Een week lang trokken jongeren van StampMedia naar Skopje, Macedonië om er te werken rond minderheden. Het werd een week van indrukken en confrontaties, met zichzelf én met het land.
We schrijven intussen ruim een week na onze terugkomst uit Macedonië. De reden dat deze laatste blogpost pas nu komt? Nood aan een afkoelingsperiode, een bezinningsperiode of een reflectieperiode, kies maar. Hoe dan ook was de uitwisseling — en meteen onze eerste keer in Oost-Europa — er een vol indrukken. En confrontaties. We kwamen in contact met minderheden, face-to-face, en we kwamen in aanraking met een andere filosofie rond journalistiek. Dat gecombineerd met niet altijd even efficiënte communicatie, heeft bij momenten geleid tot conflicten.
Niet kunnen
Eén van de moeilijkste momenten tijdens onze uitwisseling in hoofdstad Skopje was ons bezoek aan het Roma-kamp in Sutka. In ons verslag over onze eerste ervaring in het kamp, vertelden we hoe de organisatie ons leek te willen weghouden van de Roma-gemeenschap. Hoe we, vastberaden en gefrustreerd door de schijnbare tegenwerking, met camera's zouden terugkeren (de reportage daarover is in volle ontwikkeling). Die blogpost en die tweede uitstap hebben echter heel wat losgemaakt bij onszelf en bij de organisatie.
Daags voor onze terugkomst naar België besloten we daarom met een verantwoordelijke van de uitwisseling samen te zitten om enkele dingen uit te klaren. Na het gesprek moesten beide partijen, dus ook StampMedia, erkennen dat een groot deel van het conflict gebaseerd was op mis- of op z'n minst onvoldoende communicatie. En op sensatieverhalen verteld door individuen. Waardoor wij als gedreven journalisten het gevoel kregen dat we ons werk niet mochten doen. Terwijl de organisatie, spijtig genoeg te laat, met degelijke verontschuldigingen en argumenten kwam.
Los van de miscommunicatie, zou het echter oneerlijk zijn om ook de verschillende opvatting over journalistiek niet aan te kaarten. Uit de uitwisseling en de gesprekken bleek dat opiniërende berichtgeving in Macedonië — en bij uitbreiding Oost-Europa — anders aangepakt wordt dan in België. Wij kunnen als journalist onze gal spuien, zolang het maar beleefd blijft. In het oosten echter lijkt een strak aangetrokken handrem een must voor je aan een opinie of column begint. Dat de visies daarop van onze jongeren en de Macedonische organisatie nog altijd ver uit elkaar liggen, is een onoverkomelijk meningsverschil.
Honger
Een andere bron van wrevel, groeide uit onze verwachtingen van de uitwisseling. Waar wij dachten een hele week echt te werken rond minderheden, viel dat in de praktijk licht uit. Wanneer vijf (jonge) journalisten met een knagende honger naar nieuws en kennis zitten, dan nemen ze al eens het heft in eigen handen. Ons bezoek aan het Roma-kamp wordt gezien als een onnodig en roekeloos risico. Wij staan echter nog altijd achter onze beslissing, die we genomen hebben na lang discussiëren. We werden gedreven door een gemeenschap die haar verhaal aan ons wilde vertellen, die haar deuren voor ons openzette en ons bracht waar wij wilden, niet omgekeerd. De Roma verdienden het om gehoord te worden - maakt luisteren geen deel uit van onze job?
Het zou echter, opnieuw, oneerlijk zijn om niet toe te geven dat het wel dankzij de uitwisseling is dat we de kans gekregen hebben om die andere kant van een samenleving te zien. Zonder het project waren we niet in Macedonië, laat staan een Roma-kamp geraakt. Wij hebben enkel zelf dat stapje extra gezet. En we hebben enorm fijne mensen leren kennen, van wie we er ongetwijfeld nog zullen terugzien. Ten slotte hebben we ook onszelf beter leren kennen, als mens en als journalist (in spe). En in die zin was de uitwisseling op een manier toch geslaagder dan we voor onze afkoelings-/bezinnings-/reflectieperiode zouden hebben willen toegeven.
© 2014 – StampMedia – Gunther Malin
