“Antwerpen is een vuilnisbelt, dus het is logisch dat ik hier ben.”

Ikzelf, jong, gemotiveerd om duurzaam te leven en vol goede moed om de wereld een beetje mooier te maken, trek op zaterdag mijn stapschoenen aan en verzamel samen met enkele honderden andere vrijwilligers aan de Stormkop in Antwerpen.

Gewapend met een afvalgrijper, een goed paar werkhandschoenen, een afvalzak voor sigarettenpeuken en een afvalzak voor al de rest, trekken we in tien groepen van zo’n vijftig man erop uit om de buurten rond het MAS, het Havenhuis en het Noordkasteel weer afvalvrij te maken. Mijn groep is een diverse groep mensen, elk met een eigen reden om daar te zijn. Zo zijn er gepensioneerde stadsgidsen, die telkens te horen krijgen van toeristen hoe vuil de stad is. Eén van hen is de 61-jarige Marc: “Antwerpen is een vuilnisbelt, dus het is logisch dat ik hier ben.” Anderen komen mee omdat een vriend(in) het vroeg, omdat ze het hun burgerplicht vinden, of omdat ze beseffen dat ze ‘iets’ moeten doen, en dat dit een kleine stap is.

Thomas De Groote, oprichter van River Cleanup, merkt dat er een mentaliteitswijziging aan de gang is. “Mensen willen echt iets doen, ze zien de beelden van het Amazonewoud dat in brand staat, ze zien het plastic overal en zo’n zwerfvuilactie is supertoegankelijk. Je ziet direct resultaat. Je zit buiten, gratis zonnetje erbij en achteraf drink je een pintje met je vrienden. Een leuke manier om zorg te dragen voor de planeet.” De zwerfvuilactie waar ik aan deelnam, is in ieder geval een gezellige boel. Al wandelend en vuil oprapend leer je nieuwe mensen kennen. Je doet rustig een babbeltje, want hebt sowieso al een gemeenschappelijk kenmerk: je wilt je steentje bijdragen aan de planeet. Daarnaast is vuil oprapen met zo’n “grijpertje” gewoon ook enorm leuk.

Uiteraard deel je ook met je mede-wereldverbeteraars welke schatten je allemaal vindt. En jawel, je doet de meest bizarre vondsten. Zo werd er in mijn groep alleen al een plooistoel, een fietsframe, een zes meterslange reddingshaak van een schip, een paar schoenen, een boekentas en een betonschaar gevonden. Dat geeft een heel dubbel gevoel. Langs de ene kant ben je blij dat je zo’n bijzondere voorwerpen vindt, maar aan de andere kant: besef je plots ook hoe schrijnend het allemaal is. Om al die spullen te vinden, moeten mensen ze eerst ook achterlaten. Ze moeten het eerst dumpen in de natuur. Thomas de Groote is onder de indruk: “Het is hallucinant hoeveel afval er gevonden is. Dat is demotiverend, maar het geeft ook weer veel energie en kracht om verder te gaan met de acties.”

Dat is wat River Cleanup doet. Het hele jaar door zetten zij acties op poten met één doel: mensen bewust maken. “De burger is heel vaak degene die koopt en het weer weggooit. We moeten het als maatschappij samen doen en niet enkel één partij. Wij richten ons dus echt op die burgers om hen maximaal te activeren en op een positieve manier te proberen iedereen mee te laten zijn. Er waren heel veel mensen die hier voor de eerste keer opruimden en dat is fantastisch. Dat zijn de leukste mensen, aangezien hun ogen open gaan vanaf het moment dat je afval opraapt. En hoe meer mensen we kunnen bereiken, hoe beter voor de planeet.”

Iets wat begon met één man die uitgedaagd werd om iedere dag tien minuten afval te rapen, is nu River Cleanup. Een organisatie die zaterdag tijdens 48 acties 5.000 vrijwilligers motiveerde om zwerfvuil te gaan rapen. Samen verzamelden die zo’n 60 ton zwerfvuil. De organisatie van River Cleanup blikt terug op een geslaagde dag. “We hadden gedroomd van duizend deelnemers en dat aantal is ook komen opdagen in Antwerpen, dus dat is fantastisch. Ik ben heel tevreden en dankbaar voor iedereen die heeft geholpen,” aldus Thomas De Groote.