“Waarom blijven we inconsequent vasthouden aan het woord allochtoon”, vraagt Jef Cauwenberghs (22) zich af.
Net geen vijf jaar geleden zette De Morgen half Vlaanderen op zijn kop. In het ter ziele gegane praatprogramma De Kruitfabriek en een daaropvolgend veelgelezen opiniestuk kondigde toenmalig hoofdredacteur Wouter Verschelden aan dat de krant voortaan het woord ‘allochtoon’ uit al haar schrijfsels zou schrappen.
Tot dan toe had geen enkel Vlaams medium het lef gehad om als ware zalmen tegen de volkse onderbuik in zo’n drastische beslissing te nemen. Het debat laaide hoog op en een taalkundige revolutie leek in de maak. Leek, want de revolte bleef in het luchtledige hangen en het debat strandde net als zovele andere debatten in het behoud van de status quo.
Vijf jaar later is aan die status quo helaas weinig veranderd. Dat de politiek en de journalistiek aan de vooravond van een nieuwe generatie Belgen nog steeds (in)consequent het woord ‘allochtoon’ in de mond nemen, is op zijn minst problematisch te noemen.
Fatima & Mohamed
Een bekend eerste kritiekpunt is de ambiguïteit van de term ‘allochtoon’. Strikt genomen betekent het ‘van een andere aarde/ander gebied’ (van het Griekse allos = ander en Chtoon = aarde). Wie bijvoorbeeld Antwerpen als referentiepunt neemt kan grof gezegd een Brusselaar als ‘allochtoon’ benoemen. Terugplooiend op de staatsgrenzen zijn Russen, Amerikanen of zelfs Nederlanders ‘allochtoon’ in België.
Toch lezen we tussen de lijnen door dat wanneer minister van Onderwijs Hilde Crevits stelt dat “allochtone ouders zich veel meer moeten engageren” zij het niet heeft over de Joe’s, Keesjes en Svetlana’s van deze wereld maar wel over de Fatima’s en Mohameds aan de schoolpoort. We springen met andere woorden bijzonder inconsequent om met een term die ons een veel bredere waaier aan gebruiksmogelijkheden biedt.
Negatieve lading
Daarnaast is de context waarin het woord zich de afgelopen decennia nestelde verziekt. Nieuwsberichten en mediahetzes met het woord ‘allochtoon’ erin gaan bijna uitsluitend over probleemsituaties.
“Unia moet er niet enkel zijn voor klagende allochtonen” (Liesbeth Homans in Knack, 25 februari 2017)
“Allochtonen en vrouwen moeten beter hun best doen” (Andreas Tirez in De Tijd, 10 maart 2017)
“Van allochtonen mogen we meer engagement verwachten” (Hilde Crevits in De Standaard, 5 maart 2017)
‘Allochtoon’ krijgt op die manier een bijzonder pejoratieve lading. Wie het label van ‘allochtoon’ op zijn of haar voorhoofd gedrukt ziet, krijgt als handig accessoire meteen ook alle zonden van Israël er gratis bij. Zelfs goedbedoelde initiatieven zoals ‘Platform Allochtone Jeugdwerkingen’ dragen zo ongewild een zeer zware last van jarenlange negatieve berichtgeving met zich mee.
Sterker: zelfs positieve berichtgeving bevestigt de negatieve lading. Nieuws maakt namelijk gebruik van spanningsvelden die in dit geval ontstaan wanneer de ‘allochtoon’ (-) in een positief verhaal (+) wordt betrokken.
Het is vreemd dat media zo lichtzinnig over die semantische gevoeligheid heen gaan. Vandaag de dag zou geen weldenkende krant het in zijn hoofd halen om het woord ‘neger’ courant in de verslaggeving te gebruiken. Als dat kwetsende anachronisme alvast naar de prullenmand is verwezen, waarom is een pejoratief containerbegrip als ‘allochtoon’ dan nog steeds bon ton?
De allochtone autochtoon
Tot slot rest ons de vraag waar maar vooral wanneer het ‘allochtone’ overgaat in het ‘autochtone’. Wanneer is iemand van deze aarde? Een van ons? Een eerder compromis werd al gevonden door ‘allochtoon’ te benoemen als zij wiens ouder(s) niet hier geboren zijn. Als we die redenering volgen, sterft de grootste groep ‘allochtonen’ langzaam maar zeker uit.
We staan aan de vooravond van een nieuwe generatie Belgen. Een multiculturele generatie wiens ouders geboren en getogen zijn in de schaduw van de Vlaamse kerktoren. En toch krijgt deze generatie nog altijd exact hetzelfde label als hun grootouders. Inconsequentie blijft het codewoord. Een generatie die gedoemd lijkt te bestaan uit allochtone autochtonen. Nooit een van ons, altijd een van hen. De eeuwige allochtoon.
Dit stuk werd geschreven naar aanleiding van de Internationale Dag tegen Racisme en Discriminatie
© 2017 – StampMedia – Jef Cauwenberghs
Dit artikel werd gepubliceerd door Opiniestukken.nl op 21/03/2017
Dit artikel werd gepubliceerd door Mirari op 21/03/2017
