Geen onderwerp dat meer verhalen van miserie, ontbering, angst, woede, spanning en onbegrip oproept dan migratie. Je vraagt je af waarom de mens sinds zijn ontstaan niets anders doet. Welnu: omdat migratie, ondanks alles en dan bedoelen we wel degelijk: zonder afbreuk te doen aan al die ontbering, angst, onbegrip… uiteindelijk, op lange termijn, veel voordelen heeft. Migranten kunnen slagen. Alleen gaat het voor de ene vlotter dan voor de andere. Wanneer is migratie gelukt? En voor wie?
1. voor de migrant zelf
Voor de mensen die naar een ander land verhuizen, is de inzet het duidelijkst: zij hopen op een beter leven. Ze vluchten van oorlog, geweld of armoede. Ze proberen hun kinderen een betere toekomst te geven. Of ze verhuizen voor een leukere baan, of om bij hun geliefde te zijn want niet alle migranten zijn vluchtelingen natuurlijk. De eerste vraag die de migrant zich dan moet stellen luidt: is mijn materiële situatie nu beter dan wanneer ik thuis was gebleven? Verdien ik meer geld? Ben ik veiliger? Hebben mijn kinderen meer kans om hogerop te geraken? Als het antwoord daarop ja is, dan stijgt de migrant in onze quiz een beetje op de schaal – het gaat hem iets beter.
In tweede instantie komen daar vragen bij over persoonlijk geluk. Voel ik me thuis in mijn nieuwe land? Kan ik nieuwe vrienden maken? Op de eerste vragen is het antwoord voor veel migranten positief. Op de tweede vragen: veel minder. Het opklimmen op de sociale ladder gaat vaak gepaard met een verlies aan geluk. Migratie is gelukt, vanuit het perspectief van de migrant zelf, als die zich veilig voelt, zijn materiële situatie verbeterd heeft, én als hij zich opnieuw emotioneel gewaardeerd voelt.
Vanzelfsprekend gaat dat makkelijker voor mensen die al rijk waren voor ze migreerden, die uitgenodigd worden door het gastland en met open armen ontvangen worden – zoals hoogopgeleiden met de juiste vaardigheden, of schatrijke mensen die om fiscale redenen naar een ander land verhuizen. Voor hen is migratie een wandeling in het park. Daarom staan zij helemaal bovenaan.
2. voor land van aankomst
In Westerse landen staat de autochtone bevolking vaak afkerig tegen nieuwkomers. De culturele verschillen zorgen voor politieke spanningen. Economisch echter hebben rijke landen veel baat bij migratie. WestEuropa zoekt zowel hoog als laagopgeleide migranten. Seizoensarbeiders in de tuinbouw. Goedkope krachten voor in de horeca, de bouw, de voedingssector… De vergrijzing vergroot de nood aan jongeren. Hoogopgeleiden zijn nodig in onze kenniseconomie; bedrijven smeken om goed geschoolde krachten. Migratie is gelukt, vanuit het perspectief van de ontvangende landen, als migranten precies dié arbeidsplaatsen invullen waar het land nood aan heeft, en als de integratie van de nieuwkomers betrekkelijk snel, en met een minimum aan sociale spanningen kan verlopen.
3. voor land van herkomst.
In 2013 werd er (wereldwijd, door alle migranten samen) zo’n 414 miljard dollar verstuurd naar hun achtergebleven familie. Op deze manier dragen de migranten een stevig steentje bij aan de lokale economieën. Daarnaast is er ook nog een politiek en sociaal effect. Wanneer de migrant terugkeert naar zijn land van herkomst neemt hij culturele waarden en normen mee, die hij tijdens zijn verblijf in het buitenland heeft leren kennen bijvoorbeeld dat corruptie bestreden moet worden. Migranten die terugkeren, zijn vaak ook rijker en beter geschoold. Zelfs als ze niet terugkeren, heeft een gemeenschap van migranten invloed op de inwoners van het herkomstland. Voor plaatselijke regimes is dat niet altijd even positief, omdat er daarmee natuurlijk ook meer kritiek komt op hun beleid. Migratie is gelukt, vanuit het perspectief van het land van herkomst, als er niet te veel inwoners migreren, als hun geld de plaatselijke economie stimuleert, en als de kennis die ze in het buitenland opdoen, voor betere politieke instellingen zorgt.
© 2014 - StampMedia - tekst: Karolien Segers; illustratie: Milou Verstappen
Dit artikel werd eerst gepubliceerd in PIDMAG, het magazine van StampMedia, Digitale versie voor iPad, jaargang 3, nr 8
