Vier Vlaamse jongeren in Oost-Europa. In een voormalig Joegoslavië-land. Macedonië: zo'n 2 miljoen inwoners, met als hoofdstad het aandoenlijk klinkende Skopje. Ze vertegenwoordigen voor België het jongerenpersagentschap StampMedia tijdens een uitwisseling met het gastland, Servië, Kroatië, Bosnië en Spanje. Gedurende een week hopen ze zich in de hoofdstad een beeld te vormen van minderheden, zoals Roma en holebi's, en vooral: hoe als journalist met die mensen om te gaan.
De eerste twee dagen van de uitwisseling staan vooral in het teken van contacten leggen en mekaar leren kennen. Het échte werk start pas op dag 3. Maar hoe steviger de basis, hoe robuuster het werk.
Na een dubbele vlucht over Kroatië zetten we eindelijk voet op Macedonische bodem. Van aan de luchthaven wacht ons nog een halfuur durende busreis en een korte taxirit. Het is moeilijk te vatten hoe iets simpels als een bus- en taxireis de mentaliteit van een land kunnen reflecteren. "Een broebelbus", noemt Maurizio (19) het eerste voertuig. "Een waarvan ik niet zeker was of ie wel kon rijden, tot hij uiteindelijk toch vertrok." Aan een slakkengang een autosnelweg oprijden: in België wordt je gegarandeerd de weg afgeduwd, in Macedonië kijkt niemand op.
Maar het meest kleurrijke van de korte reis luchthaven-hostel, is de taxi. Verf die zo goed als verdwenen is door de zon of talrijke botsingen, blutsen en builen. 5 passagiers, 5 koffers, 5 stukken handbagage: of die wel allemaal in die auto kunnen? "Geen probleem", schokschoudert de vriendelijke, doch nonchalante chauffeur. En inderdaad: in ware Tetris-stijl stapelt hij onze valiezen in de koffer en in al even ware Tetris-stijl stapelen wij ons op de achterbank. Niet helemaal reglementair, zegt u? Ach. When in Macedonia, do as the Macedonians do.
Tijd telt niet
Hoe kort de reis over de weg ook was, toch vormt zich onvermijdelijk een eerste indruk van het gastland. "Bij aankomst op de luchthaven, was mijn eerste indruk: 'Mooi landschap'", vertelt Valerie (22). "Maar nu heb ik wel een gevoel van contrast tussen rijk of arm: je bent hier het een of het ander, er lijkt geen tussenweg." Iets dat, vinden we, bijvoorbeeld duidelijk is aan de gebouwen. Half ingestorte flatgebouwen staan naast nieuwbouw. Modern naast gedateerd.
Nog een impressie: "Tijd is hier een factor die niet telt", vertelt Maurizio. "Iedereen heeft tijd en niets is dringend." Valerie ziet het iets anders: "Ze lijken zich gewoon minder druk te maken om kleine dingen of regels." Nee, het zijn niet enkel Italianen die altijd te laat komen en parkeren waar ze een vrije stoep vinden. En ook hier houden ze een siësta. En geen kleintje.
Charlotte (20) komt echter meteen met een erg diepzinnige opmerking, die er wel 'boenk op' zit. "Wat mij al bijgebleven is: de intieme gesprekken met de gezichten van de échte Balkan-gemeenschap. Ze delen allemaal een verleden vol conflicten, en toch zitten ze hier vreedzaam rond dezelfde tafel." En het is ook zo: deelnemers van diverse landen die vroeger deel uitmaakten van Joegoslavië, gaan met elkaar om als de beste maten. En hun eenheid is ook niet verdwenen: stuk voor stuk praten ze hun eigen taal — Kroaten tegen Serviërs, Bosniërs tegen Macedoniërs — en toch begrijpen ze elkaar perfect. Of hoe eenheid verder rijkt dan grenzen.
Lukraak
De hostel dan. "Lukraak neergeplant tussen twee gebouwen", zoals Maurizio het ziet. "Goeie muziek", zegt begeleider Bert (25), "en ik ben fan van het toffe aquarium in de lobby." Charlotte is vooral onder de indruk van de andere gasten. "Ik had niet verwacht dat iedereen zo spontaan zou zijn", zegt ze. "Vaak kruipt iedereen in een groepje met landgenoten, maar hier mengen de landen zich écht."
De spontaneïteit en openheid spatten er ook van af wanneer alle deelnemers 's avonds naar een hippe bar trekken. Iedereen toost met iedereen. Praat met iedereen. Lacht met iedereen. Voor we het weten, gaan we buiten de spots aan en sluit de bar al de deuren. Goed, natuurlijk zijn we hier niet voor het goedkope bier, de fijne livemuziek en het mooie weer. Dat is allemaal mooi meegenomen, maar uiteindelijk draait het om de uitwisseling.
De eerste dagen probeert iedereen vooral elke naam te leren: niet evident met een overload aan Oost-Europese namen, die je niet begrijpt, laat staan onthoudt. Maar goed, de gemene deler die ons verbindt, maakt namen overbodig: nieuwsgierigheid.
Na de eerste twee dagen is de basis gelegd voor een vlotte en vooral leerrijke samenwerking en uitwisseling. Op de planning staan een lading workshops, uitstappen en presentaties. Of die planning ook overeind blijft de komende dagen, valt af te wachten. Want als begeleider 'Big' Bert één ding aan te merken heeft op het project: organiseren behoort niét tot de sterkste kanten van dit gastland.
© 2014 - StampMedia - Gunther Malin. Foto's: Charlotte Goeyers
Dit artikel werd gepubliceerd door Allesoverjeugd.be op 07/05/2014
