve vriendschappen. “Je wordt niet beter door je energie en tijd te stoppen in mensen die niet naar je willen luisteren en geen begrip tonen. Als tiener die alleen woont, heb je empathische mensen nodig die je aanmoedigen om nooit op te geven.”
Wees vriendelijk
“Wees vriendelijk tegen iedereen, ondanks alles.” Dat is de eerste les die Emma aan haar kinderen zou geven. “Mensen geven vaak onbedoelde, brutale opmerkingen die anderen kwetsen. Toch moeten we proberen voorzichtig om te gaan met commentaar. Je weet namelijk nooit wat iemand doormaakt.”
Het Agentschap Jongerenwelzijn begint in de tweede helft van 2018 met de opstart van de extra wooneenheden.
Emma is een schuilnaam omwille van privacyredenen.
Dit artikel werd gepubliceerd door Het Nieuwsblad - online op 01/03/2018
Dit artikel werd gepubliceerd door Apen.be op 01/03/2018
Dit artikel werd gepubliceerd door Jongerenplaneet.be op 01/03/2018
Dit artikel werd gepubliceerd door NewsMonkey.be op 01/03/2018
Dit artikel werd gepubliceerd door WAT WAT op 01/10/2018
