Na meer dan twintig jaar observatie- en rapporteringswerk in oorlogsgebied kreeg Human Rights Watch’s emergency director Peter Bouckaert een eredoctoraat van de KU Leuven. Een bekroning voor een man met een missie. “Met een beetje zotheid kan je de wereld veranderen.”
De wereld kent weinig superhelden, maar mocht er iemand die grote rode ‘S’ op de borst gedrukt krijgen, dan was het Peter Bouckaert wel. Als emergency director van Human Rights Watch is hij daar waar de nood het hoogst is en het menselijk onrecht geschiedt. Om de situatie in rapporten te gieten, maar ook om een helpende hand te reiken waar nodig.
Zijn jarenlange toewijding voor de rechten van de mens leverde hem bij het magazine TIME een vermelding bij de meest invloedrijke twitteraars ter wereld. En sinds deze week dus ook een eredoctoraat aan de KU Leuven. “Een plezier en een grote honour”, noemt hij het met de paar Vlaamse woorden die hij nog kent. Want hoewel Bouckaert een geboren en getogen Vlaming is, verhuisde hij op 15-jarige leeftijd naar de Verenigde Staten, waar hij later afstudeerde in de Rechten aan de prestigieuze Stanford University in Californië.
Het zonnige Californië zou hij slechts enkele maanden en een solliciatie bij Human Rights Watch later inruilen voor de slagvelden in Kosovo. “De huizen nog nasmeulend, de lijken nog vers”, vertelde hij op donderdag 11 februari tijdens een lezing naar aanleiding van zijn eredoctoraat.
Lof der Zotheid
“Zo’n honderd jaar geleden sloot mijn grootvader zijn apotheek in Roeselare om te gaan vechten aan het front in de Westhoek”, steekt Bouckaert van wal. “Daar was hij getuige van ’s werelds eerste gasaanval. Bijna exact honderd jaar later help ik met het schrijven van een rapport over wat wel eens de allerlaatste gasaanval ooit zou kunnen zijn. Verandering is mogelijk!”
Bouckaert weet wat je nodig hebt om te geloven dat je een verschil kan maken. “Een beetje zotheid is noodzakelijk om de wereld te veranderen”, stelt hij schalks. De urgentiedirecteur zal het nog een paar keer herhalen, verwijzend naar ‘Lof der Zotheid’ van schrijver Desiderius Erasmus. “Human Rights Watch noch Amnesty International heeft een leger om in te grijpen. Maar door geloofwaardig te rapporteren, kunnen onze woorden aanzetten tot internationale actie.”
Wereld vol conflict
Bouckaerts werkveld beperkt zich niet tot wat hij de bekende conflicten noemt. “Veel belangrijk werk is niet wat je in de kranten leest, maar wel het monitoringwerk in landen overal ter wereld.” Dat de media daar niet aanwezig zijn, betekent volgens de kersverse doctor honoris causa niet dat er geen grote problemen zijn. “Media verplaatsen zich telkens als een pak. Zo heeft elk jaar wel zijn conflict. Nu is dat Syrië, daarvoor waren Oekraïne of Libië hot items.”
Weinigen weten volgens Bouckaert dat de Centraal-Afrikaanse Republiek (CAR) gevaarlijk dicht bij een genocide stond. “Sterker, weinigen kennen het land zelfs, of het moet van een tussenstop van een oude Sabena-vlucht gzijn geweest. Je ziet welke gevolgen een faillissement kan hebben”, grapt hij.
Door geloofwaardig te rapporteren, kunnen onze woorden aanzetten tot internationale actie
Na twee jaar doorzetten en uitgebreid rapporteren kon Human Rights Watch de Verenigde Naties overtuigen om vredestroepen in de CAR te installeren. “Het zijn de krantenkoppen die je niet gelezen hebt, die wij in dat land hebben voorkomen.
"Geen crisis in Europa"
Bouckaert is streng voor Europese politici. “Europa heeft het recht niet om te spreken over een crisis”, trekt hij van leer. “Volgens berekingen zouden met een constant aanhoudende migratiestroom vluchtelingen tegen 2017 slechts 0,4 procent van de Europese bevolking uitmaken. Dat is peanuts. De crisis is niet gaande in Europa. De crisis is daar, in Afghanistan, Syrië en Irak! Daar waar de bommen vallen.”
“We moeten ons ook afvragen wie we precies buiten proberen houden”, vervolgt Bouckaert. “Het gaat om dokters, ingenieurs - mensen die iets kunnen bijdragen aan Europa. En ook om mensen met dromen. Ik ontmoette niet zo lang geleden Bushra, een Syrisch meisje van vijftien dat niets liever wou dan in Syrië blijven. Maar de oorlog had alles verwoest en Bushra had maar één droom tijdens haar vlucht: studeren om vervolgens terug te keren om Syrië te leiden”, vertelt Bouckaert zichtbaar geëmotioneerd. “We kunnen geen hele generatie Syrische kinderen verloren laten gaan.”
Extreem-rechts
Dat het toenemende aantal vluchtelingen ook zijn weerslag kent als stijgende populariteit van extreem-rechts binnen Europa baart Bouckaert ernstig zorgen. “Dat is een project om de Unie binnen Europa te vernietigen. Zij steken de draak met onze waarden van solidariteit en vormen een gevaar voor onze vrijheden. Haat en exclusie zullen niets oplossen.”
Toch lijkt Peter Bouckaert ondanks dat alles het optimisme zelve. “Ik zie veel ellende, maar anderzijds ben ik gepriviligeerd om op de eerste rij te staan daar waar geschiedenis geschreven wordt. Ik kan mensen helpen en put ook plezier uit het voor schut zetten van zij die de mensenrechten met de voeten treden. Ik vind het positieve op plaatsen waar de situatie verbeterd is. Waar mensen terug kunnen samenleven en het vechten gestopt is. That’s the amazing part of the job.”
© 2016 – StampMedia - Jef Cauwenberghs
