In volle technologische evolutie kun je nooit echt zeker zijn. Binnenkort ligt er misschien een roman in de boekhandel die volledig ontsproten is aan een digitaal brein. Vormt dit een bedreiging voor ons als journalist? Of moeten we niet bang zijn van deze computercollega’s?
Het is best nog een onwennig idee, een robot die eigenhandig een operatie uitvoert of een volledig nieuwsartikel bedenkt. Maar dat ze in de toekomst een grote rol gaan spelen op de arbeidsmarkt, dat is geen sciencefiction meer.
Een voorbeeld van zo’n digitale collega is de schrijfrobot. Geen robot in de enge zin van het woord, maar een computerprogramma dat via deep learning een tekst kan genereren. Dit principe werkt gelijkaardig aan het menselijk brein en wordt om die reden artificiële intelligentie (AI) genoemd. Een computerprogramma krijgt een groot aantal teksten voorgeschoteld waaruit het bepaalde patronen selecteert en analyseert. Op deze manier ‘leert’ het programma de patronen kennen en zelf toepassen. Hieruit ontstaat dan een volledig nieuwe tekst of output, zonder dat er een mens voor nodig is. Een snufje dat enkel bestaat in een hightechlab of de frontale hersenkwab van een wetenschapper? Think again. Aan Google Translate bijvoorbeeld, de welbekende vertaalrobot die dankzij zijn gebruikers steeds slimmer wordt. En Google Translate is zeker niet de enige.
Robotreporter
Een van de sectoren waar de schrijfrobot langzaam maar zeker zijn plekje verovert, is de journalistiek. De afgelopen jaren is er op dit vlak volop geëxperimenteerd. Zo maakte de Nederlandse publieke omroep NOS bij de regionale verkiezingen vorig jaar voor het eerst gebruik van een schrijfrobot om verslag uit te brengen van de resultaten. Het voordeel van deze aanpak is duidelijk: de robot kan vlotjes voor enkele honderden gemeenten een eigen verslag schrijven, terwijl het praktisch onmogelijk is voor een menselijke journalist dit op een avond klaar te spelen.
Ook andere media deden al beroep op een robotreporter. Zo is er de QuakeBot van de Los Angeles Times die na elke aardbeving in de regio meteen een tweet plaatst, en zo het publiek op de hoogte brengt van de ernst.
Belgische media zijn voorlopig iets terughoudender, maar dat is slechts stilte voor de digitale storm. Want aan onze universiteiten en onderzoekscentra wordt volop geëxperimenteerd met de mogelijkheden van AI in de journalistiek.
Rappende robot
Ook voor het minder serieuze werk kan een schrijfrobot worden ingeschakeld. Een voorbeeld hiervan is Deepflow, een project van onderzoekers aan de Universiteit van Antwerpen en het Nederlandse Meertens Instituut. Deze tool is ontwikkeld om rapteksten te genereren. Op de website kan je voorbeelden bekijken, en zelf raden of ze geschreven zijn door een professionele rapper of door Deepflow: geen eenvoudige opdracht.
Om deze teksten te leren schrijven, kreeg het programma meer dan 66.000 songs te verwerken, goed voor meer dan 36 miljoen woorden. Vorige zomer maakte Deepflow overigens zijn debuut op het Lowlands-festival in Nederland. Helaas (nog) niet op het hoofdpodium, maar op een standje van de onderzoekers om festivalgangers te laten kennismaken met de nieuwe technologie.
Robotscenarist
Het Antwerpse bedrijf ScriptBook ontwikkelde dan weer een schrijfrobot die automatisch filmscripts genereert. “Het programma werd getraind op duizenden scripts en andere input over de films, en heeft zo geleerd zijn eigen scripts te schrijven”, zegt Niels Wéry, datawetenschapper bij ScriptBook. “De schrijfrobot baseert zich op tekst die er al is om verder te schrijven. Je kan hem een nieuw script laten schrijven in een genre naar keuze, maar je kan hem ook gebruiken als co-scenarist voor een verhaal dat je deels zelf al hebt geschreven.”
Is een goed ontwikkelde schrijfrobot dan net zo’n creatieve denker als de mens? “In zekere zin zijn ze zeker creatief: ze maken namelijk een nieuwe tekst die daarvoor nog nooit geschreven is. Maar het grootste verschil merken we bij de narratieve lijn. Het blijft een uitdaging voor een schrijfrobot om een coherent verhaal te vertellen zoals mensen dat kunnen.”
Dat we ooit digitale collega’s krijgen, hoeft dus geen naar idee te zijn. Een robot kan dan wel honderden artikels produceren op een avond, maar wij houden de pen vast om het stuk menselijker te maken. Voorlopig toch.
Van de rapteksten hieronder werden er drie geschreven door de schrijfrobot Deepflow. Kan jij raden welke? (Oplossing: zie onderaan)
- I’m on a mission, all around the world
I wonder if you feel the pain - Boy I feel for you, you think you have it real easy
You don’t even have a clue - I’m incredible, highly technical, nympho triumph
Raw intricate, I need medical then mo’ science
Scars and stitches, alphabetical gems blow by him - No determination, no hesitation
Getting back up in this direction - No matter the population
Do you have anybody in the ghetto?
I’m a player, I’m a hustler
It’s alright, it’s alright - Everywhere I go, and even in my dreams
I can scheme a way to make her mine
“Creativiteit is onze sterkte”
Jongeren hebben nog een heel leven voor zich op de arbeidsmarkt. De kans dat sommigen onder hen ooit een robot als collega zullen hebben, is redelijk groot. Maar zijn ze bang dat robots hun job gaan afpakken? “Niet echt”, klinkt het gezamenlijk.
Cansu Temel (21)
“Robots op de werkvloer? Toch niet op het werk dat ik voor ogen heb. Momenteel ben ik aan het schakelen naar een master in de handelswetenschappen, want ik zou graag iets met marketing, communicatie of internationale handel doen. In die sectoren kun je op bepaalde plekken robottechnologie inzetten, zoals chatbots, maar de inbreng van een mens blijft nodig. Mensen verlangen naar persoonlijke interactie en creativiteit. Dat zal onze sterkte zijn.”
Niek De Boey (17)
“Ik wil graag sportleerkracht worden. Zeker in ‘robottijden’ is dat type leerkracht een prima keuze, omdat je iemand echt individueel moet coachen. Tegenwoordig krijg ik lichamelijke opvoeding via instructiefilmpjes of Skype. Ik denk dat het bij dat soort technologische ontwikkelingen zal blijven. Ik zie nog niet snel een robot in de turnzaal.”
Solomon Donkor (18)
“We moeten realistisch blijven. Op een bepaald moment gaan er sowieso robots op de werkvloer verschijnen. Ook robots die jobs volledig zullen overnemen. Toch heb ik zelf helemaal geen schrik voor deze evolutie, omdat ik denk dat wetenschappers deze robots zodanig gaan programmeren dat ze eerder als welkome hulp zullen gezien worden. Ik vrees er wel voor dat een bepaalde groep mensen werkloos gaat zijn hierdoor.”
Kato Cappaert (18)
“Momenteel ben ik bezig aan mijn opleiding tot schoonheidsspecialiste. Als het aankomt op de arbeidsmarkt denk ik dat deze wereld wel zou kunnen evolueren, maar dat voelt toch wat onwennig aan. Persoonlijk vind ik dat het ongepast zou zijn om een schoonheidsbehandeling, zoals pedicure, door een robot te laten doen. Met een robot zou je op bepaalde vlakken minder nauwkeurig kunnen werken en het zou ook niet aangenaam aanvoelen.”
Oplossing rapteksten: Tekst 1, 4 en 5 werden geschreven door Deepflow, de andere teksten zijn afkomstig van professionele rappers: 3LW, Tech N9ne en Skee-Lo.
