Na de preadviezen van de cultuurcommissies is bekend geraakt dat vijftien organisaties met een positief rapport toch geen subsidies krijgen. Cultuurminister Joke Schauvliege heeft nog tot eind juni om de adviezen om te zetten in definitieve beslissingen.
Met dat nieuws klinkt de roep voor een alternatieve vorm van cultuurfinanciering zoals crowdfunding steeds luider. Al geraakt het fenomeen niet echt van de grond in België. Terwijl in Nederland vorig jaar zo'n 2,5 miljoen euro is opgehaald met de nieuwste vorm van alternatieve financiering, is het platform voor crowdfunding in België nog altijd niet volledig ingeburgerd.
Crowdfunding ontstond rond 2004 in de Verenigde Staten. Het kwam voort uit het idee dat bedrijven al jaren toepasten, crowdsourcing. Om te besparen op onderzoek en ontwikkeling, vroegen bedrijven aan het publiek hoe ze producten konden verbeteren. De respons was gigantisch. Coca-Cola, Microsoft, Lego, alle grote bedrijven hebben het geprobeerd en doen het nog steeds. En als die 'crowd' de kennis heeft om producten te verbeteren, waarom zouden ze dan ook niet cultuurprojecten kunnen ondersteunen? Met dat idee richtte de Nederlander Pim Betist de website sellaband.com op in 2006. Muzikanten kunnen op de site een demo uploaden en een profiel aanmaken. Luisteraars kunnen de demo's beluisteren, een aandeel van die nieuwe groepen kopen en zo meehelpen een album te maken.
Kickstarter
Al hield sellaband.com het niet erg lang vol. In 2008 was de site al over haar hoogtepunt heen en door een gebrek aan grote successen bloedde de site dood. In 2009 ging het platform failliet en werd het overgenomen door een Duits bedrijf. In de nasleep van sellaband.com werd een succesvoller platform gestart, kickstarter.com: een interdisciplinair platform waar kunstenaars voor kleine en grote bedragen een project kunnen laten financieren. Wie een project wil opstarten, maakt een profiel aan op de site. Vaak hoort daar ook een filmpje bij met meer uitleg over het project.
Zo wist de Brusselse Nicole Schreiber haar kinderboek te realiseren dankzij investeringen van 23 donateurs op kickstarter.com. Schreiber had een relatief kleine som van 1.500 dollar nodig. Ze sloot haar oproep af met 1.685 dollar, ruim boven haar doelstelling. Het lijkt de sleutel tot succes voor crowdfundingprojecten. Kleinschalig, haalbaar en realistisch.
Ook is het voor de kunstenaars belangrijk om de dialoog met het publiek aan te gaan. Roy Cremers van het Nederlandse crowdfundingplatform voordekunst.nl vat het als volgt samen: "Wie een project online zet en dan een maand op vakantie gaat, kan niet verwachten dat het project succesvol zal zijn." Cremers adviseert om naast sociale media het project ook in levenden lijve bij het publiek te brengen. Betrokkenheid en originaliteit kunnen dus meespelen bij het al dan niet slagen van een project.
Fansharing
In België is Tom Dice een mooi voorbeeld van commerciële crowdfunding. Dice zijn eerste plaat werd gemaakt via fansharing. Vrienden, familie en geïnteresseerden konden via het internetplatform en muzieklabel Sonic Angel vanaf tien euro een aandeel kopen. In ruil voor die investering keert Sonic Angel twee keer per jaar dividend uit aan de aandeelhouders. Het bedrag van het dividend hangt af van hoe succesvol de plaat is. Het project van Tom Dice werd letterlijk een hit. En ook die andere Eurosongrevelatie zit in het kamp van Sonic Angel, Iris. Ze sneuvelde in de halve finales van het Eurovisiesongfestival in Bakoe, maar een plaat maken is voor haar misschien nog mogelijk via de investering van het publiek. Al blijft de teller voor Iris al een paar weken hangen op 62 procent. De basisvereiste bij de meeste crowdfundingplatformen is dat een project voor 100 procent gefinancierd moet zijn voor het kan starten.
Naast Sonic Angel zijn er nog andere crowdfundingprojecten zoals het Waalse Sandawe voor de stripwereld en het Flanders Fashion Institute voor het modecircuit. En om al die initiatieven te bundelen, neemt De Belgische Community voor Crowdfunding (BCCF) zijn aanloop als overkoepelend platform. Ze willen naar eigen zeggen een adviesorgaan worden over wat crowdfunding kan bieden in ons land. Al blijft de echte start van het BCCF uit en moeten Belgische kunstenaars hun heil zoeken bij internationale platformen.
Creatief ondernemerschap
Volgens Vlaams SP.A-parlementslid Yamila Idrissi is crowdfunding een goede manier om het cultuuraanbod in Vlaanderen te verbreden. Idrissi ziet het ook als een uitstekend platform voor creatieve ondernemers, waarbij de overheid de taak heeft om dat creatieve ondernemerschap te stimuleren. "Crowdfunding zal nooit de plaats innemen van alle subsidies, maar het kan wel een aanvulling zijn", licht Idrissi toe. "De overheid zou ook kwaliteitslabels kunnen toekennen bij goedgekeurde projecten, zodat misbruik tegengegaan wordt en het publiek meer vertrouwen krijgt." Idrissi is één van de weinige politici die crowdfunding actief op de politieke agenda plaatst.
Nederland
Tegenover Nederland is België duidelijk het zwakke broertje. Terwijl in Nederland in 2011 zo'n 2,5 miljoen euro werd geïnvesteerd in crowdfundingprojecten, bestaan er voor België zelfs nog geen officiële cijfers. Zonder concreet platform blijft het ook koffiedik kijken voor de impact van het fenomeen in België.
Waarom crowdfunding in Nederland dan meer aanslaat, heeft volgens Quirine van der Hoeven, die het boek De grens als spiegel over het Vlaamse en Nederlandse cultuurlandschap schreef, te maken met de strenge cultuurbezuinigingen in Nederland. Er moet maar liefst 200 miljoen euro worden bezuinigd, waarbij vooral de disciplines theater en dans het hardst worden getroffen. Kunstenaars worden verplicht om op zoek te gaan naar investeringen buiten de overheid. Daarnaast bestaat het eerste crowdfundingplatform voordekunst.nl al sinds 2009 en leverde het heel wat originele en succesvolle projecten op.
Onze noorderburen zouden ook sneller doneren aan alternatieve projecten dan de Belgen. Het vooroordeel van de Nederlandse krenterigheid wordt daarmee ontkracht. De Nederlandse schrijfster en journaliste Maartje Luif ziet vooral een sneeuwbaleffect. Eens een project succesvol is en bekend wordt bij het grotere publiek, volgen er nog en wordt het steeds bekender. Het kan dus een kwestie zijn van een paar succesvolle paradepaardjes. Voorlopig blijft het gissen naar de toekomst en de ultieme succesfactor van crowdfunding.
© 2012 - StampMedia/Lessius - Fanny Maenhout, Marieke Van Schoonhoven, Tess Vonck, Jasmijn Fermie
Dit artikel werd gepubliceerd door Nieuws.be op 04/06/2012
Dit artikel werd gepubliceerd door Pienternet.be op 04/06/2012
Dit artikel werd gepubliceerd door Jongerenplaneet.be op 04/06/2012
Dit artikel werd gepubliceerd door De Wereld Morgen op 04/06/2012
